Maatregelen om overheidsingrijpen te voorkomen
Mochten banken of andere financiële instellingen in de toekomst opnieuw in zwaar weer komen, dan kunnen deze instellingen rekenen op zwaarder en indringender toezicht. In dat soort gevallen zullen ook de aandeelhouders meebetalen. Dat schrijft minister Dijsselbloem van Financiën in de kabinetsreactie op de conclusies en aanbevelingen van de evaluatiecommissie nationalisatie SNS REAAL. Belangrijk uitgangspunt is om overheidsingrijpen in en staatssteun aan de financiële sector in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen.
Het onderzoek door mr. R.J. (Rein Jan) Hoekstra en dr. J.M.G. (Jean) Frijns heeft een gedegen rapport opgeleverd met kritische observaties, die ter harte worden genomen. Dat geldt ook voor de aanbevelingen voor wet- en regelgeving. In het bijzonder de aanbevelingen die gericht zijn op de Interventiewet. De aanbevelingen voor financiële instellingen die in zwaar weer verkeren, sluiten voor een groot deel aan bij nieuwe Europese wet- en regelgeving.
Het reeds ingevoerde provisieverbod en het aanstaande bonusplafond leggen perverse prikkels aan banden. Daarnaast is het toezicht aangescherpt en prudentiële eisen zijn aanzienlijk verzwaard. Momenteel worden de bankbalansen doorgelicht met het oog op de start van de bankenunie. Met de start van de bankenunie krijgt de Europese Centrale Bank een grote rol in het prudentiële toezicht. Minister Dijsselbloem acht het essentieel dat naast onteigening een nieuw bail-in instrument is ontwikkeld. Dit versterkt het interventie-instrumentarium. Risico's in de financiële sector worden dus aanmerkelijk beperkt en in de toekomst zal in voorkomende crisissituaties effectiever en efficiënter worden ingegrepen.
Hoekstra en Frijns evalueerden in opdracht van de minister van Financiën en de Raad van Commissarissen van DNB het kabinetsbesluit om SNS REAAL op 1 februari 2013 te nationaliseren en wat daaraan voorafging bij DNB en het ministerie. Het rapport bevatte kritische kanttekeningen die de noodzaak om verder te hervormen ondersteunen. In het evaluatierapport komen zij tot de conclusie dat nationalisatie onvermijdelijk was. De conclusie dat er ten tijde van de eerste kapitaalinjectie niet direct 'schoon schip' zou zijn gemaakt bij SNS REAAL wordt in de kabinetsreactie genuanceerd. In de fase na verstrekking van staatssteun aan SNS REAAL in 2008 hebben het ministerie van Financiën en DNB aangestuurd op afbouw van de vastgoedportefeuille. Ook achtten Financiën, DNB en de EC de afspraken in een levensvatbaarheidsplan destijds voldoende. Achteraf moet worden vastgesteld dat dat niet het geval was. Dit kwam mede door de sterk verslechterende marktomstandigheden voor vastgoed.
Interventiewet
Het instrumentarium van de Interventiewet wordt aangepast aan de Europese richtlijn (Bank Resolution and Recovery Directive). De BRRD bevat regels voor een gecoördineerde afwikkeling van banken in problemen, waarbij de focus ligt op het verzekeren van de continuïteit van de essentiële onderdelen van de bank. Daarbij is het niet noodzakelijk dat de hele bank in stand blijft. De verstrekkende maatregel van onteigening blijft een uiterste mogelijkheid, zoals ook Hoekstra en Frijns adviseren.
Governance DNB
De aanbeveling van Hoekstra en Frijns om de verantwoordelijkheidsstructuur (governance) van DNB te herijken wordt meegenomen bij de analyse over de inrichting van de governance bij de introductie van de Europese bankenunie. Naar verwachting zal de Europese Centrale Bank (ECB) het prudentiële toezicht in Nederland op de grootbanken op 4 november 2014 overnemen. Dit leidt tot aanpassingen in de verantwoordelijkheidsverdeling rond de uitvoering van het bankentoezicht. De resultaten van de hiervoor genoemde analyse worden in de loop van 2014 verwacht.