Toespraak minister-president Rutte voor de Parlementaire Assemblee van de NAVO

Toespraak | 24-11-2014

Thank you, mr. Hugh Bayley for your kind introduction.

Dames en heren, geachte afgevaardigden, ik vind het een eer u in mijn eigen stad te mogen toespreken tijdens de 60e Annual Session van de Parlementaire Assemblee van de NAVO. Ik hoop dat u de afgelopen dagen heeft ervaren hoezeer wij uw komst naar ons land op prijs stellen.

Secretaris-generaal Stoltenberg, beste Jens, een bijzonder woord van welkom voor jou. Ik ken je als iemand die gericht is op draagvlak én resultaat. Overleg en daadkracht komen in jouw persoon samen en alleen daarom al ben je de juiste man op de juiste plaats. Ik zie zeer naar uit onze samenwerking.

Secretaris-generaal van de NAVO is natuurlijk een prachtige baan. Toch moest de man die jouw functie als eerste bekleedde, Lord Hastings Ismay, in 1952 door niemand minder dan Winston Churchill persoonlijk worden overgehaald  om ja te zeggen. Wat Hastings als militair deed twijfelen was – in het kort – het gevaar van te weinig slagkracht en teveel bureaucratie. Maar Churchill trok hem over de streep door hem erop te wijzen – en ik citeer – '(…)  that NATO provided the best, if not the only, hope of peace in our time.'

Dat is precies wat de NAVO al 65 jaar is: our best hope for peace and security. En die omschrijving blijft actueel nu Europa wordt geconfronteerd met een ring van instabiliteit die aanmerkelijk dikker is dan lange tijd gedacht. Velen spreken van een nieuwe realiteit, van nieuwe noord-zuidverhoudingen, van een nieuwe koude oorlog zelfs. En al geloof ik dat het in de multipolaire wereld van nu wijs is om te waken voor al te eenvoudige historische parallellen, één ding is wel waar. De ontwikkelingen aan de oost- en zuidflank van het Europese NAVO-grondgebied gaan razendsnel en hebben de geopolitieke verhoudingen voor langere tijd veranderd.

Wie had vorig jaar de Russische agressie in Oekraïne voorzien?  En wie had toen kunnen voorspellen dat het islamitische fundamentalisme zich zo gewelddadig zou manifesteren tot aan de grenzen van het NAVO-grondgebied? We worden bijna elke dag met onze neus op de feiten gedrukt: vrede en veiligheid zijn niet vanzelfsprekend en onze manier van leven, onze democratische  rechtstaat, is in het geding.

De NAVO heeft er in zeer belangrijke mate aan bijgedragen dat Europa vrede, veiligheid en welvaart kent. Al 65 jaar lang vertegenwoordigt de NAVO bij uitstek de normen- en waardengemeenschap waar wij als westerse bondgenoten voor willen staan. Ook buiten het eigen grondgebied, want het is niet voldoende om onze vrijheden en burgerrechten binnen onze eigen grenzen te beschermen. We moeten er ook internationaal voor opkomen, door bij te dragen aan de handhaving van de internationale rechtsorde.

Dat is niet in de laatste plaats in ons eigen belang. Door stabiliteit te exporteren verkleinen we de kans dat we dat we op enig moment instabiliteit importeren. En de  NAVO heeft daarin, een rol te spelen, samen met de VN, de OVSE, de EU en andere internationale organisaties. Want wereldwijde dreigingen vragen ook om een wereldwijde aanpak.

Ik stel met genoegen vast dat de NAVO adequaat heeft gereageerd op de Russische agressie tegen Oekraïne en op de recente ontwikkelingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Wat Nederland betreft, staat de toegevoegde waarde van de NAVO dan ook niet ter discussie. Integendeel. De afgelopen maanden hebben opnieuw laten zien hoe de trans-Atlantische band de veiligheidsgaranties biedt die Europa tot een relatief stabiel continent maken. Hoe zouden bijvoorbeeld landen als Polen en de Baltische staten zich de afgelopen maanden gevoeld hebben zonder die collectieve veiligheidsparaplu? Verdediging van het NAVO-grondgebied blijft  onverminderd de ruggengraat van ons bondgenootschap. En het is goed dat we dat op de recente top in Wales nog eens hebben bevestigd in de gemeenschappelijke verklaring die daar is opgesteld.

Het spreekt voor  zich dat Nederland actief zijn steentje zal blijven bijdragen aan de opgaven waar de NAVO voor staat. Dat geldt voor de aanstaande operatie 'Resolute Support' in Afghanistan en voor de 'immediate assurance measures' waar we dit voorjaar over hebben besloten. Maar het geldt ook voor de strategische keuzes voor de wat langere termijn. En dan denk ik vooral  aan de noodzakelijke investeringen op het terrein van cybersecurity en ballistische raketverdediging en aan onze recente afspraken over het Readiness Action Plan en de oprichting van de Very High Readiness Joint Task Force.

Onze prioriteiten voor de komende tijd zijn daarmee duidelijk. En wat ook duidelijk is: al  deze activiteiten kosten geld. Veel geld. En ook meer geld dan er nu beschikbaar is. Het is daarom goed we in Wales afspraken hebben gemaakt over verhoging van onze defensie-uitgaven in de komende tien jaar. Dat is nodig, maar het houdt ook meteen een extra opdracht in. De opdracht namelijk om aan de belastingbetaler te laten zien dat het beschikbare geld slim en effectief wordt ingezet. En daarmee doel ik zowel op de nationale defensiebegrotingen als op de uitgaven die de NAVO zelf doet. Er is een begin gemaakt met het verbeteren van het inzicht in de financiële huishouding van de NAVO en ik hoop van ganser harte dat de 28 bondgenoten ook de bereidheid zullen tonen om daarover in de toekomst verdere afspraken te maken. Transparantie en draagvlak zijn nu eenmaal communicerende vaten.

Dames en heren, als 'our best hope for peace' verdient de NAVO dat draagvlak. Laat ons daar samen aan blijven bouwen. En laat ons samen blijven werken aan die brede trans-Atlantische veiligheidsagenda, om ervoor te zorgen dat we dreigingen van vandaag, morgen en overmorgen kunnen weerstaan.

Dank u wel.