Toespraak van staatssecretaris Dijksma bij Symposium Natuur en Platteland

Toespraak | 12-03-2015

Dames en heren,

Drenthe heeft lef. De provincie heeft haar nek uitgestoken om het typisch Drentse heidelandschap op het Dwingelderveld nieuwe leefruimte te geven. Ze heeft gezorgd dat het mensen die minder goed ter been zijn of in een rolstoel zitten van de heide kunnen genieten. En en passant bezorgde ze een baan aan mensen die niet zo makkelijk aan het werk komen.

Ik heb het natuurlijk over Healthy Heath, het Drentse succesverhaal dat als voorbeeld diende van goed beleid op de provinciale Natuurtop, begin februari. In één project komen hier belangrijke doelen samen. Maatschappelijke en natuurdoelen, zoals ik die net noemde. Maar ook economische doelen. En last but not least: door de goede samenwerking met andere partijen vielen de kosten lager uit dan verwacht.

Het zijn projecten als deze die het kabinet voor ogen stonden toen het besloot het natuurbeleid en -beheer bij de provincies neer te leggen. Want waar beter dan in de regio kun je zien welke natuur wat nodig heeft? Wie er kunnen profiteren van wat je bedenkt en inricht? En wie de mogelijke partners zijn die je bij je projecten kunt betrekken?

En niet alleen overheden maken mooie plannen voor de natuur. Een van de prioriteiten van de Natuurvisie is dat burgers en bedrijven een actieve rol krijgen bij natuurbeleid en –beheer. Een mooi Drents voorbeeld van particulier initiatief is de bescherming van de jeneverbes. 'Bijna magische struiken, die een belangrijke rol vervullen in Drentse sagen en legenden.' Zo beschreef Rein Munniksma de jeneverbes bij het tienjarig bestaan van het Jeneverbesgilde, afgelopen november.

De jeneverbesstruik was er tien jaar geleden niet best aan toe. Zonder ingrijpen zou hij uit het Drentse landschap verdwijnen. Dat was reden voor een groep Drentenaren om het Jeneverbesgilde op te richten. Ze verzamelden een schat aan informatie, boorden fondsen aan, wierven partners en wakkerden in de hele provincie – en daarbuiten – het enthousiasme aan om deze struik te behouden voor het zandverstuivings- en heidelandschap. Ze wonnen prijs op prijs en legden ook contacten in België en Duitsland. Het gevolg is dat er nu weer hoop gloort voor de jeneverbes. Een geweldig voorbeeld van hoe het kan en moet: particulieren, ondernemers en overheden die samen iets doen voor de natuur.

Natuurlijk zijn er ook buiten Drenthe goede initiatieven. Denk aan natuurgebied de Dommelbimd, dat landelijke aandacht kreeg. Drie inwoners van Boxtel namen het initiatief een stuk natuur aan te kopen om het te behouden voor de bewoners. Maar er zijn ook tal van kleinere projecten en initiatieven. Een stadspark dat, door samenwerking tussen gemeente en inwoners, is verrezen op een braakliggend terrein. Schoolkinderen die een moestuin aanleggen in de binnentuin van een ziekenhuis. Zulke voorbeelden verdienen navolging en, waar nodig en mogelijk, steun.

Want de Natuurvisie is ontstaan doordat we zagen dat burgers en natuur uit elkaar dreven. Natuur, dat was iets geworden dat ver weg lag, iets voor experts en natuurbeschermers. Maar natuur en mensen profiteren er allebei van als ze bij elkaar komen. In natuurparken en in hun buurt. Afgelegen natuurparken zijn mooi en belangrijk voor het behoud van biodiversiteit. Maar ze zijn niet de enige plaatsen die mensen van groen laten genieten. Het park met rozentuin om de hoek en het perk met narcissen op het winkelcentrum doen dat net zo goed. We beschermen natuur waar het moet en gebruiken haar waar het kan.

Dat zal, in mijn ogen, over een aantal jaren leiden tot een Nederland met beschermde natuurgebieden maar ook met veel eigen initiatieven en nieuwe natuurcombinaties op plaatsen waar mensen wonen. Nederland is bovendien een land dat technologie ten dienste stelt van de natuur: denk bijvoorbeeld aan de vismigratierivier in de Afsluitdijk. Die innovatieve opening in de Afsluitdijk maakt het trekvissen mogelijk vrij heen en weer te zwemmen van zout naar zoet water. Ook dat is de toekomst: Nederland als exportland van kennis en technologie, óók voor slimme oplossingen voor de natuur.

Dames en heren,

Aan Drenthe zal het niet liggen. Het enthousiasme voor het nieuwe natuurbeleid is hier groot. De landelijke Natuurvisie en de Drentse natuurvisie sluiten naadloos op elkaar aan. Niet verwonderlijk, aan beide ligt de Natuurverkenning 2010 – 2040 van het Planbureau voor de Leefomgeving ten grondslag. En aan het Natuurpact zijn lange en stevige onderhandelingen voorafgegaan.

Maar er is meer aan de hand. Ik weet dat Rein Munniksma – want als je het over natuur in Drenthe hebt, heb je het al snel over Rein Munniksma – en ik er allebei van overtuigd zijn dat het belangrijk is om burgers te betrekken bij natuurbeleid.

Het is mede aan Rein Munniksma te danken dat het Natuurpact in Drenthe heeft geleid tot een nieuw elan, een on-Drentse trots op wat de provincie te bieden heeft. De provincie heeft ook veel te bieden. De Drentse Natuurvisie heet niet voor niets 'Gastvrije Natuur'. Niet alleen de Drentenaren profiteren van hun natuur. Toerisme en vrijetijdsbesteding, en daaraan gekoppeld het bevorderen van de gezondheid, vormen voor Drenthe belangrijke bronnen van inkomsten. Bij de liefde voor de natuur verliest de provincie dus terecht de economische belangen niet uit het oog.

Rein Munniksma en de zijnen hebben gekozen voor een strategie van natuur vergroten én versterken. Dus meer natuur en weerbaardere natuur. Ze verweven natuur met landbouw, bebouwing, water en recreatie en niet te vergeten gezondheid. Drenthe laat zien dat natuur uit meer dan één schakering groen bestaat – om niet te spreken van het paars van de heide – en dat alle tinten even waardevol zijn.

Het is ook Rein Munnikma's verdienste dat hij de Drentse politiek heeft weten te winnen voor de natuur en voor de nieuwe rol van de overheid daarin. Bij de Drentse Natuurverkenning hebben we onder anderen gesproken met de statenleden. We zagen een groot enthousiasme bij hen, vooral toen duidelijk werd dat de Drentse politiek keuzes kan maken die ertoe doen. Maar ook het algemene draagvlak voor 'het groene goud', zoals hij dat noemt, heeft een boost gekregen onder zijn leiding.

Beste Rein, het is geen toeval dat jij en ik elkaar hebben gevonden bij een beleid dat een brug wil slaan tussen natuur en mensen. Het succes van het Natuurpact is in elk geval voor een deel te danken aan jouw enthousiasme en toewijding. Je bent hierin een ware ambassadeur geweest. Jij gaat nu weg als gedeputeerde, en wij verliezen daarmee een gewaardeerde gesprekspartner. Maar jij hebt hier in Drenthe de richting aangegeven, en ik ben ervan overtuigd dat de provincie op het ingeslagen pad zal doorgaan.

Jou wens ik veel lange, mooie wandelingen op de Healthy Heath toe.