Toespraak van Rutte bij de Internationale Regeldruk Conferentie

Toespraak | 07-05-2014

Dames en heren,
Regeldruk is echt een zorgpunt. Onlangs nog werd ik daar op indringende wijze aan herinnerd op een bijeenkomst voor familiebedrijven. Het ging in de zaal maar over één ding: regels, regels, regels. Eén van de ondernemers in de zaal verzuchtte hardop: 'Wanneer kunnen wij nou eens echt ondernemen?' Een andere ervoer de overmaat aan regels als "een kurk op het ondernemerschap". Het is terecht dat ze mij hierop aanspraken. De bewijslast ligt bij ons, beleidsmakers.

Voor een ondernemer maakt het niet uit of hij met de EU, het Rijk, de provincie, de gemeente, de toezichthouder of de inspectie wordt geconfronteerd. De ondernemer wil simpelweg zaken doen, duidelijkheid en niet belemmerd worden door de twee meter aan regelgeving achter zijn bureau. Natuurlijk zijn regels soms nodig en op zichzelf geen probleem. Het is die regelgeving die ervoor zorgt dat dat de interne markt functioneert, een markt van 500 miljoen consumenten. Daar hebben ondernemers ook baat bij!

Waar het om gaat, is de kwaliteit van regelgeving. Wij moeten voortdurend alert zijn op vragen als: hoe functioneren regels? Worden ondernemers erdoor belemmerd? En levert de handhaving irritaties op? Want wij zijn er natuurlijk niet om ondernemers tegen te werken. Nee, we zijn er om ze vooruit te helpen.

ACTAL, het Nederlandse Adviescollege toetsing regeldruk, heeft becijferd dat ruim 50% van de regeldruk die Nederlandse bedrijven ervaren, wordt veroorzaakt door Europese regelgeving.  Dat cijfer laat zien hoezeer niet alleen in Nederland maar ook op EU-niveau actie nodig is om regeldruk te verminderen.

Ik denk bij het onderwerp "Europese regelgeving" wel eens terug aan een sketch uit 1997 van het Nederlandse komische duo Van Kooten & De Bie. Een ambtenaar van de Europese Commissie Nieuwe Normen Consumptieve Chocolade komt in het filmpje bij een bakkerij controleren of er niet teveel chocohazen in de winkel staan, of ze voldoende ruimte hebben op het schap en of de paashaas niet teveel gewicht in zijn mandje torst. De voorbeelden van doorgedetailleerde regelgeving in het filmpje zijn krap 20 jaar later nog altijd actueel en bijna een pijnlijke werkelijkheid.

De druk komt natuurlijk van verschillende kanten, dus we moeten dit probleem niet vernauwen tot Europa. Zo gebeurt het maar al te vaak dat lidstaten extra regels toevoegen aan de richtlijnen van de EU, extra regels die dus niet door de EU worden vereist. Het zogenoemde 'gold-platen'.  Het Nederlandse kabinet is er tegenwoordig heel scherp op dit dat niet onnodig gebeurt.

Als Nederlands kabinet hebben we een heel concrete doelstelling geformuleerd: de komende vier jaar willen we de regeldruk voor burgers en bedrijven met in totaal 2,5 miljard euro verlagen. Dat is netto. Dus mochten nieuwe regels onverhoopt toch nodig zijn, dan compenseren we die elders. Dat is een harde afspraak.

Op Europees niveau heeft Nederland het onderwerp een aantal jaar geleden nadrukkelijk geadresseerd. Inmiddels heeft de Commissie de handschoen opgepakt en het REFIT-programma gelanceerd. Een belangrijke eerste stap om de bestaande wet- en regelgeving te moderniseren. Het is nu aan een nieuwe Europese Commissie om samen met het nieuwe Parlement en de lidstaten ook écht door te pakken.

Voor mij ligt hier een analogie met de discussie die we met lidstaten en instellingen voeren over een Europa dat zich terughoudender zou moeten opstellen en zich richt op zijn kerntaken. Alleen indien er goede argumenten zijn voor ingrijpen op Europees niveau, bijvoorbeeld omwille van het creëren van een gelijk speelveld, is Europese regelgeving gerechtvaardigd. Het uitgangspunt is echter: minder Europese regelgeving. Zaken die nationaal geregeld kunnen worden moeten zoveel mogelijk aan de lidstaten overgelaten moeten worden. Op dit moment is dit voor mij persoonlijk de belangrijkste prioriteit in mijn Europese contacten: zorgen dat deze "mindset" centraal komt te staan bij de vorming van een nieuwe Europese Commissie later dit jaar. Ik ben ervan overtuigd dat dát het beste Europa is, dat dat het meest efficiënte Europa is en dat dát het Europa waarin innovatie en ondernemerschap het best gedijt.

Het is een overtuiging die ik heb overgehouden aan de tijd dat ik in het bedrijfsleven werkte. Van bovenaf opgelegd protocol en management bleek vaak funest voor de creativiteit, de betrokkenheid en de waarden en normen binnen organisaties.  Veel problemen bleken op te lossen door verantwoordelijkheden lager in de organisatie te leggen. Protocollen en management doen ons weliswaar geloven dat we 'in control' zijn, maar het tegenovergestelde is echter vaak het geval: wie teveel leunt op regels, verliest het product, de innovatie en - uiteindelijk - de klant uit het oog.

Dames en heren, vermindering van regeldruk en de impact van regelgevend beleid op innovatie zullen onderwerpen zijn waarvoor we in aanloop naar het Nederlands EU-voorzitterschap in 2016 aandacht zullen blijven vragen. Systematisch en gericht zullen we de effecten van voorgenomen regelgeving op de concurrentie- en innovatiekracht van het bedrijfsleven blijven monitoren, het zogenoemde 'competitiveness proofing' . U kunt ons daarop afrekenen. Maar weet wel: we hebben alle partijen nodig. Dus ook de ondernemers - er zijn er hier vandaag veel aanwezig in de zaal - ik roep jullie op het ons lastig te maken. Kom met ideeën, meld ons waar knelpunten liggen. Jullie zijn de mensen waarom het hier gaat. En  alleen in gezamenlijkheid kunnen we dit monster killen. Dank u wel.