“We maken een eind aan de versnippering”
Staatssecretaris Martin van Rijn nam op maandag 16 juni het rapport van de DenkTank Transformatie Jeugdstelsel in ontvangst. Dit gebeurde op het NJi Congres ‘Transformeren doe je samen’ in De Reehorst in Ede. Van Rijn: “Transformatie gaat ook over de leefwereld van ouders en jongeren. De transformatie zal daarom vooral lokaal en regionaal moeten plaatsvinden, dichtbij deze leefwereld.”
Alleen de uitgesproken tekst geldt!!!
Dames en heren,
Complimenten aan de leden van de DenkTank Transformatie Jeugdstelsel voor hun werk. Een speciaal woord van dank aan Kees Bakker van het NJi voor het initiatief om de DenkTank op te richten.
In uw rapport geeft u aan welke thema’s belangrijk zijn in de transformatie. U draagt bouwstenen aan hoe dit allemaal tot stand kan komen. Het is goed dat u de verworven inzichten met mij deelt. En met dit inspirerende congres ook met de rest van Nederland deelt. Uw bouwstenen kunnen voor ons allen dienen als materiaal om het jeugdbeleid opnieuw vorm te geven en er met elkaar over in gesprek te gaan.
De transformatie van het jeugdstelsel gaat over de stip aan de horizon. Het gaat om cultuurveranderingen, over veranderingen die tijd nodig hebben en die niet per 1 januari 2015 een feit zijn. De transformatie heeft geen duidelijke start- en einddatum; deels is de transformatie al aan de gang. Het proces van vernieuwing wordt nu vergemakkelijkt door de stelselwijziging jeugd.
We maken het gemeenten en hun samenwerkingspartners makkelijker om de transformatiedoelen te bereiken. Zo komen er bijvoorbeeld minder regels, waardoor professionals méér ruimte krijgen om de juiste hulp te bieden. Zodat deze professionals de sociale netwerken in de omgeving van het gezin kunnen inschakelen. En zodat ze samenwerken met vrijwilligers en familieleden en ook hún kracht weten te benutten.
Transformatie gaat ook over de leefwereld van ouders en jongeren. De transformatie zal daarom vooral lokaal en regionaal moeten plaatsvinden, dichtbij deze leefwereld. En het weer mogelijk maken om mensen centraal te stellen.
Een duidelijk voorbeeld van jongeren die baat zullen hebben bij de stelselwijziging en bij de transformatie zijn dak- en thuisloze jongeren. Dit voorjaar opende ik een nieuwe locatie voor dak- en thuisloze jongeren in Nijmegen.
Ik sprak daar uitgebreid met de aanwezig jongelui. Zij vertelden mij over wat zij hebben meegemaakt. Over de vele obstakels die zij moeten overwinnen om hun dromen te kunnen realiseren. Deze jongeren hebben met zoveel problemen te maken. Schulden. Verslaving. Geen veerkrachtige ouders om op terug te vallen. Ze moeten probleem na probleem zelf oplossen.
En dat is ontzettend ingewikkeld. Want er komt zoveel op hun pad en er zijn zoveel instanties waar ze mee te maken hebben: jeugdzorg, onderwijs, opvang, ggz of verslavingszorg, schulden, krapte op de woningmarkt, bijstand, studiefinanciering, arbeidsmarkt.
Voor vrijwel al deze puzzelstukjes gelden wetten, toelatingseisen, indicaties, financiering, loketten, verantwoordelijken en verantwoordelijkheden. Hou dan maar eens het overzicht. En krijg het dan maar eens voor elkaar om als jongere de weg te vinden door al deze systemen. Niet zo gek dat je dan verdwaald raakt in het systeem. Ik ben er van overtuigd dat deze jongeren profiteren van het onderbrengen van meer verschillende taken bij gemeenten, waarbij gemeenten de mogelijkheid hebben die taken te bundelen, te regisseren en te zorgen voor integrale aanpakken.
Dames en heren, we praten al lang over de transformatie. Cruciaal is dat er een breed draagvlak voor de transformatiedoelen is. En dat draagvlak is er. Als T-Tank heeft u vele gesprekken gevoerd en ook ik heb dat de afgelopen jaren gedaan. Met de VNG, met gemeenten, met beroepsorganisaties, en met nog veel meer betrokkenen. En in die gesprekken bleek keer op keer dat we dezelfde doelen voor ogen hebben.
Gemeenten, professionals en jeugdhulpaanbieders staan voor de opgave om samen met jongeren en hun ouders invulling te geven aan de nieuwe taken en werkwijzen. In de aanloop naar 1 januari 2015 gebeurt al van alles op het gebied van transformatie van de jeugdhulp. Overal in het land vinden pilots en projecten plaats om jeugdhulp op een andere manier vorm te geven. Aanbieders zijn hun werkwijzen aan het veranderen. Gemeenten stellen visies en doelen vast voor jeugdhulp.
Over enkele vernieuwende initiatieven wil ik graag kort iets vertellen. Het zijn allemaal initiatieven die er voor zorgen dat er weinig of geen drempels zijn voor kinderen, jongeren en ouders, om advies of hulp te vragen en te regelen.
Zo is begin dit jaar het netwerk ‘Social Brokers’ gelanceerd in Zaandam. Social Brokers zijn burgers die een vertrouwd persoon voor jongeren zijn, die met een vraag of een probleem zitten. Het is een laagdrempelige match tussen vraag en aanbod waarbij gebruik wordt gemaakt van sociale media. Dit initiatief is onder regie van de Zaanstreek uitgeprobeerd en gaat nu het hele land door. Het is een succes, want er zijn inmiddels bijna 1000 social brokers.
Een ander initiatief is ‘Het Jeugdbos voor de jeugd’ in de regio West-Brabant West. Dit is een online omgeving waar mensen zelf hulpvragen kunnen stellen. Daarna worden zij online gematched. Dat kan zijn met een zelfhulptoepassing, het inschakelen van vrijwilligers of met professionele hulp.
Ook in Den Haag worden de lichte vormen van hulp deels online georganiseerd. In het project ‘Harry Helpt’ melden professionals van welzijn- en zorgorganisaties zich aan als onafhankelijke ‘Harry’ op een soort ‘datingsite’. Mensen die dat willen, kiezen zo zelf voor een vertrouwd en neutraal gezicht.
Dames en heren, de transformatie gaat over veranderende rollen. Over andere verhoudingen. Zo staat dat ook als uitgangspunten in het rapport van de T-Tank beschreven. Wat we vooral niet moeten doen, is blijven hangen in het praten over de transformatie. We gaan het echt doen met elkaar, ieder vanuit zijn eigen rol. Vanuit die rol kijk je wat jouw specifieke waarde is; wat je kan toevoegen aan de leefwereld van ouders en jongeren.
Dan kom ik op de rol van ouders en van jongeren zelf. In uw rapport staat in het kort: ouders zijn opdrachtgever, kinderen staan centraal en de samenleving faciliteert én begrenst. U beschrijft vijf partijen die alle vijf hetzelfde willen, namelijk dat kinderen en jongeren gezond en veilig opgroeien en kunnen meedoen. En dat is ook mijn zienswijze.
Mocht er toch iets mislopen als gevolg van het nieuwe stelsel, dan kunnen kinderen en gezinnen terecht bij een centraal meldpunt. Daarmee wil ik voorkomen dat er ondanks alle inspanningen van alle betrokkenen, toch iemand tussen wal en schip terecht komt.
De rol van hulpverleners, vrijwilligers, welzijnswerkers, leerkrachten is een aanvulling op wat ouders en hun sociale omgeving zélf kunnen. Ondersteuning en hulp moeten er steeds opgericht zijn dat ouders zelf de regie weer op kunnen nemen.
Dames en heren, onze kinderen zullen de verbeteringen ervaren. Voor hén doen we het juist. Zodat de zorg voor kinderen en gezinnen die het nodig hebben, goed geregeld is én blijft op 1 januari 2015. We willen kinderen en gezinnen die het nodig hebben beter behandelen, begeleiden en beschermen. Dat doen we door een einde te maken aan de versnippering van de zorg voor jeugd.