Kabinet maakt bestuursrechtspraak overzichtelijker en eenduidiger
Er komt een strikte scheiding tussen de adviserende en de rechtsprekende taken van de Raad van State. Ook wordt het aantal colleges dat in hoogste instantie bestuurszaken behandelt, teruggebracht van 3 naar 1. Met deze maatregelen wil het kabinet de organisatie van de bestuursrechtspraak overzichtelijker maken en meer eenheid aanbrengen in bestuursrechtelijke uitspraken.
Dit staat in de brief die ministers Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Opstelten van Veiligheid en Justitie (VenJ) hierover vandaag naar de Tweede en Eerste Kamer hebben gestuurd.
Tot de maatregelen die het kabinet neemt om de advisering strikter te scheiden van de rechtspraak behoort het einde van de zogeheten dubbelbenoemingen van leden van de Raad van State: rechters in de Raad van State mogen niet langer tegelijkertijd een adviserende functie uitoefenen. Ook wordt wettelijk vastgelegd dat de vicepresident en de Raad van State geen bemoeienis mogen hebben met het proces en de inhoud van de rechtspraak. Rechtspositionele bevoegdheden van rechters komen te liggen bij de Afdeling bestuursrechtspraak of de voorzitter daarvan. In de begroting zal een uitsplitsing worden gemaakt van de kosten van beide taken. Tot slot zal de scheiding tussen advisering en rechtspraak zichtbaar zijn in de presentatie naar het publiek.
In 2010 was al een verregaande scheiding doorgevoerd tussen de adviserende en de rechtsprekende taak van de Raad van State, toen de taken in aparte afdelingen werden ondergebracht en het maximale aantal dubbelbenoemingen op 10 werd gesteld. Deze aanvullende maatregelen moeten de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechtspraak verder versterken.
Het kabinet wil verder het stelsel van de bestuursrechtspraak vereenvoudigen, die nu in hoogste instantie is verdeeld over verschillende colleges. De Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven worden opgeheven. Zaken die nu thuishoren bij de Centrale Raad van Beroep zullen worden behandeld door de 4 gerechtshoven. Zaken voor rekening van het College van Beroep voor het bedrijfsleven zullen worden behandeld door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Bij deze keuze hebben de aard en inhoud van de verschillende soorten geschillen de doorslag gegeven. Hiermee wordt het aantal hoogste bestuursrechters teruggebracht van 3 naar 1.
Het kabinet kiest er nadrukkelijk niet voor een einde te maken aan de rechtsprekende taak van de Raad van State. Dit zou tot aanzienlijk hogere maatschappelijke kosten leiden, omdat de rechtspraak bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State zich kenmerkt door relatief korte doorlooptijden en omdat de Afdeling bestuursrechtspraak vertrouwd is met de behandeling van zeer verschillende soorten zaken.
De voorgenomen maatregelen vloeien voort uit het regeerakkoord. De ministers komen dit jaar met een wetsvoorstel waarin deze maatregelen zijn uitgewerkt.