Toespraak van minister Dijsselbloem tijdens de jaarlijkse accountantsdag van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants

Toespraak | 26-11-2014

Dames en heren, 

Vliegen zou voordeliger zijn als we vliegtuigen zouden bouwen zonder ramen. Toch komen zulke toestellen niet van de grond. Want de passagiers willen het niet. 

Reizen kan ook over water. Dat is hetzelfde verhaal. Aan boord van een cruiseschip zijn de binnenhutten het minst gewild en dus het goedkoopst. Zicht is belangrijk als je wilt weten waar je bent en waar je naartoe gaat. Dat geldt in allerlei situaties en zeker ook als er zakelijke belangen in het spel zijn. Mensen willen zien waar ze aan toe zijn. Ze hebben dus helder zicht nodig op de stand van zaken bij een bedrijf of een instelling. En daarvoor kijken we naar u. Daarvoor kijken we naar de accountancy. Het is uw maatschappelijke verantwoordelijkheid om de samenleving duidelijkheid te bieden over de deugdelijkheid van de cijfers. En over de betekenis van die cijfers.  

Inmiddels ligt de accountancy zelf onder het vergrootglas. De kranten wijdden 6747 artikelen aan u het afgelopen jaar. 22 per dag. En die gingen bepaald niet alleen over de vier grote kantoren! Mede dankzij de AFM hebben we nu een beter beeld van de kwaliteit van het werk van de accountancy zelf. Het vertrouwen heeft een forse deuk opgelopen. 

Vertrouwen

Vertrouwen is steeds minder bij voorbaat gegeven. Daar hebben politici al langer mee te maken. Bankiers, verzekeraars en notarissen merken het ook. En accountants nu dus ook. Niemand kan ontkennen dat de accountancy de afgelopen jaren grote steken heeft laten vallen. Ik geloof niet dat het nodig is een opsomming te geven van wat er allemaal is misgegaan. U kent net als ik alle voorbeelden. Wat is de rode draad? Het publiek is het zicht benomen op betrouwbare feiten en cijfers. Het vertrouwen in de rol die de accountant moet spelen, is beschaamd.  

Uw goedkeurende stempel moet zekerheid bieden en vertrouwen wekken. Als daar twijfel aan bestaat, vervalt de meerwaarde van de accountancy. Dat is een fundamenteel probleem. Wat verwacht ik van u? Dat het stempel dat u op de jaarrekening geeft, een kwaliteitsstempel is. Dat u pas rust als u de risico’s en de zwakke punten van een bedrijf zichtbaar hebt gemaakt. Dat uw onderzoek zorgvuldig is en uw verslaglegging duidelijk over alle plussen en de minnen. Dat uw houding ten opzichte van uw cliënt onafhankelijk en kritisch is. Dat u het publieke belang voorop stelt. En dat u pas daarna, als u daar allemaal aan hebt voldaan, uw goedkeurende stempel zet. 

Kwaliteit herstellen

In het maatschappelijk debat en in de media staat vooral de kwaliteit van de grote accountantskantoren ter discussie. Maar het is ook gebleken dat het bij kleinere kantoren aan kwaliteit schort. De NBA heeft voorstellen gedaan om de kwaliteit van de accountancy te herstellen. Die voorstellen bieden ieder van u een kans. De kans om uzelf, uw vak en uw aanzien te verbeteren. 

U weet, ik dwing een aantal veranderingen af bij wet. Denk bijvoorbeeld aan de onafhankelijke Raad van Commissarissen voor de grote kantoren, die bestuurders aanstelt en ontslaat. Maar daarmee is het vertrouwen van de samenleving nog niet terug. Het is aan u dat terug te winnen.  Het komt niet terug door regelgeving. En ook niet door toezicht. Het komt terug door uw gedrag en uw cultuur. U brengt het vertrouwen terug door uw vak excellent uit te oefenen en het publieke belang voorop te stellen.  

Dames en heren, 

Ik begon mijn verhaal met reizen per vliegtuig en per schip. Laten we tot besluit nog verder gaan; tot buiten de dampkring. De mens zou wellicht nooit een stap op de maan hebben gezet als de ontwerpers van indertijd een ruimtecapsule zonder ramen hadden gebouwd. Want astronauten weigerden hun leven te wagen in een gesloten hokje zonder uitzicht. Gelukkig voor ons allemaal kwam er een Apollo met een raam. Een ruimtecapsule met uitzicht.  

Zicht is cruciaal om de juiste beslissingen te nemen en dus om jezelf en je omgeving te verbeteren. Het is uw rol om dat zicht te verschaffen op bedrijven en instellingen. Ik daag u allen uit die rol met grote toewijding te vervullen. 

Dank u wel.