Miljoenennota 2015: Behoedzaamheid geboden bij economisch herstel
Nederland herstelt langzaam van de crisis. Export, bedrijfsinvesteringen en consumptie vertonen een stijgende lijn. De economie groeit in 2015 naar verwachting met 1,25%. Het herstel is echter broos en internationale ontwikkelingen vormen een risico. De werkloosheid is onverminderd hoog en de aanpak ervan is een topprioriteit van het kabinet. In de Miljoenennota 2015 kiest het kabinet voor het evenwicht tussen herstel van de koopkracht en het verder op orde brengen van de overheidsfinanciën. Daarnaast zijn er gerichte maatregelen om de economie meer te laten groeien, werkgelegenheid te stimuleren en een antwoord te bieden op opgelopen internationale spanningen.
Dat blijkt uit de Miljoenennota 2015, die minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem dinsdag 16 september aan de Tweede Kamer heeft aangeboden. Hij spreekt van een behoedzame begroting. 'Met oog voor de lasten van burgers en bedrijven. Maar behoedzaam gezien de internationale turbulentie. Nederland staat er beter voor, maar we zijn er nog niet.'
Prioriteiten
Binnen de beperkte financiële mogelijkheden en gegeven de uitdagingen waar Nederland voor staat, stelt het kabinet in de Miljoenennota 2015 een aantal prioriteiten:
- De lasten op arbeid worden met € 1 miljard verlaagd (€ 500 miljoen voor hogere arbeidskorting en € 475 miljoen voor lager tarief 1e schijf).
- De koopkrachtontwikkeling is voor de meeste burgers positief. Er is € 160 miljoen extra voor het kindgebonden budget om de koopkracht van gezinnen te ondersteunen.
- De uitgaven aan defensie worden structureel met € 100 miljoen verhoogd. Hier is sprake van een trendbreuk. Verder is er structureel extra geld voor de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (€ 25 miljoen) en het Openbaar Ministerie (€ 20 miljoen).
- Vanwege de kosten van de hoge instroom van asielzoekers is € 375 miljoen extra beschikbaar voor de eerstejaarsopvang in 2014 en 2015. Voor noodhulp en opvang in de regio is gedurende deze kabinetsperiode € 570 miljoen extra in te zetten.
- Om de transitie naar de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) te ondersteunen wordt aanvullend € 40 miljoen in 2015 uitgetrokken.
- Om financieel vermogen te investeren in innovatie en tegelijkertijd te behouden voor toekomstige generaties komt er een Toekomstfonds. Het startkapitaal is € 200 miljoen.
- Het verlaagde btw-tarief voor bouw en renovatie wordt verlengd tot 1 juli 2015. Om de doorstroming op de huizenmarkt te bevorderen wordt de maximale periode voor de aftrek van rente op restschulden verlengd van 10 naar 15 jaar. Voor de huurtoeslag is € 31 miljoen extra beschikbaar.
Rustiger vaarwater
De overheidsfinanciën staan er door gunstigere economische omstandigheden en dankzij eerdere ingrepen van het kabinet beter voor. De begroting komt hiermee - na een periode van langdurige recessie - in 2015 in rustiger vaarwater. Het EMU-saldo komt volgend jaar uit op -2,2% van het bruto binnenlands product (bbp). Hiermee blijft Nederland ruim onder de Europese tekortnorm van 3%. We zijn er echter nog niet: ook volgend jaar wordt nog altijd bijna € 15 miljard meer uitgegeven dan er binnenkomt en blijft de schuld doorstijgen. Uitgangspunt blijft begrotingsevenwicht op de langere termijn. De EMU-schuld bedraagt in 2015 70% van het bbp (€ 467,2 miljard).
Uitgaven beperkt en opbouw van buffers
De afgelopen jaren waren aanvullende maatregelen nodig om hoog opgelopen begrotingstekorten te beteugelen. Zo heeft het kabinet de groei van de uitgaven fors beperkt. Dit neemt niet weg dat de uitgaven de afgelopen jaren harder stegen dan het bbp. Nu het herstel heeft ingezet, is meer ruimte voor trendmatig begrotingsbeleid, waarbij conjunctuurschommelingen worden opgevangen in het begrotingssaldo. Extra maatregelen zijn niet nodig. Voor 2015 heeft het kabinet geen aanvullende bezuinigingen voorgesteld. De overheidsfinanciën blijven daarentegen gevoelig voor economische schokken. Om de overheidsfinanciën duurzaam te verbeteren, wil het kabinet het tekort nog verder terugdringen.
Kansen
De werkloosheid is onaanvaardbaar hoog. Bovendien is behoud van het huidige welvaartsniveau niet vanzelfsprekend. Het vergroten van het Nederlandse groeipotentieel zorgt voor extra banen en welvaart. Daartoe ziet het kabinet mogelijkheden op diverse terreinen, zoals op de arbeidsmarkt en bij de ruimtelijke economische ontwikkeling in stedelijke regio's. Tegelijkertijd met deze Miljoenennota verschijnen de kabinetsbrief over het wegnemen van belemmeringen voor economische groei en werkgelegenheid en een brief over hoe het belastingstelsel daaraan kan bijdragen.
| 2015 | 2014 | 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| als % bbp | -2,2% | -2,9% | -2,3% | -4,0% | -4,3% | -5,0% | -5,5% | +0,2% |
| in miljarden euro | € 15 mld | € 19 mld | € 15 mld | € 25 mld | € 28 mld | € 32 mld | € 34 mld | + € 1 mld |
| tekort per dag | € 40 mln | € 52 mln | € 40 mln | € 69 mln | € 76 mln | € 87 mln | € 92 mln | + € 3 mln |
| 2015 | 2014 | 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| als % bbp | 70,0% | 69,8% | 68,6% | 66,5% | 61,3% | 59,0% | 56,5% | 54,8% |
| in miljarden euro | € 467 mld | € 454 mld | € 441 mld | € 426 mld | € 394 mld | € 373 mld | € 349 mld | € 348 mld |
| per Nederlander | € 28.000 | € 27.000 | € 26.000 | € 25.000 | € 24.000 | € 22.000 | € 21.000 | € 21.000 |
| Rentekosten overheidsschuld | € 8,4 mld | € 8,5 mld | € 8,7 mld | € 9,2 mld | € 9,3 mld | € 8,9 mld | € 8,6 mld | € 9,4 mld |