Toespraak bij congres ‘Een krachtig perspectief – Vrouwenopvang in Transitie’
De Federatie Opvang organiseerde op 13 mei 2014 het congres ‘Een krachtig perspectief – Vrouwenopvang in Transitie’. Elly van Kooten, directeur Maatschappelijke Opvang bij het ministerie van VWS, sprak hier namens staatssecretaris Martin van Rijn. Tijdens het congres werd besproken welk resultaat het Verbeterplan Vrouwenopvang heeft gehad.
Dames en heren,
Wat fijn dat u hier allemaal bent. Voordat ik in gesprek ga met twee vrouwen die met de vrouwenopvang te maken hebben gehad, wil ik graag eerst nog iets zeggen.
Het is een besluit waar veel ellende aan is voorafgegaan: je vertrekt. Weg uit je vertrouwde omgeving. Maar vooral weg van de plek waar je je niet veilig voelt. En zo kom je in de opvang terecht. Om daar tot rust te komen. Om daar alles op een rijtje te kunnen zetten. Om daar hulp te vinden en er samen uit te zien komen hoe je verder gaat met je leven.
Gelukkig kunnen vrouwen en kinderen op veel veilige plekken terecht.
35 Centrumgemeenten bieden opvang aan vrouwen en kinderen die te maken hebben met bedreiging of geweld.
Decennialang betekende opvang dat je een dak boven je hoofd had, dat er eten op tafel stond en dat er een luisterend oor was. Heel belangrijk, maar om een vrouw structureel te helpen, om haar leven weer op de rails te krijgen, is meer nodig. Veel meer.
Dat besef is gelukkig gegroeid en langzaam maar zeker wordt de kwaliteit van de vrouwenopvang beter. Dat begon met de instroom die verbeterd werd, de noodplaatsen die werden gecreëerd, zodat er altijd plek is bij acuut geweld. Ook werd de veiligheid van vrouwen en hun kinderen steeds beter geborgd.
Maar we constateerden dat we nog niet tevreden waren. Vraag en aanbod in de vrouwenopvang sloten niet goed op elkaar aan. Ook was de vrouwenopvang erg op zichzelf gericht; er was weinig contact met de omgeving, met andere partijen.
En de vrouwenopvang was onvoldoende in staat om de eigen werkwijze goed te onderbouwen.
Dat waren de belangrijkste redenen om verbeteringen in te voeren. Niet hap snap, maar vastgelegd in een ambitieus verbeterplan. De Federatie Opvang heeft dat plan opgesteld, samen met de vrouwenopvanginstellingen, de centrumgemeenten, de VNG en met cliënten.
En VWS ondersteunde het plan financieel, vanuit de visie dat de vrouwenopvang een onmisbare schakel vormt in de strijd tegen geweld in afhankelijkheidsrelaties. De officiële startbijeenkomst was op in oktober 2008, aansluitend op het congres over de huisvesting van de vrouwenopvang.
Vanaf 2008 is door de Federatie Opvang, de instellingen en de cliënten hard gewerkt aan het verbeterplan. Het lijkt lang, zo´n vijf, zes jaar, maar het gaat niet alleen om het invoeren van nieuwe methodieken, maar ook om een cultuuromslag en verdere professionalisering. Dat vanaf het begin de cliënten, door middel van het landelijke verbeterplan, betrokken zijn geweest bij de uitvoering van het verbeterplan, vind ik een prachtig voorbeeld van het daadwerkelijk serieus nemen van de cliënten.
Vandaag worden de resultaten van het Verbeterplan gepresenteerd. De evaluatie, die het Verwey-Jonker Instituut heeft uitgevoerd, komt na de conferentie beschikbaar. Maar ik ben natuurlijk ‘ingepraat’. Er zijn goede resultaten bereikt.
Het Verbeterplan kent twee belangrijke speerpunten, twee nieuwe methodieken:
Krachtwerk en Veerkracht.
Krachtwerk richt zich op wat iemand wél kan, op het herwinnen van de regie over het eigen leven, dus ook gericht op het ontwikkelen van een sociaal netwerk of het vinden van een baan of een woning. Het gaat om een positieve insteek.
Cliënten worden systematisch versterkt in hun capaciteiten en krachten. Voor de medewerkers in de vrouwenopvang heeft dit ook positieve effecten. Ook zij worden versterkt in kracht en talent.
Veerkracht is de methodiek voor de kinderen. Lange tijd werden kinderen niet gezien als zelfstandig individu, met mogelijk een eigen hulpvraag. Maar uit onderzoek uit 2010 kwam duidelijk naar voren, dat dit wel het geval was.
Er was een inhaalslag nodig.
De vrouwenopvang heeft deze uitdaging voortvarend opgepakt, door Veerkracht te ontwikkelen en te implementeren. In Veerkracht staat de veiligheid en het welzijn van het kind centraal. Duidelijk is ook dat de invoering van een dergelijke methodiek tijd kost. Maar ook duidelijk is, dat de methodiek werkt.
Daarom ondersteunen we de invoering ervan in de maatschappelijke opvang.
Dames en heren,
Meer dan 200.000 volwassenen en 119.000 kinderen zijn jaarlijks slachtoffer van geweld. Samen zet u zich in om vrouwen en hun kinderen te helpen weer grip op hun eigen leven te krijgen. Om een veilig leven zonder geweld te kunnen leiden. Dankzij het Verbeterplan zijn er belangrijke stappen voorwaarts gezet: voor de vrouwen en kinderen, maar ook voor de medewerkers in de vrouwenopvang.
En gelukkig gaat u door met het verbeteren en vernieuwen. Zo ondersteunt VWS een project om digitale ondersteunende begeleiding te ontwikkelen. Bijvoorbeeld een App voor slachtoffers van geweld in huiselijke kring en een interactieve begeleiding voor vrouwen en tieners. Om zo in een vroeg stadium, online en makkelijk te bereiken, hulp te bieden.
U werkt ook samen met gemeenten en de VNG. Om gezamenlijk een toekomstbestendig stelsel van hulp en opvang voor alle slachtoffers van geweld in huiselijke kring tot stand te brengen. Dichtbij de burger, uitgaande van de eigen kracht van mensen en wanneer veilig samen met de sociale omgeving.
Het kwaliteitsdocument dat vandaag wordt gepresenteerd, is daar een belangrijk voorbeeld van. De Federatie Opvang en de VNG hebben samen beschreven wat de uitgangspunten zijn voor kwaliteit, voor een nadere invulling daarvan, met ruimte voor gemeenten om de invulling zelf vorm te geven. U kunt er van op aan dat VWS samen met u zich zal blijven inspannen om vrouwen en kinderen in de opvang een leven met perspectief te bieden.