Persconferentie na ministerraad 4 juli 2014

Mediatekst | 04-07-2014

RUTTE

Goedemiddag. Zoals bekend is werk, herstel van werkgelegenheid en groei de absolute topprioriteit van dit kabinet. Dat is ook de reden dat ik samen met viceminister-president Lodewijk Asscher een werkbezoek heb afgelegd dat in het teken stond van werkgelegenheid, in Utrecht en op Schiphol. Het was goed om te zien hoe er in uiteenlopende sectoren - de luchtvaart, maar ook de specifieke ambachten, beroepen waar op zich heel weinig banen in zijn, maar die wel heel belangrijk zijn en waar ook veel werkgelegenheid… al met al opgeteld zo'n 50.000 banen… aanwezig zijn - wat er wordt gedaan om ervoor te zorgen dat werknemers ook daadwerkelijk aan het werk blijven. Het bezoek motiveert mij, het motiveert Lodewijk Asscher om ons uiterste best te doen om zoveel mogelijk Nederlanders aan het werk te hebben, aan het werk te houden en aan het werk te krijgen.

Daarom is het ook goed dat de Eerste Kamer deze week heeft ingestemd met de Participatiewet, de Invoeringswet op de participatiewet. Die wet vergroot de kans voor mensen met een beperking dat zij ook daadwerkelijk in de praktijk een baan vinden. Daarnaast is per 1 juli een groot aantal maatregelen in werking getreden, ook maatregelen die belangrijk zijn voor de arbeidsmarkt. Zo krijgen werkgevers een tijdelijke premiekorting als ze bijvoorbeeld werkloze jongeren in dienst nemen. Onze focus blijft op werkgelegenheid gericht, want zolang er in Nederland 700.000 mensen werkloos zijn, is er ook voor ons als kabinet nog heel veel werk te doen.

Dan, we hebben de afgelopen periode een reeks concrete resultaten kunnen boeken op uiteenlopende terreinen. Denk aan de Wet werk en zekerheid, maar bijvoorbeeld ook de afspraken over het sociaal leenstelsel met partijen zodanig dat er ook zicht is op een meerderheid in de Eerste Kamer. Ook op het gebied van de overheidsfinanciën zijn er positieve signalen. Zo concludeerde het Centraal Planbureau gisteren dat door de hervormingen die de laatste jaren zijn doorgevoerd de overheidsfinanciën op lange termijn houdbaar zijn geworden, van een lange termijnhoudbaarheidstekort van ruim 4% naar een lange termijnoverschot.

Het werk gaat door. Volgende week kan er weer een belangrijke stap worden gezet als de Wmo wordt behandeld in de Eerste Kamer en natuurlijk hopen we dat die behandeling zal eindigen - maar dat gaan we afwachten - ook in steun voor dat wetsvoorstel. Het is belangrijk dat we deze hervormingen voor Nederland kunnen doorvoeren. We zijn er zeer voor gemotiveerd om de komende jaren te werken aan een sterker Nederland met gezonde overheidsfinanciën en een sterke economie met groeiende werkgelegenheid.

Dan is er ook nog heel veel werk te doen voor de mannen van het Nederlands elftal. Heel Nederland zal morgen meeleven met de wedstrijd tegen Costa Rica. Dat geldt zeker ook voor mij. U gaat mij natuurlijk vragen wat mijn voorspelling is. Die ga ik u geven. Nederland gaat winnen met zeker 2 doelpunten verschil, is mijn voorspelling, en ik wens iedereen heel veel plezier bij het volgen van deze wedstrijd en het vervolgens vaststellen dat ik gelijk had.

LAMBIE (RTL NIEUWS)

Het allerbelangrijkste onderwerp om er maar even op doorgaan: waar baseert u die voorspelling op?

RUTTE

Dat is een fijnmazig systeem van informanten, kennis, fingerspitzengefühl, het ook analyseren van alle relevante websites en berichten erover. En uiteindelijk ook de diep geheime contacten die ik met deze en gene heb. Dat gaat allemaal in een mand, mentaal, en meestal werkt het zo dat ik vlak voor het slapen gaan alles nog eens een keer goed overweeg en dat dan 's morgens bij het wakker worden de uitslag op popt.

LAMBIE

Dus we worden wereldkampioen?

RUTTE

Dat is wel mijn verwachting.

LAMBIE

Staat u nog altijd achter uw uitspraak uit het verleden dat Zwarte Piet nu eenmaal zwart is?

RUTTE

Dat is een statement, dat is een fact, een feitelijke constatering.

LAMBIE

Wat vindt u dan van de kritiek van de rechter in Amsterdam, VN-commissie vandaag?

RUTTE

Ik moet vaststellen dat het hele thema Sinterklaasfeesten behoorlijk in gesprek is. 1 van de mooiste romans die er in de afgelopen 25 jaar in Nederland is verschenen in 7 delen is de roman 'Het Bureau van Voskuil'. U weet, die werkte volgens de roman op het Beerta Instituut, maar in werkelijkheid was dat het Meertens Instituut, wat zich bezighoudt met allerlei tradities in Nederland. En het interessante is dat Voskuil 1 van de voorlieden was in zijn vakgebied die zei: tradities zijn niet statisch, maar die veranderen. Die veranderen met de tijd. En je ziet op dit moment ook dat er heel veel discussie is over het Sinterklaasfeest en dat zal mogelijk ook leiden tot veranderingen. Het lijkt mij verstandig dat we daar als politiek hoogstens proberen dat debat in goede banen te leiden en netjes te laten verlopen. Maar dat is echt ook een zaak van de samenleving. Ik zeg er nog wat anders bij: dat het de verwachting is van Asscher en mij dat ook dit jaar op 5 december Sinterklaas weer gewoon gevierd gaat worden. En dat hij zo'n 3 weken daarvoor weer zal arriveren, de goedheiligman. Dus die geruststelling wil ik jonge kijkers ook bieden. Maar de mate waarin vervolgens dat feest gevierd wordt, de rol van Sinterklaas, de rol van zijn hulpen, de Zwarte Pieten, dat zullen we allemaal moeten bezien en dat is echt een zaak van de samenleving, niet van de politiek.

BREEDVELD (NOS)

Is de discussie over Zwarte Piet niet een beetje een gekke stijlfiguur geworden voor wat die commissie eigenlijk komt doen in Nederland, namelijk racisme onderzoeken?

RUTTE

Ik ga op die commissie verder geen kritiek hebben, die zijn vandaag begrijp ik bevallen van een persconferentie en die heb ik niet kunnen volgen.

BREEDVELD

Zij zeggen: voor een land met een lange traditie op het gebied van tolerantie is de stilte rondom racisme zorgwekkend. Leeft racisme niet in die zin? Wordt het niet besproken? Drukken wij dit weg? Is dat ook uw beleving?

RUTTE

Nee, Nederland is geen racistisch land, maar er is in Nederland natuurlijk wel racisme. Het Sinterklaasfeest is wat mij betreft niet racistisch, maar er zijn wel mensen die zich storen aan de manier waarop het nu gevoerd wordt, hoe het zich nu manifesteert. En dat is een zaak van de samenleving, niet van de politiek. Dus als dat feest daardoor verandert, dat zie je heel vaak bij tradities en gebruiken in een samenleving, dat die veranderen op grond van maatschappelijke opvattingen. Het Sinterklaasfeest begreep ik op Bonaire wordt nog steeds zo gevoerd dat inderdaad kinderen daadwerkelijk in de zak worden gedaan. Dus daar wordt het nog heel letterlijk gevoerd. In Nederland is dat al een tijdje niet meer. Dus de roe en het letterlijk toepassen van de zak van Sinterklaas, dat zijn veel meer onderdelen van de liedjes geworden. Dus je ziet ook: het is ook in de tijd veranderd, wil ik maar zeggen. Dat geldt natuurlijk voor heel veel tradities. Maar hoed je voor een land waar de politiek daar vergaande opvattingen over heeft, anders dan te proberen dat debat ook enigszins in goede banen te leiden.

BREEDVELD

U staat daar dus heel anders in dan de commissie. Die zegt: juist de premier zou een rol kunnen hebben in het heroverwegen van die rol van Zwarte Piet, die zij zien als een stijlfiguur van het koloniale verleden, waarover we overigens geen kennis hebben, zeggen ze.

RUTTE

Ik heb er nu alles over gezegd en ik laat de uitspraken van de commissie even voor hun rekening. Ik heb ze ook nog niet kunnen bestuderen, maar ik heb niet meteen de neiging mijn eerdere woorden nu anders te laten klinken.

MIKKERS (DE TELEGRAAF)

U zegt: tradities veranderen, tegelijkertijd zei u eerder: Zwarte Piet is zwart, daar kan ik niets aan veranderen. Kunt u zich wel voorstellen dat als tradities veranderen, dat we straks kleurenpieten hebben? Zou u dat een goed idee vinden?

RUTTE

Het laatste wat ik wil doen is daar als minister-president menen dat daar landelijk beleid op is. Als ik nu die vraag ga beantwoorden, dan is het net alsof de ministerraad daar een opvatting over zou hebben, of de politiek daar een opvatting over hebben. Dit is echt een zaak van de samenleving. En als in de samenleving nu een discussie is dat mensen vanwege de wijze waarop het Sinterklaasfeest wordt vormgegeven, daardoor zich niet thuis voelen bij dat Sinterklaasfeest en de samenleving als collectief, en zo gaan die dingen, dat kan op bepaalde plekken beginnen, dat kan breed beginnen, dat weet je nooit van tevoren, om die traditie een andere vorm te geven. Om ervoor te zorgen dat het wel inclusief blijft en iedereen zich daar happy bij voelt, dan is dat een zaak van de samenleving. Ga ik dit soort vragen beantwoorden over de vraag of Zwarte Piet zwart blijft of andere kleuren krijgt, dat zou ook de indruk kunnen wekken dat ik daar vervolgens een soort beleidsopvatting over heb, of vind dat de politiek daar een rol moet spelen. Wel voor wat betreft het op een plezierige wijze laten voeren van dat debat in de samenleving. Daarom waardeer ik ook hoe Van der Laan daarmee bezig is, en Asscher. Maar we moeten oppassen dat we daar vervolgens ook over het eindbeeld onze opvatting vormen.

MIKKERS

Ja, maar u stelde eerder wel dat Zwarte Piet nu eenmaal zwart is en dat u daar niets aan kunt veranderen. Dat suggereert dan toch dat dat voor u ook zo blijft?

RUTTE

Dat is toch gewoon een feitelijke vaststelling die u uitspreekt? Dat is toch zo? Dat is een feitelijke vaststelling.

MIKKERS

Ja, maar het kan dus veranderen.

RUTTE

Een samenleving, maar daar ga ik niet over, daar gaat de samenleving over… Jongens, ik ben een liberaal politicus. Het laatste wat ik wil is dit land voorschrijven hoe we met elkaar de tradities moeten beleven. Dat doen we in vrijheid. Dat geven we met elkaar vorm. Dat Sinterklaasfeest is in de loop van de tijd veranderd, misschien verandert het weer, misschien niet. Er is heel veel discussie over en we zullen zien wat dat betekent en of dat in heel Nederland verandert, of dat het in Amsterdam dadelijk anders gevierd wordt dan in andere delen van het land. We zullen het zien. Ik ben geen socioloog of antropoloog. Ik stel wel vast inderdaad, met Voskuil, dat tradities in de loop van de tijd veranderen en dat ze niet statisch zijn.

VAN DER AA (ALGEMEEN DAGBLAD)
We spreken u vandaag na een van de langste raden dit jaar. Ik zie het niet af aan de agenda of de persberichten die wij hebben gekregen. Wat is er nog meer besproken?

RUTTE
Wist u dat die ministerraden onder Joop den Uyl tot 's ochtends 5 uur konden duren en onder mijn voorganger Lubbers ook meestal doorgingen tot na de dinerpauze? Dus u bent gezegend dat we hier vaak zo vroeg zitten. Nee, de reden is: we hebben lang gesproken over het hele vraagstuk van de casino's, toekomst van de casino's in Nederland. Hoe ga je om met gokbeleid, de kansspelen, etcetera. Dat is een heel ingewikkelde discussie. Die loopt niet ingewikkeld tussen ministers onderling of in de zin dat er partijpolitiek grote verschillen van opvatting over zijn. Hij is wel uiterst complex. Daar zijn we heel ver. Ik denk dat we er volgende week vrijdag uitkomen.

VAN DER AA
Kunt u daar iets over zeggen?

RUTTE
Ik kan er nooit iets zinnigs over zeggen voordat het besluit genomen is. Dus ik moet het daarbij laten, maar ik kan u voor zover u bezorgd zou zijn dat dit een splijtzwam is of iets dergelijks, dat zag ik hier en daar… Dat is niet het geval.

VAN DER AA

In het begin van uw kabinetsperiode was er kritiek omdat u een minderheid in de Senaat had. De laatste tijd blijkt dat een beetje te kantelen. Kranten melden dat de meeste van de grote wetten inmiddels door de senaat zijn. Ook de Wmo lijkt volgende week op een meerderheid af te stevenen. Nu heeft u natuurlijk 3 partners erbij gezocht, maar je kunt wel zeggen dat er een soort ommekeer is in het vertrouwen dat het toch wel lukt in de Senaat. Constateert u dat ook of heeft u dat altijd al gedacht dat het zo zou lopen?

RUTTE

Na de verkiezingen zijn 2 partijen samen gaan onderhandelen, want andere partijen zeiden jullie moeten samengaan en die 2 partijen waren daartoe bereid. Vervolgens zijn we op basis van het regeerakkoord gaan zoeken naar steun maatschappelijk. Dat heeft ook geleid hier en daar tot aanpassing van plannen, omdat we zeiden het is zoveel wat we gaan doen, dat vraagt ook om maatschappelijk draagvlak. Vervolgens zijn we na Prinsjesdag heel concreet in gesprek gegaan met partijen zodanig dat we ook zouden kunnen rekenen met in ieder geval een waarschijnlijkheid - de Senaat bepaalt in soevereiniteit of ze voor of tegen wetten stemmen - maar dat je daar in ieder geval meer zicht op hebt op een meerderheid in de Senaat dan (onverstaanbaar, red.). Ik had steeds zelf het vertrouwen dat de Nederlandse politieke traditie zodanig is dat we met zijn allen dit land goed willen besturen en ook bestuurbaar willen houden. Dat is ook gelukt om die afspraken te kunnen maken en dat leidt er nu inderdaad toe dat op alle vlakken - de gezondheidszorg, de sociale zekerheid, het onderwijs, op het terrein van de infrastructuur en ik vergeet nu ongetwijfeld onderdelen… de hele woningmarkt - waar we in allerlei stappen vergaand bezig zijn om hervormingen door te voeren waarvan ook het CPB zegt als je kijkt wat er tussen 2010 en nu gebeurd is met de AOW bijvoorbeeld, de zorg… ja dan is dat serieuze houdbaarheidstekort omgeslagen in een overschot.

VAN DER AA

U heeft in recordtempo het regeerakkoord afgewerkt.

RUTTE

Ik moet nu een beetje denken aan Lambiek uit Suske en Wiske die als hij geprezen wordt dat tante Sidonia dan zegt ik kon je niet goed verstaan, kun je dat nog even herhalen.

VAN DER AA

Wat nu? Het is al eens eerder dat kabinetten daarna een beetje struikelden over het feit dat ze geen doel meer hadden. Wat gaat er tot 2017 gebeuren?

RUTTE

We gaan door met die grote hervormingen. Dus we hebben die 3 hele grote nog klaar liggen, of 2 klaar liggen, 1 zijn we over in gesprek. Waar we over in gesprek zijn is hoe we omgaan in de toekomst met het belastingstelsel zodanig dat we ook de lasten op arbeid kunnen verlagen en zicht krijgen op een stelsel dat meer helpt om groei en banen mogelijk te maken. Die discussies zijn gaande en verder zijn we al klaar met de discussies over… maar die moeten nog helemaal parlementair behandeld worden… over de Omgevingswet. Dat is de grootste herziening ever op het gebied van hoe we in Nederland omgaan met onze openbare planning. En het vraagstuk van de financiering van het hoger onderwijs, ook veruit de grootste herziening van de financiering van het hoger onderwijs in zeker 30 jaar. Dus die liggen er nog. Dan moeten we alle plannen die er zijn voor een deel nog door de Eerste Kamer loodsen en die moeten allemaal maatschappelijk… We zijn bezig met de grootste decentralisatieoperatie die recent in de Westerse wereld heeft plaatsgevonden. Hij is vergeleken met een paar heel grote decentralisatieoperaties in Amerika en dan winnen wij het daarvan. Dat vraagt om een enorme begeleiding op het terrein van de jeugdzorg, alles wat te maken heeft met de sociale zekerheid en de langdurige zorg - dat is natuurlijk ook gigantisch - en tot slot, maar eigenlijk als nummer 1, alles samenbindend. En dan zullen we steeds met nieuwe voorstellen blijven komen. De ambitie van Asscher, mij, van het hele kabinet om ervoor te zorgen dat wij alles wat wij al gedaan hebben en wat we nog gaan doen in de sleutel zetten van groei en banen. 1 van de redenen bijvoorbeeld vandaag dat we lang vergaderden is omdat we een heel fundamenteel debat hebben gevoerd om ons innovatiebestel. Aan de hand van een zogenaamde 2-pager - u weet, daar ben ik mee begonnen in 2010, dat je niet al het besluit voorlegt, maar dat de bewindslieden, in dit geval Bussemaker en Dekker van Onderwijs en dus ook met wetenschapsbeleid belast zijn, een aantal overwegingen voorleggen aan de ministerraad… hier zien wij problemen, hier zien we oplossingsrichtingen. We hebben er uren over zitten praten, over de toekomst van ons innovatiebestel, omdat dat 1 van de belangrijke drijvers ook weer is voor groei en banen in Nederland als we dat nog beter kunnen inrichten.

VISSCHJAGER vraagt naar een schilderij dat achter de minister-president hangt.