Toespraak van minister-president Rutte bij de opening van de Hannover Messe 2014

Toespraak | 06-04-2014

Mevrouw de Bondskanselier, liebe Angela,

Commissarissen Oettinger and Potočnik

Minister-president Weil,

Mijnheer de Oberbürgemeister,

Mijnheer Von Fritsch

Excellenties,

Dames en heren,

Wat deed u in 1990? Ik was zelf 23 jaar en geschiedenisstudent in Leiden. Het was het jaar van de Duitse eenwording en de vrijlating van Nelson Mandela -  twee historische momenten. En Nederland was voor het eerst partnerland van de Hannover Messe. Het voelt allemaal als de dag van gisteren. Maar wat is er in die kwarteeuw veel veranderd!

Weet u het nog? In 1990 kochten we onze eerste personal computers -  apparaten met een harde schijf van 40 MB en Word Perfect 5.0 erop. Internet kende bijna niemand, e-mailen deden we niet en Facebook was helemaal ver weg. In de dashboardkastjes van onze auto’s lagen landkaarten en stratenboeken. Mobiele telefoons - formaat koelkast - waren alleen weggelegd voor de happy few. Van LED-verlichting, nanotechnologie of microchips had nog nooit iemand gehoord. En het idee van de 3D-printer was zoiets als de zelfstrikkende Nikes en het vliegende skateboard uit de Back to the future-films van toen- verre toekomstmuziek.

Zo snel, dames en heren, heeft de technologie ons dagelijks leven en onze economie sinds 1990 dus veranderd. En zo snel zal het de komende 25 jaar wéér gaan. Dus als Nederland ergens rond 2040 voor de derde keer Partnerland is van de Hannover Messe - eerder mag natuurlijk ook - dan staat mijn opvolger hier misschien wel nostalgische herinneringen op te halen aan Google Glass  en de operatierobot, als technologie van gisteren. 

Namens de Nederlandse regering en namens alle Nederlandse deelnemers aan de Hannover Messe wil ik graag mijn hartelijke dank uitspreken voor deze kans om het technologisch kunnen van onze industrie in Hannover opnieuw te etaleren. Partnerland zijn van de Hannover Messe is een grote eer en de uitnodiging kwam eigenlijk precies op tijd. Vorig jaar onderzocht onze ambassade in Berlijn hoe het is gesteld met de Nederlandse reputatie in Duitsland. Ik was blij te horen dat we er goed op staan. U vindt ons open, pragmatisch, flexibel en ‘locker’ - een van die prachtige Duitse woorden waarvoor we in het Nederlands geen goede vertaling hebben. U vindt ons ook een sterk handelsland en een betrouwbare zakenpartner. Maar wat ook bleek: Nederland wordt in Duitsland niet direct geassocieerd met innovatie en hoogtechnologische industrie. Onze landbouw- en watersector zijn wel bekend - tulpen, kaas en dijken. Maar onze kennis en kunde op gebieden als medische technologie, halfgeleiders en microchips veel minder.

De Hannover Messe 2014 is dé gelegenheid om daar verandering in aan te brengen. En daar is ook alle aanleiding voor. Want dames en heren: Nederland is een innovatieland in optima forma. Een land van uitvinders, creatieve geesten en vindingrijke ingenieurs. En dat zijn we van oudsher.

Al in de 17e eeuw verbaasden we de wereld met de grootschalige droogleggingen, waarmee we land uit water maakten. Sindsdien zegt een bekend spreekwoord dat God de wereld schiep, maar de Nederlanders hun eigen land. Die fascinatie voor techniek, voor het mogelijk maken van het onmogelijke, die aangeboren nieuwsgierigheid en vooruitstrevendheid, zien we terug in een hele rij uitvindingen van Nederlandse oorsprong. Van de microscoop en het opwindhorloge tot de kunstnier, de CD, Bluetooth en Wi-Fi. Kijk naar uw smartphone: tachtig procent kans dat daar een Nederlandse microchip van Nederlandse makelij in zit. Dus geen Japanse of Zuid-Koreaanse. Als u een high tech automatische versnellingsbak in uw auto heeft, dan is het voor 75 procent zeker dat die in Nederland is gemaakt. En rijdt u in een BMW of Porsche? Dan is het zeer waarschijnlijk dat uw auto is ontworpen door een designteam onder Nederlandse leiding. Als dat geen kwestie van vertrouwen is...

Duitsers en Nederlanders herkennen en erkennen elkaars kwaliteiten ten volle en onze economieën zijn heel nauw verweven. Er zijn slechts twee landen ter wereld - de Verenigde Staten en Canada - die meer zaken doen met elkaar dan wij. In 2013 piekte het handelsvolume tussen onze landen op ongeveer 167 miljard euro. Dat was alweer een nieuw record. Nederland is de grootste exporteur naar Duitsland en met 122 miljard euro ook de grootste buitenlandse investeerder, goed voor 600.000 Duitse banen. Het zijn enkele kerncijfers die laten zien dat de economische relatie tussen Nederland en Duitsland feitelijk alleen in superlatieven kan worden beschreven en voor ons beide van onschatbare waarde is.

Je hoort vaak zeggen dat Duitsland en Nederland complementair zijn. Ik geloof ook dat dat zo is, al moeten we oppassen om niet al te gemakkelijk in clichématige algemeenheden over elkaar te praten. Maar het is zeker waar dat de spreekwoordelijke Deutsche Gründlichkeit en focus op kwaliteit in alle onderdelen van het proces, goed samengaan met de Nederlandse hang naar flexibiliteit en creativiteit.

Ik geef direct toe: wij Nederlanders zijn soms wel heel pragmatisch en direct. ‘Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan’, zeggen we dan. Andersom vinden wij onze Duitse samenwerkingspartners ook wel eens erg vasthoudend en planmatig. Maar laat ons die verschillen vooral niet overdrijven. Want aan beide zijden van de grens geldt ook: afspraak is afspraak. Aan beide zijden van de grens werken hoogtechnologische industriële bedrijven aan producten die tot de absolute wereldtop behoren. En aan beide zijden van de grens wordt innovatie door ondernemers en politici met hoofdletters geschreven. De Duitse en Nederlandse maakindustrie staan in Europa niet voor niets samen in de top drie van snelste groeiers. En zo vullen we elkaar aan. In kennis en kunde. In denken en handelen. Als Duitse en Nederlandse bedrijven samenwerken, wordt 1 plus 1 vaak net iets meer dan 2. En dat is geen toeval.

Ik noemde al de samenwerking in de automotive industrie. Een ander goed voorbeeld  is het hechte partnerschap tussen het Duitse Carl Zeiss en het Nederlandse ASML. Twee wereldspelers. De één op het terrein van precisielenzen. De ander in de wereld van halfgeleiders en microchips. Samen veroveren zij de wereldmarkt voor lithografieapparatuur en voegen zij waarde toe aan elkaar en aan de Duitse, Nederlandse en Europese economie. Een ander voorbeeld: Philips werkt samen met Süss Microtech aan nano-lichttechnologieën die het mogelijk maken op steeds kleinere oppervlakten te printen. En zo kan ik doorgaan. Waar het om gaat, is dat achter de indrukwekkende handelscijfers die ik net noemde méér schuilgaat dan alleen maar containers en vrachtwagens vol met spullen. Het draait steeds meer ook om het delen van de bijbehorende kennis, om toegang tot elkaars netwerken en om de gezamenlijke ontwikkeling en marketing van nieuwe producten. 

Het is dus een gelukkige keuze dat de Hannover Messe 2014 juist die ‘vierde industriële revolutie’ centraal stelt. Een revolutie waarin de klassieke industriële productie- en verkoopfuncties steeds meer verknoopt raken met full service dienstverlening en netwerkdenken in het hele productieproces. Over grenzen heen. Product en prijs blijven belangrijk, maar zijn steeds minder allesbepalend voor zakelijk succes.

En ook daarom is het zo belangrijk dat de interne Europese markt voor de dienstensector hetzelfde gaat werken als voor goederen. Op dat terrein hebben we echt nog een opdracht te vervullen. In Nederland verdienen we 80 procent van ons BBP in de dienstensector, terwijl het aandeel van diensten in de export op 20 procent blijft steken. Dat zegt natuurlijk alles over de grote exportkracht van onze maakindustrie. Dat compliment maak ik hier graag. Maar het zegt ook veel over de belemmeringen die bedrijven in dienstensector in Europa nog steeds ondervinden als zij de grens overgaan. Voor mij is de themakeuze van de Hannover Messe 2014 een belangrijk signaal dat de ontwikkeling naar ‘Industrie 4.0’ en een vrij verkeer van diensten communicerende vaten zijn. Die handschoen willen wij vanuit Nederland graag samen met u oppakken.

Dames en heren, beste vrienden, de komende week kunt u en de rest van de wereld op de beursvloer met eigen ogen zien hoe de toekomst er volgens de Nederlandse industrie uitziet. Meer dan 270 bedrijven staan klaar om u kennis te laten maken met het beste dat ons land heeft te bieden. Dat doen we onder het motto ‘Global challenges, smart solutions’. En daar geven we ook concreet inhoud aan. Zo speelt de Nederlandse agrofoodsector wereldwijd een hoofdrol in de beantwoording van de vraag hoe in 2050 9 miljard monden te voeden. De meest geavanceerde auto op zonne-energie - deze week te zien in Hannover - is in Nederland ontwikkeld en gebouwd. Een bedrijf als Philips is koploper in de ontwikkeling van technische en digitale hulpmiddelen waarmee veel medische zorg niet langer in het ziekenhuis verleend hoeft te worden. Een geweldige ontwikkeling, zeker nu mensen steeds ouder worden. De Technische Universiteit Twente pioniert met robots die menselijke emotie herkennen en daar ook naar kunnen handelen, De Technische Universiteit Eindhoven is in Hannover aanwezig met een zorgrobot, die ouderen gaat helpen langer zelfstandig te blijven. En natuurlijk is de Nederlandse watersector wereldwijd veelgevraagd om de gevolgen van de klimaatverandering het hoofd te bieden. Maar dat is logisch in een land dat zonder state of the art deltatechnologie regelmatig voor 60 procent onder water zou staan.

Kortom: ‘smart solutions’ zijn opvallend vaak ‘Dutch solutions’. En u begrijpt, ik ben trots op alle Nederlandse bedrijven die op de Hannover Messe 2014 inhoud geven aan dit motto. Samen bewijzen zij dat één hardnekkig cliché over Nederland in ieder geval de prullenbak in kan, en dat is de - overigens ten onrechte - aan Heinrich Heine toegeschreven uitspraak dat in Nederland alles vijftig jaar later zou gebeuren. Het tegendeel is eerder waar. Ik zou zeggen: overtuig uzelf.

Nogmaals, dank aan iedereen die het mogelijk heeft gemaakt dat Nederland voor de tweede keer Partnerland is van de Hannover Messe. Ik wens alle deelnemers veel succes en ik weet zeker dat dit evenement een nieuwe impuls geeft aan de toch al uitstekende band  tussen onze landen.

Dank u wel.