Toespraak Rutte bij de herdenking van Minister van Staat Els Borst in de Tweede Kamer

Toespraak | 18-02-2014

Mevrouw de voorzitter,

Vlak nadat Els Borst in 1994 toetrad tot het eerste paarse kabinet zei zij in een interview: ‘Om gezond oud te worden is het heel belangrijk zo lang mogelijk actief te blijven.’ Het is een uitspraak die zij zelf ten volle heeft nageleefd en ook daarom kwam het nieuws van haar plotselinge overlijden vorige week maandag als een grote schok. Op zaterdag was zij nog bij het congres van haar partij. Een paar dagen later kwam ineens dat droevige bericht van haar dood. Het is een afschuwelijke gedachte dat zij waarschijnlijk door een misdrijf om het leven is gekomen. Voor iedereen die haar na stond, moet dat nauwelijks zijn te bevatten.

Toen Els Borst zich in 1994 door Hans van Mierlo liet overhalen om minister te worden, had zij al een prachtige en complete carrière in de gezondheidszorg achter de rug. Dat maakte haar tot een bijzondere verschijning in het Haagse. Zij kwam als dokter de politiek in en dat is zij in veel opzichten ook gebleven.

Als wetenschappelijk onderlegde vakvrouw werd zij gedreven door kennis. Door inhoud. Altijd leergierig. Altijd wilde zij het naadje van de kous weten. En altijd bleef zij notities maken in een van die vele aantekenboekjes die zij in haar leven moet hebben volgeschreven.

Daarnaast bleef Els Borst de luisterende en begripvolle arts die de menselijke maat nooit uit het oog verloor. Haar hart lag bij de gezondheidszorg; bij de mensen die in deze sector werkten en vooral bij de patiënten. Maar ook daarbuiten realiseerde zij zich steeds om wie het in de politiek moest gaan. ‘De wereld draait niet om dat groepje in Den Haag’ zei zij ooit. ‘Het gaat om de mensen in het land. Laten we ons dus niet opwinden over wat zij absoluut niet opwindend vinden, maar ons beperken tot wat hen bezighoudt, zoals hun veiligheid, hun gezondheid en hun leefomgeving.’

Els Borst was vriendelijk, wijs en het tegendeel van een scherpslijper. Zij was in alle opzichten een ‘mevrouw’, maar status deed haar niet veel en van kouwe drukte moest zij al helemaal niets hebben. Daarmee nam zij mensen voor zich in, ook in dit huis.

Tegelijkertijd was zij een stevige bestuurder die stond voor haar opvattingen. Weloverwogen en heel precies formulerend, overtuigde zij mensen op basis van argumenten. Dat gold voor de medisch-ethische dossiers in haar portefeuille, maar ook voor de manier waarop ze kostenoverschrijdingen in de zorg aanpakte en zich sterk maakte voor de rechten van patiënten. Dan kon zij ook heel strijdbaar en vasthoudend zijn - zonder stemverheffing, maar juist daardoor des te effectiever. ‘(…) een ijzeren dame met een fluwelen handschoen’, noemde zij zichzelf ooit en dat is een herkenbaar beeld. Niet in de laatste plaats overigens voor haar rokende oud-collega’s die moesten toezien hoe de asbakken door haar toedoen uit de Trêveszaal werden verbannen.

Tijdens haar leven is Els Borst voor veel mensen een belangrijke vraagbaak en adviseur geweest. Die rol was op haar lijf geschreven, omdat zij kennis van zaken en een helder en scherp verstand koppelde aan een beschouwend karakter, humor en relativeringsvermogen. Daarom paste het ministerschap van Staat ook zo goed bij haar. En het is een groot gemis dat zij er nu niet meer is om ons af en toe op haar eigen manier een spiegel voor te houden.

Mevrouw de voorzitter,

Els Borst was een Mens met een hoofdletter M. Dat juist zij een niet-natuurlijke dood moest sterven, is een gedachte die intens verdrietig maakt.

Namens het kabinet wens ik haar politieke en andere vrienden, maar vooral haar kinderen en kleinkinderen heel veel kracht toe bij de verwerking van dit grote verlies.