Korte toespraak minister Bussemaker bij onthulling nieuwe staatsieportretten Koning Willem-Alexander

Toespraak | 24-04-2014

Dames en heren,

Nederland kent een rijke traditie van staatsieportretten, niet alleen van vorsten, maar ook bijvoorbeeld van Michiel de Ruyter door Ferdinand Bol uit 1667. Er loopt een directe lijn van de grote schilders van de zeventiende eeuw, via het schilderij van C.H. Hodges van Willem I uit 1816 naar de drie portretten van Iris van Dongen, Rineke Dijkstra en Femmy Otten.
De portretten van nu illustreren hoe Nederland niet alleen in de zeventiende eeuw, maar ook in de eenentwintigste eeuw kunstenaars van wereldformaat in huis heeft.
Vroeger was een schilderij vaak de enige manier waarop het volk de vorst zag.
Nu bereikt de beeltenis van de koning ons via allerlei beeldschermen.
Wij lijken daarom allemaal dicht bij hem te staan, waar vroeger de afstand domineerde; letterlijk en figuurlijk.
Portretschilderen is een kunst. Helemaal als het een staatsieportret betreft. Een staatsieportret moet lijken, monumentaal en hoogwaardig zijn.
Het feit dat we nu over drie portretten beschikken die zowel monumentaal, gelijkend als hoogwaardig zijn, danken we natuurlijk aan de drie zeer talentvolle kunstenaars.
Maar we danken het ook aan de vier scouts die ieder tien kunstenaars voordroegen, aan de leden van het expert comité die de selectie maakten en aan het Mondriaan Fonds dat het hele proces begeleidde.
Half januari 2014 heeft het Mondriaan Fonds bekend gemaakt dat beeldend kunstenaars Iris van Dongen, Rineke Dijkstra en Femmy Otten zijn geselecteerd om een officieel staatsieportret van Koning Willem-Alexander te maken.
Een expert comité maakte deze keuze op basis van de schetsontwerpen die door twaalf kunstenaars werden ingediend.
De drie kunstenaars verschillen in techniek, stijl en ervaring;  jong talent, Femmy Otten, die in 2004 afstudeerde en Iris van Dongen die  nog een dertiger is terwijl Rineke Dijkstra  bewezen en internationaal vermaard is.
De werken die zij maakten in de afgelopen drie maanden zijn divers, maar alle drie ademen ze vakmanschap en excellentie.
Een koning waardig, zeker.
De koning mag blij zijn met zulke vaardige kunstenaars.
De drie portretten laten maar weer eens zien wat voor talent we in huis hebben.
Het comité geeft aan unaniem gekozen te hebben voor drie schetsontwerpen waarin de persoonlijkheid en de symboolfunctie van de koning samenvallen en waarin is gekozen voor composities waarbij Koning Willem-Alexander als icoon van het koningschap wordt afgebeeld.
De drie geselecteerde portretten wortelen in de traditie van Nederlandse staatsieportretten, terwijl de kunstenaars tegelijkertijd trouw zijn gebleven aan hun eigen oeuvre.
Het comité heeft veel waardering voor de grote integriteit van deze drie schetsontwerpen als portret én als kunstwerk.
Naast het maken van nieuw werk hebben de kunstenaars ook na moeten denken over de reproduceerbaarheid.
De drie staatsieportretten kunnen straks besteld worden door ministeries, provincies, gemeenten, ambassades, rechtbanken en andere geïnteresseerden, waaronder particulieren.
Het bereik van hun werk is dus groot.
Ik heb al even kunnen kijken en ben erg onder de indruk van de drie werken.
Laten we nu snel de portretten onthullen.