Toespraak van staatssecretaris Teeven bij ondertekening verdrag met Noorwegen

Toespraak | 02-03-2015

Excellenties,

Dames en heren,

Ik ben ongelofelijk trots hier vandaag te staan, samen mijn Noorse collega Anders Anundsen. Zo direct ondertekenen wij een verdrag waardoor Noorse vrijheidsstraffen in Nederland uitgevoerd kunnen worden. Hier vlakbij, in de penitentiaire inrichting Norgerhaven in Veenhuizen.

Een betere locatie is nauwelijks denkbaar. In de eerste plaats natuurlijk door de naam. Menig Noor dacht dat die Nederlanders een grap maakten, toen ze hoorden dat we een locatie voor ze hadden met de naam “Norgerhaven”. Noors voor [the garden of Norway], maar in feite genoemd naar het plaatsje Norg, hier vlakbij.

Daarnaast is de geschiedenis van dit dorp diep geworteld in het gevangeniswezen.Toen de Fransen in 1813 uit Nederland vertrokken, was de situatie in de grote steden erbarmelijk. Alcoholisten, bedelaars en wezen tekenden het straatbeeld. Tegenwoordig zouden we zeggen: Een flink probleem met de openbare orde.

In de hoop deze mensen opnieuw op te voeden, werden ze naar deze provincie gestuurd, Drenthe. Wonen in een boerderij, werken op het land, dát zou hen op het rechte pad brengen.Toch maakte het boerenleven niet van iedereen een brave burger. De aardappeloogst verdween nogal eens in de jeneverstokerij.

Al snel bouwde men dwanggestichten, voor die mensen die ook in deze nieuwe omgeving niet wilden deugen. In 1859 nam de Rijksoverheid deze gestichten over en rond 1900 opende Justitie nieuwe gevangenissen in Veenhuizen. Tot de jaren tachtig van de vorige eeuw, was het dorp zelfs alleen toegankelijk voor het gevangenispersoneel en hun gezinsleden.

Vandaag, met de ondertekening van het Noors-Nederlandse verdrag, beginnen we aan een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van dit 'gevangenisdorp'. Het is een verdrag dat grenzen verlegt. Geografische grenzen, maar ook juridische en organisatorische grenzen.Het is uniek dat landen die zo ver uit elkaar liggen, zo nauw samenwerken op het gebied van detentie. Daarmee is het een schoolvoorbeeld van de goede samenwerking tussen Noorwegen en Nederland. Beide landen profiteren van dit verdrag. Noorwegen kampt met een tekort aan detentiecapaciteit. Met een wachtlijst voor mensen die nog een celstraf moeten ondergaan.

Nederland heeft, zoals velen van u weten, een overschot aan cellen. Wij moeten elke dag opnieuw knokken om de mensen aan het werk te houden in het Nederlandse gevangeniswezen. Door onze cellen beschikbaar te stellen aan Noorwegen, helpen we de Noren aan extra detentiecapaciteit. En zo beschermen we de werkgelegenheid voor onze eigen, goed opgeleide mensen, in de traditie van dit oude gevangenisdorp.Ik ben daar heel erg blij mee. Het is opnieuw een bewijs dat dit kabinet alles op alles zet om mensen aan het werk te krijgen én aan het werk te houden!

De Nederlandse gevangenismedewerkers zullen waken over 242 Noorse gedetineerden. Zij werken onder een Noorse directeur en een Nederlandse manager. In een gevangenis met een Noorse moederinrichting in Ullersmo, waar de gevangenen administratief onder vallen.

Dit vraagt flexibiliteit van iedereen. Ons vaste, vertrouwde denkkader zullen we soms moeten loslaten. We werken immers naar Noors recht. Dat betekent een gevangenis zonder strafcellen, zonder gemeenschappelijke bezoekerszaal, want gedetineerden ontvangen hun bezoek privé.. maar mét Noorse feestdagen.Wij bereiden onze mensen hierop voor. Met een cursus Engels, een opleiding Noors penitentiair recht en uitleg over de Noorse detentiecultuur. Niets voor niets heb ik alle vertrouwen in een goede samenwerking. Iedereen weet dat werken in een PI topsport is. En echte topsporters spelen nu eenmaal in een team met internationals!

Dames en heren,

De afgelopen maanden is hard gewerkt. Nadat Anders en ik elkaar spraken, werkten delegaties van beide landen de randvoorwaarden uit. Eerst aftastend, daarna in officiële gesprekken. Zes keer leidde dat tot een Noors bezoek aan Nederland, drie maal gingen Nederlanders naar Oslo.

Was dat altijd gemakkelijk? Nee. Ik heb geleerd dat Noren stevig onderhandelen. Flinke discussies over de inhoud en scherp tot de laatste kroon. Deze overeenkomst is kostendekkend, maar daarvoor moesten we alle zeilen bijzetten. Ik wist al dat Noorwegen een welvarend land is. Ze zeggen dat het door de olie komt.. Maar ik weet nu de echte reden!

Ik kijk met veel genoegen terug op het proces. Mede namens mijn Noorse ambtgenoot wil ik iedereen dan ook hartelijk bedanken die zich hiervoor inzette.

Zijn we met de ondertekening van dit verdrag klaar? Nee. Na de ceremonie hier in Veenhuizen, zijn de Parlementen van onze landen aan zet.

Het doel is dat Norgerhaven per 1 september 2015 door Noorwegen gebruikt kan worden. Ik kijk dan ook uit naar een snelle en voorspoedige behandeling van het wetsvoorstel, waarmee het verdrag wordt goedgekeurd. En waarmee een nieuw hoofdstuk begint. Niet alleen in de geschiedenis van dit gevangenisdorp Veenhuizen. Maar ook in de geschiedenis van het Nederlandse én het Noorse gevangeniswezen.

Dank u wel.