Toespraak van secretaris generaal P. Cloo namens minister Opstelten bij de opening van de digitale zittingszaal te Leeuwarden

Toespraak | 29-09-2014

Dames en heren,

Hartelijk dank voor de uitnodiging om vandaag met u deze feestelijke opening te mogen meemaken.

Ik weet dat u eigenlijk minister Opstelten verwachtte, maar door zijn reis naar de Verenigde Staten heb ik de eer u te feliciteren met deze digitale zittingszaal. Maar voor ik dit doe, wil ik kort ingaan op de actualiteit.

De afgelopen week ontstond onrust. Over de locaties van kantoren van rechtbank Noord-Nederland, over de werkplekken van rechters en ondersteunend personeel. Niet bij uw Hof, maar bij uw buren van de rechtbank. Dat is begrijpelijk. De rechtspraak werkt aan een omvangrijke reorganisatie en het is heel normaal dat in zo’n proces kritische geluiden naar voren komen. Het is goed dat hierover gesproken wordt. Ook als dat soms gebeurt met luide stem.

Hoe dan ook, één ding is zeker: Het gerechtsbestuur neemt pas een besluit na een zorgvuldige afweging en gesprekken met de Raad voor de rechtspraak en de minister.

Dames en heren,

Ik wilde het vandaag sowieso met u hebben over verandering en wat dat betekent voor een organisatie. De samenleving verandert in rap tempo en om bij te blijven, moet ons rechtssysteem dus constant evolueren. Dat geldt voor de letter van de wet, voor de geest van de wet, maar ook zeker voor de omgeving waarin recht wordt gesproken.

Onze omgeving hier is een uitstekend voorbeeld. Een versmelting van oud en nieuw. Een historisch pand als dit staat symbool voor de stevige, eeuwenoude fundamenten van ons rechtssysteem. Maar deze moderne zittingszaal laat zien dat het recht niet alleen terug kan kijken op een imposant verleden, maar ook met trots vooruit kijkt naar de toekomst.

Is het toeval dat u hier in Leeuwarden als één van de eerste over deze technologie kunt beschikken? Een geboren Fries als ik, denkt natuurlijk van niet.

Uw huidige president maakt er een gewoonte van om te innoveren. Voor hij hier kwam, was hij president bij de Almelose rechtbank en ook daar werd niet lang geleden een digitale zittingszaal geopend. Er zullen er nog velen volgen!

Maar dames en heren, Fred’s oog voor technologische ontwikkelingen, hoe scherp ook, is natuurlijk niet de enige reden. Leeuwarden heeft een traditie van eigenzinnigheid. Nog niet zo lang geleden was deze stad de bakermat van wat het manifest van Leeuwarden is gaan heten.

Het was een flinke steen in de vijver. Het leidde tot veel gesprekken. Over de relatie tussen rechtspraak en het departement, over onafhankelijkheid en over werkdruk. Maar het manifest was ook een wake up call voor iedereen. We praten nu open over kwaliteit, over de relatie met bedrijfsvoering en over personeel. Ook dát hoort bij een constante evolutie van het recht.

Helemaal niet zo vreemd dus, dat het eigenzinnige Leeuwarden buiten de gebaande paden kijkt en nu over deze mooie zaal beschikt.

Een uitkomst voor u allemaal, want procespartijen kunnen in deze zaal gemakkelijk bij hun digitaal opgeslagen dossiers en ze hebben hun eigen beeldscherm. Tijdens de zitting kunnen de partijen zo documenten, foto’s, geluidsopnames en video’s met elkaar delen.

Daarmee sluit u aan bij een bredere ontwikkeling. De digitalisering van de zittingszaal staat natuurlijk niet op zichzelf. De komende jaren gaat de rechtspraak van papier naar digitaal.

Begin deze maand is het advocatenportaal geopend. Een stevige stap vooruit. We kunnen strafzaken zo efficiënter behandelen. Het gevolg is kortere doorlooptijden. En, niet onbelangrijk: Weg met de stapels dossiers, weg met de koeriers die het hele land door zeulen, en weg met de printers en kopieerapparaten die de hele dag draaien.

Ontwikkelingen als dit geven niet alleen meer mogelijkheden aan de rechters en advocaten, ook het publiek en de media profiteren hiervan.

Dit sluit naadloos aan bij de ambitie van de minister om de prestaties van de strafrechtketen te versterken. Door innovatiever te werken, met vakmanschap voorop, kunnen we strafzaken samen sneller, slimmer, beter en transparanter af handelen. Dat betekent heel concreet:

• Méér strafzaken succesvol tot een einde brengen;
• veroordeelden hun straf daadwerkelijk laten ondergaan;
• verdachten sneller recht doen en daders effectiever straffen;
• het slachtoffer centraal zetten.

Digitalisering is een belangrijke sleutel om deze ambities te realiseren.

Maar, dames en heren, misschien heeft u inmiddels allemaal een iPad en kunnen we elkaar vertellen dat we zo lekker digitaal bezig zijn, maar dat is natuurlijk geen digitalisering. Dat is geen rechtspraak 2.0. Ik zou willen zeggen: dat is rechtspraak 0.1.

Digitalisering heeft namelijk alleen nut, als het hand in hand gaat met meer kwaliteit. En ik weet dat die kwaliteit alle rechters aan het hart gaat. Daarom zetten we flink in op een toegankelijker, gebruiksvriendelijker en begrijpelijker rechtssysteem voor de rechtzoekende.

U kent natuurlijk ook het KEI-programma, het Programma Kwaliteit en Innovatie rechtspraak. Dat verbetert en vereenvoudigt de civiel- en bestuursrechtelijke procedures, door slim gebruik te maken van digitale middelen.

Nu al kunnen mensen online een rechtszaak starten, voeren en volgen, via de eKantonrechter. Of het nu gaat om een huurgeschil of een burenruzie: 24 uur per dag kunnen mensen online hun kwestie aan de kantonrechter voorleggen. Ze loggen beveiligd in met hun DigiD, ze dienen hun stukken in en kunnen daarna de voortgang online volgen. Binnen acht weken volgt de uitspraak. De zitting vindt nog net niet via Facebook plaats, maar daar is dan ook alles wel mee gezegd!

Ik denk dat wij allemaal trots kunnen zijn, dat onze rechtspraak up to date is. We timmeren hard aan de weg, als het gaat om digitaal werken. En met zalen als deze hier in Leeuwarden, zetten we deze trend voort.

Dat is leuk, maar ook belangrijk. Dit soort ontwikkelingen sluiten aan bij de wensen van de burger.

Begin deze maand was de dag van de Rechtspraak. Een inspirerende dag, waar ik veel mensen zag die vandaag ook weer aanwezig zijn. Tijdens deze dag bleek dat veel mensen erg tevreden zijn over de rechtspraak, maar dat het nog wel wat sneller en moderner kan. En u weet als geen ander, dat een volk zich altijd moet herkennen in het recht waar onder zij leven. Deze zittingzaal maakt dat mede mogelijk.

Dames en heren,

Ik rond af. De wereld om ons heen verandert in rap tempo, ik zei het zojuist al. Dat betekent niet dat het recht mee moet gaan in elke modegril. Maar dat we constant moeten bewegen, dat staat voor mij vast.

Het is mij dan ook een hele eer deze digitale zittingszaal te openen. Ik kijk uit naar de demonstratie van de heer van Wees. Hij zal ons de kansen laten zien, die deze zaal biedt. Maar evengoed kijk ik uit naar het verhaal van professor van den Hoven die ook oog houdt voor de valkuilen van beeldgebruik in de rechtspleging.

Dames en heren, hartelijk dank voor uw aandacht. Ik wens u een hele interessante bijeenkomst, vól beweging!