Van Rijn: goed eten is belangrijk in de zorg

Toespraak | 12-06-2014

Dames en heren,
Wat een geweldige opkomst bij het congres Gastvrijheidszorg met Sterren. Ik geloof dat er vandaag maar liefst 1200 mensen komen. Dat doet mij goed. Het bewijst dat enorm veel mensen zich met hart en ziel willen inzetten om het cliënten en patiënten naar de zin te maken. U neemt voeding en bejegening in de zorg echt serieus.

Of zoals een mevrouw in een instelling zei: het is niet net zoals thuis. Het is mijn thuis. Ik ben er de baas zoals ik dat thuis was, of zou kunnen zijn. De mensen die mij helpen, weten wat voor mij belangrijk is. Of het nou om zorg gaat of om andere dingen.” Mooi om zoiets te horen. Het is een compliment aan u allemaal.

U staat daarbij niet alleen. Ook het kabinet vindt dat gezonde en smakelijke voeding een belangrijke pijler is voor het verlenen van goede zorg. Niet alleen gezond en lekker, maar ook het scheppen van een aangename ambiance om de maaltijd te gebruiken.

Gezond en lekker eten, genieten van een goede maaltijd in een prettige omgeving is voor iedereen belangrijk. En extra belangrijk wanneer je bijvoorbeeld moet herstellen van een ingreep in het ziekenhuis of ziek bent geweest. Goede voeding draagt aantoonbaar bij aan het genezingsproces.

Voeding biedt kansen om kwetsbaarheid van ouderen te beperken. Ondervoeding komt immers vaker voor dan velen denken. Ongeveer één op de tien thuiswonende ouderen eet slecht, tegenover een kwart van de mensen in zorginstellingen. (Platform ouderenzorg)

Het kan komen door medicijngebruik, depressiviteit, geen boodschappen kunnen doen of gewoon omdat ouderen vaak eerder het gevoel hebben dat ze een volle maag hebben.

Ondervoeding gaat gepaard met verhoogde kans op sterfte, verminderde mobiliteit en vaker vallen, en verhoogde kans op opname in een instelling.

Dames en heren,
‘Gastvrijheidszorg met Sterren’ is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een belangrijk kwaliteitsinstrument in de zorg. Instellingen worden er door aangemoedigd extra aandacht te besteden aan alle aspecten van voeding en gastvrijheid.

Met gastvrijheid kan veel gewonnen worden in zorgcentra. Het is essentieel voor het gevoel van welbevinden. Of beter gezegd, als je je goed voelt, onderneem je meer. Sommige mensen worden mobieler, staan wat vaster op de benen en hebben soms minder medicijnen nodig. Allemaal winst.

Dit jaar zijn er opnieuw sterren voor ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen, ggz-instellingen en kleinschalige zorginitiatieven. Vorig jaar vroeg ik me af wat de volgende mijlpaal zou kunnen zijn? Nou, het antwoord is: een publieksprijs die vandaag wordt uitgereikt. U bepaalt zelf wie deze prestigieuze aanmoedigingsprijs in de wacht sleept. Ik ben benieuwd.

Er zijn ook duidelijke nieuwe trends. Meer dan ooit gebruikt de kok in een zorginstelling streekproducten en duurzame producten, die vervolgens met veel vakmanschap en liefde worden bereid. Bijna vergeten groenten keren terug op tafel. Je vraagt je af waarom ze eigenlijk vergeten waren: bataat, pastinaak, meiraapjes, schorseneren.
Maar het menu kan ook oerhollands zijn, zoals ik eind vorig jaar zelf zag bij mijn bezoek aan het St. Fransciscus in Gilze: Aspergesoep, Gehaktbal, Andijviestamp, Vanillevla.

Zo steeg in het Catharina Ziekenhuis door de invoering van een broodserveerwagen de waardering van de maaltijdvoorziening naar een ruime acht. Patiënten kunnen op elk moment van de dag een broodje eten als zij daar trek in hebben. En voedingsassistenten komen er niet twee maar vijf keer per dag aan het bed om te adviseren en het eetpatroon in de gaten te houden. Bijkomend voordeel: nog maar drie procent van het eten komt terug in de keuken, voor 2012 was dat daar nog 25 procent!

Dat is nog niet overal het geval. In veel instellingskeukens verdwijnt  steeds dertig tot veertig procent van het eten in de afvalton. Het gaat dan om miljoenen kilo’s hoogwaardige voeding per jaar, met een waarde van ongeveer 220 miljoen euro

Ik zie overigens nog wel een uitdaging voor de keukens van zorginstellingen. Zoals u weet streeft het kabinet ernaar dat mensen zo lang mogelijk in hun eigen woning, thuis, blijven wonen. Vrijwel alle ouderen willen dat zelf ook. In hun eigen, vertrouwde omgeving blijven. Maar daar kan ook een risico aan kleven.

Daarom is een goed idee als steeds meer zorginstellingen hun restaurants ook openstellen voor thuiswonende ouderen en kwetsbare mensen uit de buurt. Zodat ook zij gezond en lekker kunnen eten. Dat is tegelijk een stap tegen de eenzaamheid, waar veel ouderen last van hebben. Zoiets zou wat mij betreft wel een extra ster kunnen opleveren

Beste aanwezigen,

Ik hoop dat u ook komend jaar een sterrenslag voert en dat de gids – met 450 pagina’s dikker is dan ooit - uitpuilt met sterren. Tegen de winnaars van dit jaar zeg ik alvast: gefeliciteerd!

En tegen alle genomineerde sterreninstellingen wil ik zeggen: ga door op de ingeslagen weg. U levert een waardevolle bijdrage aan hoogstaande zorg.