6 grote onderzoeksfaciliteiten ontvangen € 81 miljoen
6 teams van wetenschappers ontvangen vandaag in totaal € 81 miljoen voor het opzetten of verbeteren van grootschalige onderzoeksfaciliteiten. Staatssecretaris Sander Dekker van OCW en NWO-voorzitter Jos Engelen maakten dit vandaag bekend. Met deze investering, die onderdeel is van de Nationale roadmap grootschalige onderzoeksfaciliteiten, wordt een forse impuls gegeven aan Nederlands onderzoek.
De 6 projecten met grote internationale uitstraling zijn: een verregaand samenwerkingsverband tussen biobanken in Nederland om ziekten beter te begrijpen, een revolutionaire digitale database op het gebied van de geesteswetenschappen, een laboratorium met magneten met de sterkste continue magneetvelden ter wereld, een wereldwijd toonaangevend nanotechnologiecentrum voor onderzoek naar quantumeigenschappen, het upgraden van experimenten bij deeltjesversneller CERN en de ontwikkeling van 's werelds grootste en krachtigste radiotelescoop.
Staatssecretaris Sander Dekker: 'Goede onderzoeksfaciliteiten zijn van levensbelang voor onderzoek en werken als een magneet op toptalent. Met deze impuls van € 81 miljoen bouwen we onze internationale wetenschappelijke concurrentiepositie verder uit. De faciliteiten waarin we nu investeren versterken niet alleen de wetenschap maar ook onze topsectoren en leveren een waardevolle bijdrage aan het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken.'
Nationale roadmap grootschalige onderzoeksfaciliteiten
Het ministerie van OCW stelt jaarlijks € 40 miljoen beschikbaar voor de Nationale roadmap grootschalige onderzoeksfaciliteiten en tweejaarlijks kent NWO dit geld toe aan onderzoeksteams die hier aanspraak op willen maken. Een adviescommissie van NWO beoordeelt ingediende projecten op wetenschappelijke kwaliteit, belang voor innovatie, belang voor Nederland en kwaliteit van de opzet. Op de Nationale roadmap grootschalige onderzoeksfaciliteiten staan sinds 2012 in totaal 29 onderzoeksfaciliteiten waarvan er nu 6 financiering ontvangen.
De gefinancierde faciliteiten
BBMRI-NL2.0: NL-Biobank Research Facility
BBMRI-NL2.0 is het samenwerkingsverband tussen biobanken in Nederland. Een biobank is een verzameling van medische gegevens en lichaamsmateriaal van zieke en/of gezonde mensen. BBMRI-NL ontvangt € 9,8 miljoen financiering voor het project BBMRI-NL2.0. Deze faciliteit geeft het bestaande onderzoek een impuls door gegevens van de verschillende soorten onderzoeksmaterialen aan elkaar te verbinden: bloed, weefsel, data, maar ook beeldmateriaal van bijvoorbeeld MRI-scans. Door die koppeling kan veelzijdig onderzoek worden gedaan naar het ontstaan van ziekten. Voorwaarde voor succesvolle koppeling is een eenduidige manier van opslaan; hiervoor ontwikkelt BBMRI-NL2.0 standaarden. Met de faciliteit kunnen belangrijke stappen worden gezet in het voorspellen, voorkomen en behandelen van ziekten. Met de financiering versterkt BBMRI-NL de voorlopersrol die Nederland heeft in biomedisch onderzoek en de internationale biobankenwereld.
Betrokken organisaties (aanvragers): BBMRI-NL, EPI2, CTMM-TraIT
Projectleider: prof. dr. C.T.N. (Cisca) Wijmenga
CLARIAH: Common Lab Research Infrastructure for the Arts and Humanities
CLARIAH (Common Lab Research Infrastructure for the Arts and Humanities) ontwikkelt een digitale infrastructuur die grote verzamelingen data en software uit verschillende geesteswetenschappelijke gebieden bij elkaar brengt. Zo kunnen geesteswetenschappers - van historici, letterkundigen en archeologen tot taalkundigen, spraaktechnologen en mediawetenschappers - disciplineoverschrijdende vragen onderzoeken over bijvoorbeeld cultuur en maatschappelijke verandering. CLARIAH ontvangt voor de ontwikkeling van onderzoeksinstrumenten en het opleiden van wetenschappers € 12 miljoen. Dit project is van groot belang voor de ontwikkeling van de geesteswetenschappen in Nederland; er is sprake van een digitale revolutie die de wijze van onderzoek drastisch zal veranderen. Ook de potentiële maatschappelijke impact is groot.
Betrokken organisaties (aanvragers): Huygens ING, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Meertens Instituut, Beeld en Geluid, RU, UU, UvA en VU.
Projectleider: prof. dr. A.F. (Lex) Heerma van Voss
High Field Magnet Laboratory HFML
Het High Field Magnet Laboratory (HFML) is gespecialiseerd in het onderzoek met en het maken van de sterkste continue magneetvelden. Hiermee doen onderzoekers verbonden aan het HFML en vele nationale en internationale externe gebruikers experimenten op het gebied van de natuurkunde, chemie en life sciences. Het HFML is in de afgelopen 10 jaar uitgegroeid van een relatief kleine faciliteit tot een wereldspeler. HFML heeft de sterkste continue weerstandsmagneet van de wereld. Magneetvelden worden gebruikt om eigenschappen van materie te meten of ze te veranderen. Ook is het mogelijk om met magnetische krachten de zwaartekracht tegen te werken en zo experimenten te doen alsof ze in de ruimte plaatsvinden. Het lab ontvangt € 14,9 miljoen voor nieuwe zeer krachtige magneten, uitbreiding van het koelsysteem en een verhoging van het aantal beschikbare uren voor experimenten. In Europa is het HFML de coördinator geworden van de European Magnetic Fields Laboratory, waar de complementaire magneetlaboratoria in Duitsland en Frankrijk onderdeel van uitmaken.
Betrokken organisaties (aanvragers): FOM, Radboud Universiteit
Projectleider: prof. dr. N.E. (Nigel) Hussey
NanoLabNL: Quantum Electrical Engineering QuEEn
NanoLabNL biedt een breed spectrum aan hoogwaardige nanotechnologische onderzoeksinfrastructuur. Het is een unieke faciliteit, met locaties in Twente, Delft, Groningen en Eindhoven. NanoLabNL maakt o.a. complexe sensoren en detectoren, die bijvoorbeeld minieme krachten kunnen meten. Het onderzoek richt zich in het bijzonder op het ontdekken van nieuwe materialen of materiaalstructuren met bijzondere quantumeigenschappen (voor bijvoorbeeld quantumcomputers). NanoLabNL ontvangt € 17 miljoen financiering voor de ontwikkeling van nieuwe materialen, sensoren en devices met unieke nanostructuren. Op het gebied van nanotechnologie en quantum electrical engineering is de positie in het internationale onderzoeksveld zeer sterk, waardoor Nederlandse onderzoekers en bedrijven mondiaal een voorhoedepositie kunnen innemen.
Betrokken organisaties (aanvragers): RUG, TU/e, TNO, TU Delft, UT
Projectleider: ir. M. (Miriam) Luizink
Nederlandse bijdrage aan detector upgrades LHC CERN
Nederland levert een belangrijke bijdrage aan het onderzoek rond de LHC-deeltjesversneller in CERN, Genève. Nikhef is namens Nederland lid van 3 experimenten bij de LHC en ontvangt voor een upgrade hiervan € 15,2 miljoen. Het gaat om de ATLAS-, ALICE- en LHCb-detectoren, en de computing-infrastructuur voor dataopslag en -analyse. Een groot aantal wetenschappers probeert bij CERN antwoorden te vinden op de vele vragen rondom materie, antimaterie, higgsdeeltjes, donkere materie en quarks. De wetenschappelijke kwaliteit van de Nederlandse bijdragen is excellent en heeft een grote aantrekkingskracht op jonge onderzoekers.
Betrokken organisaties (aanvragers): FOM-Nikhef, Radboud Universiteit, UU, UvA, VU
Projectleider: prof. dr. F.L. (Frank) Linde
Square Kilometre Array SKA
De Square Kilometre Array, kortweg SKA, wordt 's werelds grootste en meest krachtige radiotelescoop. De bouw ervan in zowel Zuid-Afrika als Australië start in 2018 en SKA zal vanaf 2020 beelden produceren uit de tijd waarin de vroegste sterren en sterrenstelsels ontstonden. ASTRON leidt de internationale consortia belast met de ontwikkeling van de Low Frequency Aperture Array (LFAA) en de Mid Frequency Aperture Array (MFAA) en ontvangt hiervoor € 12 miljoen. De financiering wordt ook gebruikt voor de ontwikkeling van hardware en software om de data te verwerken die de telescoop in de toekomst gaat produceren. De faciliteit onderzoekt vragen over het universum die alleen met radiogolven bestudeerd kunnen worden. Nederland speelt al bijna 70 jaar een leidende rol in de wereld van de radioastronomie, onder andere dankzij de Westerbork radiotelescoop en de bouw van de LOFAR-radiotelescoop.
Betrokken organisaties (aanvragers): ASTRON, UvA, RUG, UL, Radboud Universiteit
Projectleider: dr. M.P. (Michiel) van Haarlem
Bij de onderzoeksprojecten zijn naast de hierboven vermelde aanvragers ook vele andere universiteiten en onderzoeksinstituten betrokken.