Persconferentie na ministerraad 27 februari 2015

Mediatekst | 27-02-2015

Vandaag hebben we besloten de veiligheidsketen te versterken met een pakket van in totaal bijna 129 miljoen euro extra geld om terrorisme en de jihadistische dreiging om die ook op de lange termijn tegen te kunnen gaan. De ministers Opstelten en Asscher zullen aansluitend aan deze persconferentie dat pakket nader toelichten. De strijd tegen extremisme maar ook tegen terrorisme vereist een lange adem. We zijn nu goed toegerust om deze strijd aan te gaan, maar moeten dat ook in de toekomst kunnen blijven doen. En we hebben dus een zorgvuldige analyse gemaakt om te bezien of de huidige inzet is vol te houden op de langere termijn. En op basis daarvan hebben we besloten om extra middelen ter beschikking te stellen. Nieuw geld waarmee de komende jaren extra mensen kunnen worden opgeleid en ingezet en dat is nodig want de analyse leidt tot de verwachting dat het huidige substantiële dreigingsniveau dat dat de komende tijd zal aanhouden. Ik heb altijd gezegd dat er geld bij zou komen wanneer dat nodig is. En je ziet ook in de Tweede Kamer dat er breed draagvlak is voor dit type analyses, voor de noodzaak om ook op langere termijn ervoor te zorgen dat ons land veilig is tegen terrorisme en tegen extremisme. Met dit pakket is de huidige inzet gewaarborgd voor de langere termijn, maar we zullen uiteraard in het oog blijven houden of dit pakket gelet op alle ontwikkelingen ook in de toekomst toereikend is.

Dan hebben we ook gesproken over de ontwikkelingen in het buitenland. Die benadrukken eigenlijk nog eens het belang van de versterking van de veiligheidsketen. Europa wordt omringd door zones van instabiliteit. In Irak hebben we deze week kunnen zien hoe ISIS heeft huisgehouden, dat illustreert maar weer eens de barbaarse en extremistische denkbeelden en daden van deze verschrikkelijke terreurorganisatie. Het is niet voor niets dat Nederland een militaire bijdrage levert aan de internationale coalitie die strijdt tegen ISIS in Irak. In Oekraïne zijn de komende dagen cruciaal: het volledige staakt-het-vuren en de terugtrekking van het zwaar materieel moet nu worden uitgevoerd. En de druk op Rusland en de separatisten moet dan ook hoog blijven, opdat zij zich daadwerkelijk aan de Minsk-afspraken worden houden en die uitvoeren. Wij zullen hun blijven beoordelen op daden, niet op woorden. Het kabinet is er nog steeds van overtuigd dat een politieke oplossing de enige mogelijkheid is om uit dit conflict te geraken.

FRESEN
Meneer Rutte, over die veiligheidsketen en dat extra geld. Vlak na de aanslagen bij Charlie Hebdo vroegen we u ook: moet er in Nederland geen geld bij, bij de AIVD. Toen zei u: als dat nodig is doen we dat, maar het is niet nodig. Dat is nog maar twee maanden geleden.

RUTTE
Het is zelfs nog korter.

FRESEN
Was u toen niet gewoon een beetje te voorbarig, want anderhalve maand later is er ineens noodzaak om er wel extra geld bij te doen?

RUTTE
Nee, ik heb steeds gezegd: je moet je twee vragen stellen, ten eerste of het juridische bestuurlijke instrumentarium wat we hebben en het geld wat we hebben of dat voldoende is om op dit moment te doen wat nodig is. Dat is zo, dat was toen zo en dat is nog steeds zo. En tegelijkertijd moet je constant kijken of de ontwikkelingen die je ziet in termen van de doorloop van deze gebeurtenissen en deze feiten, de aantallen, de veranderingen in het karakter van het extremisme en het jihadisme, of dat noodzaakt om te kijken naar de financiering en ook naar het bestuurlijk juridische kader waarmee we werken. Dat hebben we ook met de Kamer gedeeld. Er is breed draagvlak voor in de Kamer, dat die analyse werd gemaakt, die is gemaakt en die leidt ertoe dat er op een aantal punten willen versterken. En we willen versterken bij preventie, we willen versterken bij de veiligheidsdiensten, we willen versterken bij de Koninklijke Marechaussee om ervoor te zorgen dat zij hun beveiligstaken goed kunnen uitvoeren, je ziet ze hier en daar ook in het straatbeeld op dit moment actief. En we willen versterken waar betreft bijvoorbeeld zaken als de internationale samenwerking. Dus hoe zorg je ervoor dat Nederland ook internationaal in staat is om zijn bijdrage te leveren. Nou die analyse is gemaakt, op grond daarvan hebben gezegd, nog steeds, dat vind ik de eerste taak van het kabinet: kunnen wij op dit moment met de middelen die we hebben het land zo goed mogelijk beveiligen? Het antwoord is ja, er zijn nooit 100% garanties, dat weet u, maar wij menen op dit moment dat we kunnen doen wat nodig is. Maar als je kijkt naar de langere termijn doorloop, de keuzes die je nu maakt en wat die voor langere termijn voor effect hebben, dan moet er geld bij. En daar heb we nu toe besloten.

FRESEN
Maar wat zouden die effecten dan kunnen zijn als je dat extra geld er niet bij doet?

RUTTE
Dat zou bijvoorbeeld kunnen betekenen dat waar - laat ik een voorbeeld noemen - het karakter van het jihadisme en extremisme verandert, er is iets als het bijvoorbeeld gaat om oudere generaties die al een tijdje terug zijn dat die misschien weer actief kunnen worden. Het willen volgen van mensen die nog niet uitgereisd zijn maar wellicht van plan zijn dat te gaan doen. Het beïnvloeden van mensen die willen gaan uitreizen waar we volop mee bezig zijn, daar zie je veranderingen in. Er zijn constante veranderingen in het beeld waar je altijd op moet inspelen. Het tweede is dat je prioriteiten moet stellen, als je nu besluit om voor de komende tijd, bijvoorbeeld de Koninklijke Marechaussee taken te laten verrichten door de Koninklijke Marechaussee zoals dat nu gebeurt, dan is dat heel goed te doen voor een tijd. Maar je moet oppassen dat dat niet verdringingseffecten met zich meebrengt elders in de veiligheidsketen als dat voor langere tijd doorgaat. En wij moeten vaststellen dat wij wat langere tijd doorgaan het nodig is om nu door te gaan met wat we doen en tegelijkertijd nu fors te investeren Koninklijke Marechaussee om er voor te zorgen dat daar materieel en mensen zijn om ook op langere termijn dit te blijven doen.

FRESEN
Er werd verondersteld dat de AIVD niet voldoende capaciteit had om jihad-gangers en potentiele jihad-gangers om die 24/7 in de gaten te houden en daar de goede informatie uit te halen waar je als veiligheidsdiensten ook echt wat aan hebt. Is dat met dit extra geld nu wel zeker dat je dat goed kan doen?

RUTTE
Dat was al zeker, de veiligheidsdiensten (onverstaanbaar, red.) Nee, akkoord, in het Kamerdebat werd er aan getwijfeld en ik denk dat de consensus die je breed in de Kamer ziet, er was zorg over de vraag of op korte termijn onze diensten en politie kunnen doen wat nodig is, het antwoord is ja. Het antwoord op uw vraag is: kunnen ze dat nu doen? Dan is het antwoord ja. Er werd inderdaad ook twijfel uitgesproken bij partijen, maar dat mag onderdeel zijn van het politieke debat, aan het kabinet is het om vast te stellen dat dat nu kan. Vervolgens is de vraag wat het effect daarvan is op langere termijn, maar ook als je verandering ziet in het type terrorisme en jihadisme, of je voldoende financiering hebt voor onze diensten ook op de langere termijn om daar op in te spelen. Daarvan heeft de analyse aangetoond dat het wijs is om extra te investeren.

DE WINTHER
Meneer Rutte, omstandigheden kunnen veranderen natuurlijk. Maar is er nu eigenlijk achteraf gezien sprake van het feit dat het ondoordacht is geweest om het mes te zetten in de AIVD en de MIVD?

RUTTE
In ieder geval dat was in die zin een ontwikkeling dat die ook wel is bijgedraaid, we hebben daar natuurlijk fors weer extra geld ingestopt en je zag dat alle politieke partijen dat deden in hun verkiezingsprogramma, CDA, D66, de coalitiepartijen, bijna iedereen deed dat, fors bezuinigen op veiligheid in aanloop naar de laatste verkiezingen. Dat paste wellicht ook toen in het normbeeld wat toen was op het terrein van terrorisme en jihadisme. Vervolgens zagen we veranderingen. De vraag is of op dit moment onze veiligheidsdiensten, onze politie,  onze veiligheidsketen kan doen wat nodig is. Het antwoord is ja. We zijn ook niet bezig om nu vorige bezuinigingen we te zetten, dat hebben we eerder gedaan. Er is eerder 25 miljoen bijgegaan, met steun ook van de drie partijen in de Kamer, bij de AIVD, daar gaat nu nog eens een keer heel fors extra geld daar bovenop naar de AIVD de komende jaren. Maar dat is niet om het huidige gevaar te kunnen keren, dat is om er voor te zorgen dat ook op lange termijn in staat bent dat huidige gevaar te keren en de veranderingen die zich aftekenen dat ja daar op kunt inspelen.

DEN WINTHER
Het antwoord op de vraag is dus nee? U zegt niet dat het ondoordacht is geweest destijds?

RUTTE
In de context van die tijd was dat toen passend, maar vervolgens was het noodzakelijk dat aan te passen en dat is ook gebeurd. Zodra bleek dat een aantal analyses die gemaakt waren op grond waarvan toen door allerlei politieke partijen besloten is te bezuinigen op bijvoorbeeld de AIVD, toen uit de analyses bleek dat dat moest worden aangepakt toen is dat ook gedaan. Maar dit komt daar bovenop, dus het is geen redressering van die besluiten. Dat is al lang gebeurd. Wat we nu doen is er voor zorgen dat we op langere termijn in staat zijn het jihadisme te bestrijden.

DE WINTHER
U noemde net al wat oppositiepartijen die denken er ook heel anders over dan u inmiddels. Die zeggen dat het wel ondoordacht is geweest om destijds het mes te zetten. En ik hoor u nu ook bij de collega’s zeggen dat ja uiteindelijk toch het heel normaal is om de ene week te zeggen dat er geen extra geld nodig is en een paar weken later weer wel. Komt misschien straks nog een ander onderwerp ter sprake waar we ook iets vergelijkbaars meemaken? Zegt u weleens vaker dingen in een week van u denkt: nou ja had ik achteraf beter niet zo kunnen zeggen?

RUTTE
Nee en dat doe ik hier ook niet. Wij als kabinet moeten het doen, wij zijn verantwoordelijk voor de veiligheid in Nederland. De zwaardmacht van de overheid berust natuurlijk in eerste plaats ook, het beheer daarvan, de politieke verantwoording daarvan, bij het kabinet. En het is mijn absolute overtuiging, dat heb ik steeds gezegd en dat zeg ik ook vandaag dat op dit moment onze diensten, onze politie, onze krijgsmacht in staat is om te doen wat nodig is om Nederland zo veilig mogelijk te houden. Maar je hebt tegelijkertijd en daar ging nu ook het Kamerdebat na de vreselijke aanslag bij Charlie Hebdo over. Als het Kamerdebat een paar weken later dan heb je ook de taak als kabinet om je af te vragen of gegeven de ontwikkeling het op langere termijn noodzakelijk is extra te investeren. We hebben daar heel transparant met de Kamer een breed draagvlak voor in de Kamer voor die analyse. We hebben de Kamer gedeeld dat we zo’n analyse lieten maken, omdat we zeiden er is nu genoeg maar we willen ook zeker weten dat er ook op langere termijn genoeg is. Uit die analyse blijkt dat zich een gat aftekent op termijn, niet nu maar op termijn, van een kleine 130 miljoen euro. En zodra we dat geconstateerd hebben, dat is twee weken geleden, hebben wij het proces in gang gezet om te komen tot een hele precieze toedeling van fondsen aan al die organisaties waarvan het noodzakelijk is ze te versterken.

GIEBELS
Is de aard van terrorisme veranderd, dus daarom moet er geld bij, maar ja het terrorisme is altijd veranderd en het zal in de toekomst ook nog veranderen dus om dan aan de diensten te vragen van moet er daarom geld bij:? Is dat dan niet een beetje de slager keurt zijn eigen vlees die met dit argument altijd om meer geld kunnen vragen?

RUTTE
Nee, dat is het niet en het is natuurlijk meer dan dat. We hebben een aantal belangrijke aandachtspunten waar dadelijk ook Lodewijk Asscher en Ivo Opstelten nader met u over zullen praten. Preventie, alles wat te maken heeft met de internationale connectie, alles wat te maken heeft met de vraag: als je nu prioriteiten stelt, dat doe je altijd als je bestuurt, je stelt altijd prioriteiten, ben je in staat om in te schatten wat de effecten op de organisaties zijn op langere termijn als het hoge huidige dreigingsniveau zich op langere termijn zich zou handhaven. Je hebt al die feiten te bezien. Dat is besturen, daar zijn we politici voor, daar zijn we voor aangesteld. En als je dan tot de conclusie komt: ja, op dit moment is er genoeg maar op langere termijn zou het niet goed zijn als we niet er geld bij doen zodat we in staat zijn op langere termijn met alle ontwikkelingen rekening te houden. Dan moet je bereid zijn ook die langetermijninvestering te doen.

HEIJMANS
Meneer Rutte, wat vindt u van de conclusies van de integriteitcommissie van uw partij in de kwestie Verheijen?

RUTTE
Goed, ik heb natuurlijk kennis genomen van dat rapport. Ik denk dat het een persoonlijk drama is, de conclusie die Mark Verheijen daaraan heeft verbonden. Hij is een politicus pur sang, geniet van het politieke ambt, doet dat met grote inzet, maar ik denk wel dat het een logisch besluit van hem is om dat te doen.

HEIJMANS
Nu vindt u het een logisch besluit, twee weken geleden zei u nog bij de eerste publicaties van dit is een opgeklopt verhaal.

RUTTE
Ja, ik trek twee lessen uit de afgelopen twee weken, ware het beter geweest als de integriteitscommissie sneller was gevraagd dit onderzoek te doen en het tweede is dat het beter was geweest als ik me had onthouden van commentaar op de berichten die toen verschenen.

HEIJMANS
En waarom heeft u wel commentaar gegeven toen?

RUTTE
Dat had ermee te maken dat dat beruchte NRC artikel de zaken presenteerde, die zaken moesten onderzocht worden, maar dat gebeurde in een sfeer die mij een tikje tegen de borst stuitte. Dat is de reden dat ik heb gereageerd zoals ik heb gereageerd. Maar zoals ik al zei: het was beter geweest dat niet te doen.

HEIJMANS
U zegt: het is een logisch besluit van wat hij heeft genomen. U deelt dus ook de conclusies van de integriteitscommissie?

RUTTE
Ja goed luister, ik weet niet helemaal zeker of dat op mijn weg is, maar de integriteitscommissie heeft heel zorgvuldig onderzoek gedaan en is tot een aantal conclusies gekomen. En ik moet aannemen dat dat ook allemaal klopt wat daar staat, dat zijn mensen met groot gezag in mijn partij. Ook in het land, in de maatschappij, in de samenleving. En Mark Verheijen heeft denk ik ook daarmee een logische conclusie getrokken om nu op te stappen.

HEIJMANS
Hoe pijnlijk is dat voor de VVD?

RUTTE
Ja, op de eerste plaats een verschrikkelijk drama voor Mark Verheijen zelf. Het is voor de VVD verschrikkelijk omdat we een heel goed Kamerlid verliezen.

HEIJMANS
Ja, maar geeft het imagoschade aan uw partij?

RUTTE
Nou, dat zullen we moeten zien. Ik wil wel dit zeggen: wij zijn de grootste partij van Nederland en ik vind dus dat wij moeten voldoen aan de hoogste standaarden waar het integriteit betreft. We hebben deze integriteitscommissie, nogmaals, die had denk ik sneller, dat verwijt ik mezelf natuurlijk, die had gewoon sneller aan het werk gemoeten gegeven de feiten die voorlagen. Maar dat is wel gebeurd, die hebben het rapport opgeleverd en heel Nederland ziet dat ze dat volkomen transparant doen. Deze dingen kunnen gebeuren. Dus ja, we zullen moeten bezien of dat effect heeft op de campagne. Ik hoop van harte natuurlijk van niet en ik hoop dat Nederland ziet dat de VVD dit soort zaken heel serieus oppakt.

HEIJMANS
U zegt, dit soort dingen kunnen gebeuren maar bij de VVD gebeuren ze inmiddels wel veel vaker dan de andere partijen.

RUTTE
Nou, wat ik in ieder geval wil zeggen is dat de VVD een partij is die, we hebben er in 2013 een congres zelfs aan gewijd, het als een taak ziet het als grootste partij op dit punt  de hoogste standaard te zetten en daar houd ik echt aan vast.

HEIJMANS
Dat is tot nu toe nog niet gelukt.

RUTTE
Nou, in die zin dat u ziet hier maar ook bij andere zaken waar de partij uitspraken heeft gedaan dat als het nodig is ook de integriteitscommissie en de partij als geheel zijn verantwoordelijkheid neemt. Dat heb je ook met Halbe Zijlstra gezien als fractievoorzitter in een aantal casus in de Tweede Kamer, nou gebeurt dat en waarom is dat? Omdat wij de standaard moeten zetten.

DE WINTHER
Meneer Rutte, komen we toch weer terug op dat vorige punt. Een partij die zijn verantwoordelijkheid neemt, als het niet aan publicistische media had gelegen dan was er helemaal niets gebeurd. Dan was er helemaal geen integriteitsonderzoek geweest, dan was er geen fractievergadering geweest, er is gevraagd om die commissie in te schakelen. Dus u zegt: de VVD grijpt in als het nodig is en grijpt zo’n commissie in maar in feite is de druk van buitenaf gekomen en is het besef in de eigen partij kennelijk niet aanwezig.

RUTTE
Ik weet niet of u op de hoogte was van die bonnetjes, ik niet. Daar was dat onderzoek van NRC voor nodig. Dat wisten we toch niet?

DE WINTHER
Wat u wegzette als iets wat opgeblazen was.

RUTTE
Ja, en dat waren niet de feiten vond ik, heel tendentieus was. Maar ik zeg er meteen bij: het was verstandiger geweest dat ik die opmerking toen niet gemaakt had.

DE WINTHER
Wat is er aan de hand met de VVD, dat we dagelijks bijna berichten in media tegenkomen dat VVD-bestuurders, politici, in de vuurlinie liggen?

RUTTE
De VVD is de grootste partij van Nederland. Wij besturen landelijk. Wij besturen regionaal. Wij besturen lokaal. Wij hebben 11 – 1200 raadsleden, heel veel wethouders, burgemeesters, ministers. Wij nemen verantwoordelijkheid voor dit land. En we zijn als de VVD gebeld wordt om mee te doen, verantwoordelijkheid te nemen, zeggen wij altijd ja. We hebben intern uitstekende opleidingen, uitstekende assessments om mensen goed te begeleiden in hun politieke loopbaan. En we hebben ook strakke standaarden op het gebied van integriteit. En als blijkt dat in al die mensen die actief zijn er zich situaties voordoen waarbij getwijfeld wordt aan de integriteit, dan treden we op.

DE WINTHER
Zit het in de mentaliteit van de VVD’ers om misschien het niet zo nauw te nemen met de regeltjes?

RUTTE
Nee.

FRESEN (NOS JOURNAAL)
Op de dag van de commotie over die NRC publicatie zei Zijlstra: wie zonder zonden is, werpe de eerste steen. Als je het rapport zo leest dan concludeert de commissie: er zijn geen ernstige misstanden, overtredingen, aangetroffen behoudens een paar declaraties. Je kan ook de zaak omdraaien. Vindt u niet dat Verheijen hier wel heel erg zwaar gestraft wordt?

RUTTE
Ik denk als je naar het hele feitencomplex kijkt, ook waar de commissie zich over gebogen heeft, en het hele rapport ziet, dat de conclusie die hij getrokken heeft de enige logische conclusie is.

FRESEN
Maar mag een politicus dan echt helemaal niets in dit kader? Want je leest het als een rapport van: er zijn dingen fout gegaan, maar je leest ook tussen de regels door: hij heeft het niet moedwillig gedaan. Het is omissie, vergeten… Hoe zit dat?

RUTTE
Nogmaals, dat kan ik hier niet met u knippen met een schaartje. Daar heeft [onverstaanbaar, red] ooit hele mooie woorden over gezegd. Maar uiteindelijk is het zo dat als er twijfel is dan moet het worden uitgezocht. Dat is hier gebeurd. En als ik naar het hele feitencomplex kijk dat nu voorligt, dan snap ik het besluit van Verheijen.

FRESEN
Dus dit is niet te zwaar gestraft?

RUTTE
Ik begrijp zijn besluit.

HENDRICKX (ALGEMEEN DAGBLAD)
Wat ik moeilijk te begrijpen vind, is dat u zegt: die feiten, de wijze waarop dat gepresenteerd wordt, stuiten mij tegen de borst. Maar ik vraag me af hoe kan het dat het eerste instinct zijn, als er stond namelijk dat hij een diner met pekingeend, flessen wijn voor 127 euro met mensen die verdacht worden in een groot corruptieonderzoek, dat uw eerste instinct dan is: dit is fout van de journalisten.

RUTTE
Nogmaals, ik ben het met u eens, dat heb ik een paar keer gezegd al, dat het beter ware geweest als ik mij had onthouden van commenteer op de sfeer van dat artikel…

HENDRICKX
Hoe verklaart u dat?

RUTTE
In het eerste stuk van het stuk, als u het leest, de eerste paar alinea’s. Maar nogmaals, ik zeg nog een keer: beter was het geweest dat ik dat commentaar niet gegeven had. Daar moet u dat in zoeken.

HENDRICKX
Maar ik vraag me af: hoe verklaart u dat? Het is natuurlijk vaker het geval dat als je langer aan de macht bent, dat je misschien een beetje de feeling verliest ook met wat maatschappelijk acceptabel…

RUTTE
Ik verzeker u een ding: zou – ik heb dat vaker gelezen – zou het misschien komen omdat hij nu al wat langer in die baan zit, dat hij de feeling verliest. Ik kan u verzekeren, u doet uw werk uitstekend, dat dreigt geen seconde. Nee maar, ik meen hier nog wel voldoende gevoel voor te hebben… U doet uw werk uitstekend. Geldt voor u allemaal.

HENDRICKX
U was op dat feestje in de Floriade, dat verkiezingsfeest waar u gesproken heeft. U zegt: ik wist daar niets van, dat daar nooit voor betaald is. Maar verwachtte u wel dat er betaald zou zijn?

RUTTE
Luister, in een campagne treed je bijna dagelijks op in tv-programma’s, op avonden van de partij, en in dit geval is het zo dat de VVD ter plekke had de bijeenkomst georganiseerd, had mij gevraagd via het campagneteam daar te komen, dat paste in de agenda. Limburg natuurlijk een belangrijke provincie, veel kiezers, dus daar ging ik graag naartoe. Venlo gebeurt veel, Floriade. Dus daar ben ik heen gegaan. Dat zijn de feiten.

HENDRICKX
Maar u vindt wel dat er wel betaald moet worden voor dat soort bijeenkomsten?

RUTTE
Wat denkt u zelf?

HENDRICKX
Ik vraag het u. Er is niet betaald namelijk.

RUTTE
Nee, dat had natuurlijk moeten gebeuren. Dat wordt nu uitgezocht, wat daar al of niet is misgegaan, begrijp ik, door de integriteitscommissie. Ik heb dat niet helemaal scherp, ik dacht dat zij daar nog een vervolgonderzoek… Nee?... Goed, dat gaan we met de partij bespreken.

BERGHUIS (RTL NIEUWS)
Dat was eigenlijk de vraag: De integriteitscommissie die heeft onderzoek gedaan naar de bonnetjes van NRC. Heeft niet het Floriade-ding onderzocht. Is daar wel toe bereid. Begrijp ik goed…

RUTTE
Ik zou moeten uitzoeken voor u, want dit is een zaak van de partij, maar ik meende dat de partij de vraag heeft gesteld aan de commissie om dat ook uit te zoeken. Volgens mij is dat de status. Ik kom bij u terug of dat dan ook nu gebeurt.

BERGHUIS
Mocht het niet zo zijn dan zou u daar voorstander van zijn?

RUTTE
Dat bespreken we altijd in mijn partij, want dit is echt een zaak van de partijorganisatie. Maar wat ik weet is dat de partij de organisatie gevraagd heeft, toen dit feit opdook in het AD van woensdag, om dit te betrekken bij dit onderzoek.

ANDRINGA (RADIO 1)
U noemde net een aantal keren de VVD is de grootste partij, als wij gevraagd worden verantwoordelijkheid te nemen, dan nemen we die ook. Nu zijn er in het verleden natuurlijk meer partijen die dezelfde vragen krijgen en wellicht dezelfde omvang hebben. Toch zien we nu vooral het beeld van mensen, leden, bestuurders van de VVD die de fout ingaan. En veel minder bij die andere partijen die eigenlijk in dezelfde positie zitten of zaten. Wat zou voor u de verklaring kunnen zijn dat dat nu vooral dan bij de VVD neerslaat?

RUTTE
Ik heb maar een antwoord daarop en dat is dat wij als grootste partij op dit punt de hoogste standaard moeten zetten. En als er dus dingen niet kloppen, dat we die uitzoeken en als het nodig is ook gevolgtrekken. Dat heb je gezien in de afgelopen twee jaar nog onder leiding van Zijlstra in de Tweede Kamer. Je ziet het nu bij dit integriteitsonderzoek. Dus als zich dingen voordoen, dan worden die uitgezocht en dan wordt er als het nodig is, worden er ook gevolgtrekkingen aan gegeven.

ANDRINGA
Ja, maar nu doet u het voorkomen alsof dat beeld geschapen wordt omdat de VVD altijd zo hard optreedt tegen mensen die die codes of regels overtreden…

RUTTE
Nou, ik geloof niet dat het heel zinvol is dat ik een nieuwe analyse maak van het hele partijlandschap en hoeveel dit type zaken zich voordoet in welke partijen. Ik heb met mijn partij te maken. En ik wil dat mijn partij aan de hoogste eisen voldoet. Ik kan hier geen garantie geven dat als je als partij ongeveer 1500 mensen in het veld hebt staan, die iedere dag in actieve politieke functies bezig zijn, dat daar nooit iets misgaat. Ik wil u wel de garantie geven dat als je als partij ongeveer 1500 mensen in het veld hebt staan die iedere dag in actieve politieke functies bezig zijn, dat daar nooit iets misgaat. Ik wil u wel de garantie geven dat als er iets misgaat, dat we dan de zaak uitzoeken en zo nodig ook gevolgtrekkingen daaraan geven.

ANDRINGA
Dan zegt u eigenlijk: de VVD is nu de grootste, we nemen veel verantwoordelijkheid, en dat het een soort natuurwet is dat er dan vaak wat fout gaat. Maar blijkbaar is het bij de VVD vaker dan bij andere partijen.

RUTTE
Ik laat die conclusie aan u. Ik heb geen zicht nu op zaken bij allerlei andere partijen. Ik heb met de VVD te maken. Dit soort kwesties vind ik natuurlijk ernstig, die moeten natuurlijk worden uitgezocht. En als die zich voordoen, dan zoeken we ze uit, dan hebben wij een commissie die dat onafhankelijk doet, met mensen van hoog maatschappelijk statuur, die dat ook heel zorgvuldig doen. En als dan blijkt dat er dingen niet goed zijn gegaan, dan worden er ook gevolgen, dan komen daar dus ook gevolgen uit voort.

ANDRINGA
Tot slot, als een Kamerlid terugtreedt of aftreedt om wat voor omstandigheden dan ook, dan komt natuurlijk de vraag boven: kan die gebruikmaken van wachtgeld. Vindt u dat Verheijen in dit geval daar recht op heeft? Dat hij daar gebruik van zou moeten maken?

RUTTE
Ik ga daar geen uitspraken over doen. Dat is echt aan Verheijen zelf.

VRAAG
Er wordt ook wel gezegd dat de VVD veel contacten heeft met het bedrijfsleven en dat dat ze kwetsbaarder maakt. Dat het moeilijker is om het zuiver te houden.

RUTTE
Nou, dat werpt dan een bepaald beeld op van het bedrijfsleven wat ik niet wil.

VRAAG
U denkt niet dat dat zo is?

RUTTE
Nee, laten we eerlijk zijn, het feit dat we hier allemaal zijn… U zit allemaal in het bedrijfsleven, u bent bedrijfsleven allemaal… behalve de NOS. Behalve de NOS bent u allemaal bedrijfsleven en ik vertrouw u toch.

FRESEN
Misschien zijn wij de enige die zuiver zijn…[lachend, red]

NIEMANDSVERDRIET (NRC HANDELSBLAD)
Over Oekraïne: NRC heeft morgen een interview met de beroemde schaker en dissident Kasparov, die blijkt zich verdiept te hebben in het dossier MH17, die heeft het rapport van de OVV gelezen en zegt…

RUTTE
Dat is knap want dat is er nog niet.

NIEMANDSVERDRIET
Het voorlopige rapport. En hij is eigenlijk teleurgesteld daarin. Hij zegt: Nederland stelt zich te zacht op tegenover Poetin, en hij roept het Nederlands kabinet op om confronterender te zijn tegenover Poetin en ook eerder informatie die er binnenkomt te delen met de wereld. Wat is uw reactie daarop?

RUTTE
Misschien tweeledig. In de eerste plaats: Kasparov is natuurlijk niet een geheel onbevooroordeelde afzender van deze boodschap, dat kunt u zich voorstellen. Ik neem aan dat NRC dat ook registreert. Met alle respect die we voor de man hebben natuurlijk, en ook met groot persoonlijk gezag en risico zijn activiteiten ontplooit, ook in die regio. Ten tweede, wij zijn het meest geraakte land door de verschrikkelijke ramp met MH17. En dat betekent dat wij ook ervoor moeten zorgen dat wij volkomen onafhankelijk dat onderzoek laten plaatsvinden. Dat gebeurt onafhankelijk door de OVV. En we zorgen er als kabinet voor dat wij geen uitspraken doen over vermoedens die wij wellicht wel of niet hebben over wie er achter deze verschrikkelijke ramp zou kunnen zitten. Zou je dat wel doen, dan gebeurt het volgende: dan komt dadelijk het OM, of het joint investigation team, met de strafrechtelijke vervolgstappen. De OVV komt met de conclusies over de oorzaak van de ramp. En dan zou toch degene die dan wordt aangewezen, wie dat dan ook is, kunnen zeggen: dat is niet onafhankelijk geweest, ze wisten altijd al wie het was, we accepteren die conclusies niet. Ik heb maar een belang: dat als die conclusies komen, van OM, maar zeker ook van de OVV, dat die volkomen unstained, dus zonder enige vlek erop van politieke bemoeienis, van we hebben al voorgesorteerd et cetera, binnenkomen. Zodat de effecten daarna, de kans op vervolging, de kans op berechting, zo groot mogelijk zijn.

NIEMANDSVERDRIET
Ja, maar hij is niet zomaar iemand, Kasparov. Zoals u zelf zegt: hij is iemand die zijn nek durft uit te steken.

RUTTE
Zeker, maar dit is de keuze die wij gemaakt hebben en daar sta ik echt achter. Ik zie niet in, heb ook nooit eigenlijk een argument gehoord wat steekhoudt voor een andere strategie. Hoe je zo een onderzoek onafhankelijk kunt laten doen en ervoor kunt zorgen dat daar ook wereldwijd dadelijk steun is voor de vervolgstappen op dat onderzoek, als dat onderzoek op voorhand al politiek beïnvloed is. En dat zou toch gebeuren als de Nederlandse regering zich nu zou uitlaten over wie wij denken al of niet – als we er al gedachten bij hebben – wie er achter deze vreselijke ramp zit.