Persconferentie na ministerraad 20 juni 2014

Mediatekst | 20-06-2014

RUTTE

Ik ben afgelopen maandag en dinsdag met mijn collega Sharon Dijksma op bezoek geweest in Vietnam met een mooie handelsmissie. Er liggen grote kansen in het buitenland en zeker ook in die snel groeiende economieën in Azië. Het is nog te vroeg om te bezien wat de concrete resultaten van deze missie zijn, maar de vooruitzichten zijn buitengewoon bemoedigend. Bijvoorbeeld voor de sectoren AGF/Food, maar ook voor de maritieme bedrijven die mee waren. Dat zijn allemaal sectoren waar Nederland echt tot de wereldtop behoort.

Er is volgende week weer een handelsmissie. Gelijktijdig met het staatsbezoek aan Polen reist een economische delegatie mee onder leiding van minister Lilian Ploumen. Met dat bezoek wordt ook onderstreept dat Polen een belangrijke handelspartner is geworden voor Nederland. De laatste tijd is dat ook enorm toegenomen, dat handelsvolume. Je ziet dat van de landen die het afgelopen decennium lid zijn geworden van de EU, het handelsbelang met Polen veruit het grootste is van alle toegetreden, recent toegetreden lidstaten.

Dan de werkloosheid. Handelsmissies dragen natuurlijk bij aan economisch herstel. U weet, economisch herstel begint altijd bij het aantrekken van de export, dan trekken de bedrijfsinvesteringen aan en daarna volgen de consumentenbestedingen en als laatste de werkgelegenheid. Tegen die achtergrond is het bemoedigend dat de werkloosheid in mei met 14.000 is gedaald. Je zag in maart nog dat de werkloosheid daalde omdat werkzoekenden zich terugtrokken van de arbeidsmarkt. Maar nu zie je de goede ontwikkeling dat mensen ook echt aan de slag komen en dat daardoor de werkloosheid daalt. Dat is goed voor de mensen die een baan vinden. Het is nu zaak om door te zetten, want er zitten nog steeds veel te veel mensen zonder werk. En daarom blijft prioriteit 1, 2 en 3 van Lodewijk Asscher en mij om de werkloosheid te bestrijden en te zorgen voor groei van werkgelegenheid, meer banen in Nederland. Daar zetten wij de komende jaren alles op in.

Tot slot hebben wij vandaag besloten om geen wetsvoorstel in te dienen over de Noordvleugel. Ik vind het, het kabinet vindt het, de coalitie vindt het nog steeds een goed idee om dat wel te doen. Maar ondanks constructief overleg is het niet mogelijk gebleken om tot overeenstemming te komen met voldoende partijen in de Tweede Kamer die ook zicht zouden bieden op een voldoende meerderheid in de Eerste Kamer. De inhoudelijke verschillen waren simpelweg te groot en het behoort bij de politieke realiteit dat er ook af en toe dingen niet lukken en dit is zo'n ding. Het is wel erg jammer.

ALBERTS (RADIO 1)

Meneer Rutte, ik wilde u iets vragen over het Mauritshuis. De buurman gaat weer open volgende week, wat vindt u daarvan?

RUTTE

Nou, dat vind ik fijn, want daarmee is de verbouwing klaar en die maakte soms de gesprekken lastig in mijn kamer. Maar we hadden het er graag voor over, want het is natuurlijk een parel van Nederland, het Mauritshuis, een prachtig museum waar ik ook echt mee ben opgegroeid als Hagenaar.

ALBERTS

Ja, op welke manier? Kwam u er vaak?

RUTTE

Ja, met een zekere regelmaat meenden mijn ouders dat dat bij de opvoeding hoorde, zoals zoveel ouders hun kinderen meesleuren naar musea. En de eerste paar keer denk je wat doe ik hier, maar na verloop van tijd ga je er natuurlijk van houden. Ga je ook zien waarom dat belangrijk is. Ik herinner mij de stier van Potter, u weet, een perspectieffout, een poot staat in de lucht en de ijspretjes van Haverkamp, dat zijn de dingen die ik mij het meest herinner en het mooiste schilderij wat er, ik denk dat het bij de vaste collectie behoort, is 'Gezicht op Delft'.

ALBERTS

Ik hoorde vanochtend de conservator op de radio zeggen dat ze hoopte dat u vaak op bezoek zult komen. Was u dat ook van plan?

RUTTE

Bij de opening ben ik niet, ik weet niet precies waarom, maar volgens mij een agendaprobleem, maar ik heb daar, natuurlijk blijf ik daar op bezoek komen, jazeker, geen twijfel over.

SCHROVER

De Europese Raad in Brussel.

RUTTE

Oh, de Europese Raad is deze week weer, niet volgende week, ja (onverstaanbaar, red).

VAN DER WULP (NOS JOURNAAL)

Meneer Rutte, u zei zojuist soms lukt iets ook niet. Is het eigenlijk de eerste grote ambitie van het kabinet waar helemaal niks van terecht gaat komen?

RUTTE

Ik heb er op die manier nog niet naar gekeken.

VAN DER WULP

Op heel veel terreinen hebt u akkoorden gesloten, maar dit laat u gewoon helemaal gaan, de ambitie?

RUTTE

Nou, ik laat de ambitie niet gaan, want ik vind het nog steeds bizar dat…

VAN DER WULP

Voor deze kabinetsperiode.

RUTTE

Ja, je moet op een gegeven moment reëel zijn hè. Uiteindelijk moet je ook gewoon hoofden tellen en kijken is er voldoende steun.

VAN DER WULP

Wat is dan uw ambitie voor kabinet Rutte-III op dit gebied?

RUTTE

Ja, mijn ambitie is onveranderd, als liberaal, maar ook vanuit het regeerakkoord geredeneerd, dat ik meen dat we te veel bestuurlijke drukte in Nederland hebben. Dat je veel meer zou moeten kijken in een dichtbevolkt gebied als en ook een hele economisch sterke regio als Flevoland, Utrecht, Noord-Holland, moet kijken hoe je dat bestuurlijk slimmer kan organiseren en ik meen dat hier een heel goed voorstel lag.

VAN DER WULP

Is het frustrerend dat het weer niet lukt om een bestuurlijke laag er tussenuit te halen?

RUTTE

Ja, frustrerend is een woord, emotie die ik niet zo ken, ik vind het, ik betreur het omdat ik denk dat het een goed plan was voor Nederland.

VAN DER WULP

Deze kabinetsperiode houdt dit helemaal op, dit plan komt niet meer terug in de welke vorm dan ook?

RUTTE

Nee, tenzij morgen Pechtold en Van Ojik bellen en zeggen we hebben er nog eens goed over nagedacht, we gaan het toch steunen. Maar dat zie ik niet gebeuren.

MIKKERS (TELEGRAAF)

Minister Plasterk zei net dat de kans voor de komende decennia is verkeken om op deze manier bestuurlijke vernieuwing voor elkaar te boxen. Deelt u die analyse?

RUTTE

Dat is wel heel ver deze eeuw in. Maar het is waar dat, ik begrijp dat hij ook gezegd heeft het was nu een soort momentum hè, er was vanuit de coalitie steun, je zag ook bij D66 en Groenlinks dat het resoneerde, maar ja, het is simpelweg niet gelukt om voldoende die partijen mee te krijgen en dat is een realiteit in de politiek. Ik bedoel, het is allemaal ook geen nationale ramp, maar het is wel jammer, betreurenswaardig, omdat het, ik zei het vaker, waar New York even groot ongeveer als Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Flevoland bij elkaar, waar New York wordt bestuurd met 300 politici doen wij dat met 6000. Er moet ergens in het midden moet een optimum liggen.

MIKKERS

Heeft minister Plasterk deze kabinetsperiode nu nog wel voldoende te doen wat u betreft?

RUTTE

Ja hij is druk. Hij is bezig met decentralisaties. Dat is natuurlijk een enorme klus. Dat zien we allemaal ook iedere dag in de media, de zorgen die daarover bestaan en de noodzaak dat goed te begeleiden. Daarnaast is hij bezig met de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Die hele wetgeving moet ook na verschillende rapporten daarover op nieuwe leest worden geschoeid. Hij is bezig met de evaluatie van de Koninkrijksverhoudingen. Dus dan noem ik al 3 grote onderwerpen, maar er zijn er echt nog wel meer waar hij zijn handen meer dan vol aan heeft.

MIKKERS

Dus in het kader van een kleinere, efficiëntere overheid mag het ministerie van BZK vooralsnog blijven bestaan wat u betreft?

RUTTE

Ja, dat mag zeker blijven bestaan. Dat is geloof ik zo'n beetje het oerministerie. Vroeger zat de premier daar. Dus dat gaan we niet opheffen. Integendeel, als je ziet wat er allemaal zo op zijn bord ligt, heeft hij het druk zat.

VERBEEK (BNR)

Hoe weerbarstig is dat dossier van provinciale herindeling in Nederland en andere inrichting van het bestuur in Nederland?

RUTTE

Wat denkt u?

VERBEEK

Ik zie dat de afgelopen decennia op vele manieren en vele malen het is geprobeerd, maar dat het nooit is gelukt. Dus daarom aan u de vraag: hoe weerbarstig is, hoe hardnekkig is dit dossier? Wanneer valt er wel iets aan te doen?

RUTTE

Ik zou het willen samenvatten als weerbarstig en hardnekkig.

VERBEEK

En zou je daar nog verdere kwalificaties aan willen geven?

RUTTE

Nee, ik vind die goed.

VERBEEK

Omdat Plasterk dus zegt: voor de komende decennia is deze kans eigenlijk verkeken. Dat betekent dus dat ook als je naar andere constellaties, ook na misschien een andere Eerste Kamer volgend jaar… het zal gewoon niet meer lukken. Dat is zijn inschatting. Deelt u die inschatting?

RUTTE

Hij heeft het over decennia. Dat laat ik even aan Ronald Plasterk. Dat is wel heel ver de eeuw in. Maar deze periode zie ik het er niet meer van komen ja. Nogmaals, tenzij… mijn telefoon staat altijd aan. Als morgen D66 en GL bellen van: we doen toch mee, fantastisch. Ik denk echt dat het goed is voor Nederland. We zijn bezig op heel veel punten te hervormen: gezondheidszorg, onderwijs, sociale zekerheid. Op het terrein van binnenlands bestuur gebeuren ook dingen, maar dit was een grote beweging die we graag wilden maken, die niet lukt en dat vind ik zonde omdat ik echt meen besluitvorming over grote infrastructurele investeringen rondom Schiphol, belangrijke zaken die met Lelystad nu spelen, grote beslissingen die te maken hebben met het vervoer in deze regio, de regionale economie…. Die laten zich beter vanuit zo'n landsdeel besturen met een uitgebreider takenpakket, met meer slagkracht dan de huidige opzet van de provincies. Dat vind ik. U zult mij dat niet euvel duiden anders hadden we het voorstel niet gedaan. Maar ja, nogmaals, geen steun voor.

VERBEEK

Als Plasterk dus al over de komende decennia durft te praten, is hij eigenlijk een grotere visionair dan u. Is dat de conclusie dan?

RUTTE

Dat zal hij zeker bevestigen dat hij dat is. Maar los daarvan vind ik decennia wat ver. Ik zou zeggen - maar dat laat ik even voor zijn rekening, hij mag dat natuurlijk zeggen - in ieder geval voor deze kabinetsperiode, die kunnen we goed overzien, gaan wij niet meer met voorstellen komen tenzij er een wondertje gebeurt.

VERBEEK

Hoe kijkt u op het proces terug? U bent er ook op een gegeven moment bij ingeschakeld. Andere partijen die nodig waren voor een meerderheid zeiden: het is allemaal wat laat dat wij er bij betrokken zijn. Had het op een andere manier…

RUTTE

…. Ach, nee… Ronald Plasterk … - ik heb het van dag 1 gevolgd… al die grote hervormingen passeren ook steeds mijn bureau, dus ik heb daar echt vanaf het begin zicht op gehad…- is bezig geweest met de provincies, goed gekeken van hoe ga je nou zo'n groot landsdeel een takenpakket geven dat het ook meerwaarde heeft. Daar krijg je natuurlijk discussie over, want Johan Remkes rolt nog een sigaret, is een voortreffelijk onderhandelaar, die zegt ik wil er nog wel wat meer uitslepen, dat verwijt ik hem niet, maar we zijn een heel eind gekomen. Ik denk dat we met hem, maar ook met de Commissarissen van Flevoland en Utrecht en de 3 Colleges een heel eind zijn gekomen, maar niet tot overeenstemming. Er lag echt een mooi takenpakket voor dat landsdeel en misschien dat je in de Kamerbehandeling elkaar nog meer was genaderd… Dat heeft hij dus goed gedaan. Vervolgens is Plasterk in gesprek gegaan met de partijen waarvan wij dachten dat die het meest kans zouden bieden op een meerderheid. Dat is eigenlijk ook een heel eind gekomen. Als ik naar gisteren kijk - het laatste overleg - hadden we 3, 4 bruggen die we moesten slaan en op ieder van die problemen was er ook een brug te slaan. Ik ga ze niet noemen, want dat is de vertrouwelijkheid van het gesprek. Maar ik meende echt dat dat kon. Ik respecteer ook de afweging van Bram van Ojik, van Alexander Pechtold dat zij zeggen: wij zien die bruggen niet. Fair enough. Dan gaat het niet door.

OMROEP FLEVOLAND

(…) verontwaardiging over dat er ruilhandel plaatsvond over de superprovincie, dat GL geld voor natuur wilde. Ook bij de VVD in Flevoland. Begrijpt u die verontwaardiging?

RUTTE

Dat is geen ruilhandel. Als je praat over het takenpakket en zegt op het terrein van natuur bijvoorbeeld kan zo'n provincie minder slagkracht ontwikkelen dan zo'n landsdeel, dan vind ik het helemaal niet gek dat GL zei kunnen we dan ook niet eens naar de natuurparagraaf kijken. En ook daar was mijn overtuiging was het op te lossen geweest, maar zij vonden uiteindelijk van niet en ik respecteer dat. Maar ik vond dat dat niks te maken heeft met alsof we een heel ander punt in de onderhandeling brachten. Het hoorde tot de kern van het dossier, namelijk wat ga je met natuur doen.

OMROEP FLEVOLAND

En een veelgehoorde klacht is dat er geen overkoepelend groot plan lag voor heel Nederland en dat u zich tot deze 3 provincies beperkte.

RUTTE

Ik heb altijd gezegd wat je moet doen is wil je die bestuurlijke … je moet een systeemcrisis veroorzaken door die Noordvleugel op te richten - en er is goede reden om die vooral daar in eerste instantie te doen omdat daar een hele hoop kansen en problemen zich concentreren… Kijk naar een regio als Amsterdam. Bestuurlijk ongelooflijk complex. Er rijden eindeloos veel Mercedessen met op de achterbank dezelfde mensen die elkaar bij het volgende overleg opnieuw treffen, weer de envelop open snijden met weer nieuwe vergaderstukken. Dat krijg je als je 6000 mensen politiek laat werken waar New York dat met 300 doet. En dat raakt vooral een regio die daardoor ook economisch potentieel laat liggen. Ik ben ervan overtuigd dat wanneer je dat simpeler organiseert je meer slagkracht hebt met goede democratische legitimatie en dat je gewoon meer tempo maakt. Dat is goed voor Flevoland, is goed voor Utrecht, is goed voor Noord-Holland. Hier was het het meest urgent. Ik ben ervan overtuigd, dat hebben we ook geschetst in de stukken aan de Kamer, dat anderen zouden volgen. Als je het ons vroeg - Plasterk en mij, het kabinet - dan zeiden wij: wij denken dat op termijn Groningen en Drenthe ook zullen gaan besluiten om samen te gaan, dat moeten zij dan besluiten, maar wij denken dat dat gebeurt. Wij denken dat Overijssel en Gelderland dat zullen doen en dat Zeeland bij Zuid-Holland zou komen. En ons vermoeden was dat Friesland, Brabant en Limburg ervoor zouden kiezen apart te blijven. Dus in ons eindbeeld had je 7 - een historisch aantal, maar dat was geen doel (…) - maar 7 provincies had je, 7 landsdelen gehad. Maar het is wel zo dat wij zeiden: dat moet van onderop komen. Dus die regio's moeten het zelf doen. Door nu te zeggen er is een uitbreiding van het takenpakket als je een landsdeel wordt, want dan krijg je er taken bij, dan heb je meer slagkracht, dan maak je het ook aantrekkelijk. Je intensiveert als het ware die ontwikkeling. Ook de ideeën van GL waren er erg aantrekkelijk bij, want als je op natuur zou zeggen: we doen een aantal dingen extra voor zo'n landsdeel, want die hebben de bestuurlijke krachten om die middelen goed te besteden en dan wordt het aantrekkelijk voor een College in Groningen en Drenthe om te zeggen laten we het ook samen gaan doen, want dat geeft ons ook op die punten financieel meer slagkracht. Dus dat type gesprekken hebben we zitten voeren en daar waren we een eind, maar nogmaals ik zie ook echt wel dat er gisteren - om kwart over 6 - ook nog echt wel 4 serieuze problemen op tafel lagen.

OMROEP FLEVOLAND

Maar als ik u zo hoor, dan praat u daar heel gepassioneerd over wat een enorme kans we hebben laten liggen, terwijl er vanuit de regio heel erg verheugd wordt gereageerd vanuit het bestuur en de burgers. Snappen we het in de regio dan niet helemaal?

RUTTE

Ik geef er mijn opvatting over en ik respecteer alle andere opvattingen.

MEIJER (VOLKSKRANT)

U had het net over de bruggen die u moest slaan. Was niet de belangrijkste brug die u nog miste dat CU en SGP af zouden haken bij de begrotingsonderhandelingen als u dit zou doorzetten?

RUTTE

Nee, dat was oplosbaar.

MEIJER

Maar u moest wel…

RUTTE

… ik kan er verder niets over zeggen, want dan ga ik echt in de vertrouwelijkheid van de….

MEIJER

… niet voor stond te juichen…

RUTTE

Daarvoor zijn reconstructies. Ik doe daar niet aan mee. Maar nee, dat was oplosbaar.

MEIJER

En een ander punt was dat - wat mijn collega ook vroeg - dat achterliggende plan was zo onduidelijk. Want u heeft het nu over 7 landsdelen, maar in het regeerakkoord staat toch echt 5 landsdelen. Er was verwarring over wat het kabinet nu echt wilde met Nederland.

RUTTE

Het regeerakkoord zei: je zou eigenlijk naar 5 toe moeten. We zijn in de Noordvleugel aan de slag gegaan. Toen vroeg de Eerste Kamer: zeg nou eens hoe je denkt dat het uiteindelijk eindigt. Daarvan was altijd, ook in het regeerakkoord, de overtuiging dat dat vanuit de andere delen vanzelf moet komen. Mijn overtuiging is dat als je die Noordvleugel creëert met een uitgebreid takenpakket, met meer financiële slagkracht je echt in staat bent om die enorme economische potentie van dat gebied… Neem Flevoland, die provincie bestaat pas sinds de jaren 70, zeg ik uit mijn hoofd. De Noordoostpolder natuurlijk langer. Daar zit zoveel potentie, die we op dit moment niet voldoende benutten omdat het gewoon nu met te veel bestuurders op te kleine bevolking elkaar te veel in de weg zitten. Ik ben ervan overtuigd dat je daar veel meer economische kracht uit zou kunnen halen. Dan zouden anderen er ook enthousiast van kunnen worden, was mijn verwachting. Dat was wat ik de systeemcrisis, de systeemopschudding. Anderen zouden gaan volgen, is mijn overtuiging. Maar het is water onder de brug. Het is allemaal geen nationale ramp, maar het is een gemiste kans. Dat vind ik zonde.

RTL NIEUWS

Monumentale panden wilde ik het even met u over hebben. Er wordt 9 ton uitgetrokken voor de verbouwing van het woon- en werkpaleis van Prinses Beatrix. Mijn vraag is dan waarom zij op kosten van de Staat ook nog een huis moet hebben hier in Den Haag.

RUTTE

Er is altijd onderhoud aan het paleis, Paleis Noordeinde. Het hele paleis staat, zoals u weet, ten dienste aan de Koning, Koning Willem-Alexander. De Koning stelt een deel van zijn paleis beschikbaar aan zijn moeder, aan Prinses Beatrix, en dat is vorig jaar juli ook aan de Kamer gemeld.

RTL NIEUWS

Maar zij gaat dan op kosten van de Staat hier dus weer in Den Haag wonen, terwijl ze ook een prachtig paleis iets verderop heeft. U zei net al van 3 provincies of 4 Nederlandse provincies zijn net zo groot als de stad New York. Dan kan ze toch lekker vanuit dat andere paleis werken en dan is deze hele verbouwing toch niet nodig?

RUTTE

Prinses Beatrix is lid van het Koninklijk Huis. Ze zal ook regelmatig verplichtingen ook uit hoofde van haar lidmaatschap van het Koninklijk Huis in Den Haag hebben. Het hele paleis staat ter beschikking aan de Koning. Delen van het paleis zijn altijd in verbouwing en hij heeft ervoor gekozen om een deel van het paleis ter beschikking te stellen aan zijn moeder. Dat is allemaal (…)

RTL NIEUWS

Dus het is de wil van de Koning?

RUTTE

Uiteindelijk valt het onder de ministeriële verantwoordelijkheid natuurlijk, maar ik wijs erop dat het paleis het werkpaleis is van de Koning. Dat geldt voor het hele paleis, dat delen ervan altijd in verbouwing zijn, dat wij vorig jaar juli al hebben verteld dat het belangrijk is dat ook Prinses Beatrix in Den Haag een plek heeft van waaruit zij kan acteren, kan werken.

RTL NIEUWS

Waarom is dat belangrijk dat zij hier in Den Haag…

RUTTE

… ik ga niet in op de precieze beweegredenen erachter, want dat is echt aan de familie, maar ik vind het volstrekt logisch dat een lid van het Koninklijk Huis ook in Den Haag een pied-a-terre heeft van waaruit zij bepaalde werkzaamheden kan verrichten. En verder, kijk het is een paleis dat in zijn geheel van de Koning is. Hij kan ervoor kiezen…

RTL NIEUWS

…omdat de Koning besluit: aan mijn monument moet er wat gesleuteld worden?

RUTTE

Het is een gigantisch gebouw, het is constant in verbouwing.

RTL NIEUWS

… ja wij zijn allebei geen architect, dus daar zal ik het niet met u over hebben. Het is natuurlijk veel geld.

RUTTE

Ja maar het is niet zo dat dat nu speciaal voor Prinses Beatrix.

RTL NIEUWS

Het moest sowieso al gebeuren?

RUTTE

Er moeten altijd dingen gebeuren. Het gaat om wat vroeger Noordeinde 66 was, wat nu onderdeel is van Paleis Noordeinde. Dat is in 2008 aangekocht. Dat is sinds die tijd niet meer serieus gerenoveerd. Dus dat moest toch een keer gebeuren.

VISCHJAGER

U gaat veel naar het buitenland, maar bent ook veel in Nederland. Heeft u een voorkeur?

RUTTE

Uiteindelijk ben ik graag in Nederland.