Persconferentie na ministerraad 31 januari 2014

Mediatekst | 31-01-2014

INLEIDEND STATEMENT
Goedemiddag, een paar korte opmerkingen ter introductie. Om te beginnen hebben we vandaag gesproken over de hardere aanpak van faillissementsfraude. De ministerraad heeft op voorstel van minister Opstelten besloten om een wetsvoorstel naar de Raad van State te sturen voor herziening van het onderdeel faillissementsdelicten in het Wetboek van Strafrecht en die is nodig om het ondernemersklimaat in Nederland gezond te houden.

Uiteraard zijn we vandaag begonnen te spreken in de ministerraad over het aftreden van Frans Weekers. Het kabinet betreurt dat het zo heeft moeten lopen. We respecteren zijn beslissing. Ik heb gisteren al gezegd: ik ben ervan overtuiging dat Frans Weekers heel goed in staat was geweest om de problemen bij de Belastingdienst aan te pakken en ervoor te zorgen dat het een en ander weer in goede banen zou worden geleid, maar ik respecteer zijn afweging gegeven het politieke draagvlak in de Kamer. Het is nu van belang een geschikte opvolger te vinden en daar werken we aan, daar hoop ik begin volgende week, of in de loop van volgende week, meer over te kunnen melden.

We hebben vandaag een collega kunnen feliciteren. We zijn vandaag begonnen met taart, want Ivo Opstelten is inmiddels zeventig geworden. Ik kan u verzekeren dat hij nog steeds de jongste minister is en hét levende bewijs dat we in Nederland gelukkig oudere jongeren hebben, maar ook jongere ouderen en hij is één van die laatsten. Dan is er nog iemand die we vandaag mogen feliciteren, dat is prinses Beatrix. Zij is vandaag jarig. Morgen zal ik aanwezig zijn bij de dankbetuiging, die voor haar wordt georganiseerd. De prinses heeft zich als koningin met hart en ziel ingezet voor de Nederlandse samenleving en de bijeenkomst, in Rotterdam morgen, onderstreept haar grote rol en betekenis.

JANSEN (TELEGRAAF)
Meneer Rutte, (onverstaanbaar, red.) van uw persconferentie, na de ministerraad van twee weken geleden, en daar vroeg ik aan u of u zich zorgde maakte over de positie van uw staatssecretaris, Frans Weekers, en uw antwoord was in één woord: nee. Vervolgens legde u dat ook uit met de woorden: mijn waarneming is dat hij het dossier goed beheert. Heeft u een inschattingsfout gemaakt?

RUTTE
Nee ik vind dat hij het dossier goed beheerde.

JANSEN
Dat vindt u ook nog na het laatste debat waar hij antwoorden schuldig moest blijven op de meest simpele vragen.

RUTTE
Heb je die vragen gezien? Dat zijn vragen, als je praat over tienduizenden gevallen of je op dat moment tot achter de komma precies kunt melden hoeveel van die gevallen op dat moment waar in behandeling zijn. Hier geldt wel, je kunt niet elke vraag beantwoorden die gesteld wordt.

VRAAG
Dit was wel de meest essentiële, lijkt me, want daar ging het debat namelijk over.

RUTTE
Nou ja, dat onderdeel wat geloof ik de NOS de dag erna nog uitzond in de journaals, waarin Frans Weekers moeite had om op een bepaalde vraag, ik geloof van Omtzigt, antwoord te geven, lijkt mij een vraag op detailniveau, wat in een Kamerdebat niet aan de orde hoeft te zijn. De vraag die in het Kamerdebat aan de orde was, is de vraag of Frans Weekers in staat zou zijn om de problemen bij de Belastingdienst, de problemen met de toeslagen, waarvan we wisten, toen het systeem werd ingevoerd, ik dacht in 2005, dat het ook belangrijke fraudegevoeligheid met zich mee zou brengen en ingewikkelde uitvoeringskwesties. Het feit dat de Belastingdienst het geld zou uitkeren en niet alleen geld zou innemen. We hebben altijd geweten dat het ingewikkeld zou zijn en hij is, aan de hand van een vast plan, bezig geweest, in zijn periode als staatssecretaris, om die problemen het hoofd te bieden. Tegelijkertijd is ook waar dat het brede draagvlak daarvoor in de Kamer ontbrak.

JANSEN
Nou heeft u al na zijn aftreden gezegd dat de heer Weekers wat u betreft niet had hoeven vertrekken. Heeft u een poging gedaan om hem aan boord te houden?

RUTTE
Ik doe nooit mededelingen over gesprekken achter de schermen met collega's.

JANSEN
Het lijkt me in deze wel handig om daar iets over te zeggen, omdat toch de indruk is ontstaan dat niemand in de coalitie, in de top van het kabinet, een vinger heeft uitgestoken naar de heer Weekers.

RUTTE
Nogmaals, ik doe geen mededelingen over gesprekken die ik met collega's voer, voor of tijdens debatten.

JANSEN
Ik blijf er toch nog even over doorgaan. U was namelijk in Drenthe die avond, de heer Samsom die zat in het Westland, de heer Dijsselbloem had een borrel met journalisten en is toen vrolijk naar huis gegaan. Waarom heeft zich niemand over de heer Weekers ontfermd?

RUTTE
Ik doe geen mededelingen over alle contacten die achter de schermen plaatsvinden.

JANSEN
Dit is geen vraag over welke contacten, ik vraag u waarom niemand zich over de heer Weekers heeft ontfermd?

RUTTE
Die vraag beantwoorden wekt de indruk dat alles per se zo zou moeten. Er is ook nog zoiets als…

JANSEN
U kunt het ook ontkennen. Tegenspreken. Mij terecht wijzen, ik laat het allemaal aan u. U geeft er helemaal geen antwoord op en daarmee stemt u eigenlijk in met deze versie.

RUTTE
Nee, dat doe ik niet. Laat ik geheel voor uw rekening. U mag die vraag stellen, maar ik doe geen mededelingen over de contacten die achter de schermen plaatsvinden met collega's.

JANSEN
Is er al iets over zijn opvolger bekend?

RUTTE
Nee, ik hoop en verwacht dat we in de loop van volgende week daar meer duidelijkheid over hebben.

JANSEN
Klopt het dat u dit weekend iemand gaat benaderen?

RUTTE
Over het proces die gaat leiden tot de opvolging, doe ik ook geen mededelingen.

JANSEN
Het was weer een aangenaam gesprek, waarvoor dank.

RUTTE
Het was zeer aangenaam. En ook verhelderend.

FRESEN (NOS)
Meneer Rutte, vindt u dat de heer Weekers onrecht is aangedaan in het debat door de manier waarop hij dan door Kamerleden op detailniveau bevraagd is?

RUTTE
Ik ga geen kwalificaties geven aan het debat, de vraag van de heer Jansen ging specifiek over de vraag of gegeven het antwoord op die vraag die de conclusie moet zijn dat hij het dossier onvoldoende beheerste, ik deel die conclusie niet. Althans in de vraag besloten liggende suggestie dat dat het geval zou zijn. Ik zeg niet dat de heer Jansen dat vindt, je zou in de vraagstelling die suggestie kunnen horen. Ik ben het daar niet mee eens, met die in de vraag liggende suggestie, maar ik doe verder geen kwalificaties over het debat.

FRESEN
Maar u zegt, ja hij was toch in mijn overtuiging de juiste man op de juist plek om die problemen op te lossen, maar dan had dat toch ook wel het totale beeld van dat debat moeten zijn? Dat daar iemand staat die dat ook inderdaad kan?

RUTTE
De politiek is meer dan een debatwedstrijd. Het gaat hier om grote kwesties. Een Belastingdienst met 29.000 medewerkers, die voor het overgrote deel zeer gemotiveerd zijn werk doen, professioneel zijn, maar geconfronteerd zijn met grote veranderingen in de afgelopen tien, vijftien jaar. En ook vrij recent met de invoering van het toeslagenstelsel. Dat is een uiterst ingewikkeld en complex probleem. Het is een van de grootste en meest ingewikkelde uitvoeringsorganisaties die Nederland heeft. En het is mijn overtuiging dat Frans Weekers op de goede weg was om met die gemotiveerde mensen daar de problemen op te lossen.

FRESEN
Als je volledig in control bent, dan hoor je dat toch ook uit te stralen in een Kamerdebat want daar gaat het uiteindelijk toch om?

RUTTE
Ik heb nu twintig jaar ervaring met veranderingsprocessen. Bij veranderingsprocessen kun je nooit op dag één precies de eindstaat bereiken. Bij grote complexe veranderingsprocessen ga je altijd door fases heen in de organisatie, dat geldt ook voor de Belastingdienst. Daar was Frans Weekers mee bezig, dat was hij heel precies aan het doen, daar spraken we samen vaak over om deze ingewikkelde en belangrijke dienst in goede banen te leiden. Het is onvermijdelijk dat tijdens dat proces, op het moment dat de zaak nog niet volledig in een situatie is waar je hem wilt hebben, er ook dingen misgaan en dan heb je daar verantwoording over af te leggen. Heeft hij ook een aantal keren gedaan, zowel in zijn eerste periode als staatssecretaris als in deze periode.

FRESEN
Hij heeft niet kunnen overtuigen dat hij de juiste man was die die problemen kon oplossen, althans in het openbare debat in ieder geval niet. Waaruit maakt u dan op dat hij wel de goede man was?

RUTTE
Dat is mijn opvatting.

FRESEN
Maar waar is dat op gebaseerd?

RUTTE
Op het feit dat ik met, veel gesprekken die ik met hem gevoerd heb en de diepgravende analyses die we ook samen hebben gemaakt van de problemen. Mijn conclusie is dat hij precies de goede dingen aan het doen was en [praten door elkaar, red.]

FRESEN
… uitstralen dat hij dat deed?

RUTTE
Ik zei al, de politiek is meer dan een debatwedstrijd, feit is wel dat hij in dat debat, moeten we vaststellen, er niet in slaagde om een voldoende meerderheid, die hij nodig achtte, breed draagvlak, achter zich te krijgen.

FRESEN
Want hoe keek hoe daarnaar van zover dat kon in Hoogeveen, want wij zagen hier allemaal een debat waarin iemand steeds meer onderuit aan het gaan was en volledig de weg kwijtraakte?

RUTTE
In de laatste fase van het debat werden er detailvragen gesteld, waarvan ik vond dat ze op een té gedetailleerd niveau lagen, namelijk hoeveel op welk moment, op welke tafel lag aan problemen, waarmee ik niks afdoe aan de ernst van de zaak als mensen die een zorgtoeslag moeten krijgen of een huurtoeslag moeten krijgen die niet krijgen, daar geen twijfel over. Ik vond de vraag op een te gedetailleerd niveau, maar dat is aan de Kamer. Verdere kwalificaties aan het debat geef ik niet.

FRESEN
U zei net, het is een uitermate gecompliceerde, complexe organisatie, er zijn ook mensen die zeggen eigenlijk is Weekers, en misschien ook zijn opvolger, opgezadeld met een bijna niet te managen proces. Hoe kijkt u daar tegenaan?

RUTTE
Nee dat is niet zo. Het is ingewikkeld, daarom zeg ik ook, je kunt niet van dag één in de eindstaat komen, het is een, je moet het fasegewijs doen, precies wat Frans Weekers aan het doen was. Er werken bij die Belastingdienst ontzettend goede, ontzettende gemotiveerde mensen, die dienst is geconfronteerd met heel veel nieuw beleid, nieuwe opdrachten en nieuwe taken. Dat brengt ook allerlei eigen uitdagingen met zich mee. De hele kwestie van de toeslagen heeft ook zijn eigen fraudegevoeligheid. Een van de zaken die speelde in dit debat is ook de bestrijding van die fraudegevoeligheid. Ik meen dat Frans Weekers bezig was op een goede manier om die problemen het hoofd te bieden.

FRESEN
Naar de opvolging: u gaat natuurlijk niet zeggen hoe u dat gaat doen, en namen, maar heeft u wel in uw hoofd een soort profielschets in  acht nemend ook de grote klus die zo iemand moet klaren bij de belastingdienst?
RUTTE
Zeker.

FRESEN
Kunt u daar iets over vertellen over die profielschets?

RUTTE
Het spijt me…

FRESEN
Behalve dat hij lid van de VVD moet zijn, dat neem ik wel aan ten minste. Kunt u er iets meer over zeggen?

RUTTE
Nee..

FRESEN
Want u wilt daar neem ik aan wel iemand hebben die kracht en vertrouwen uitstraalt in iets heel essentieels als de belastingdienst.

RUTTE
Nogmaals, die benoeming verwacht ik in de loop van volgende week en de precieze criteria aan de hand waarvan we bezig zijn die opvolger te selecteren, of opvolgster te selecteren, man, vrouw, die precieze criteria die zullen ook zichtbaar worden in de keuze.

FRESEN
Het moet ook iemand zijn die bewezen heeft dat hij dit soort grote moeilijke veranderingsprocessen kan managen?

RUTTE
Bijvoorbeeld.

FRESEN
Zou dat een profielschets kunnen zijn?

RUTTE
Nogmaals, uw vraag - heb je in je hoofd een profielschets, een opvatting over de criteria aan de hand waarvan de selectie wordt gemaakt, is het antwoord ja. Wil je er inzage in geven, nee. Verwacht ik dat u die inzage zult hebben bij implicatie als de persoon bekend wordt? Antwoord ja.

VRAAG RADIO 1
Heeft u zich vergist in Frans Weekers?

RUTTE
Nee.

VRAAG RADIO 1
Een inschattingsfout gemaakt? Maar de hele oppositie tot en met de SGP wilde hem weghebben. Waarom kwam u daar zo laat achter?

RUTTE
Dat in een debat partijen uiteindelijk hun positie bepalen is aan die partijen. En dat Frans Weekers vervolgens op grond van het feit dat een voldoende breed draagvlak in zijn ogen ontbrak, tot conclusies komt over zijn eigen verdere functioneren, respecteer ik. Wat ik als MP en als voorman van het team heb te doen is mij af te vragen of er op de post iemand zit die met de goede dingen bezig is. Gefocust en precies weet hoe hij de grote problemen bij deze complexe uitvoeringsorganisatie op orde brengt. Mijn overtuiging is dat hij de goede man op de goede plek was.

VRAAG RADIO 1
Maar u was de enige dan blijkbaar nog?

RUTTE
Nee, dat is niet zo.

VRAAG RADIO 1
Wie dan nog wel? Want ook de coalitiegenoot die kwam ook van: hij moet elke week gaan rapporteren. En toen zeiden de andere mensen in de Tweede Kamer: dan stel je hem onder curatele.

RUTTE
Ik vind dat de coalitiegenoot PvdA zich in het hele proces heel behoorlijk en netjes heeft opgesteld.

VRAAG RADIO 1
Maar dat kun je toch niet eisen van een staatssecretaris? Elke week op het matje komen?
RUTTE
Ik ga niet in op iedere interventie bij het debat, maar ik vind dat de coalitiegenoot en ook Henk Nijboer, de woordvoerder, het voortreffelijk heeft gedaan.

VRAAG RADIO 1
Dan al die mensen thuis die nog steeds wachten op die toeslagen, wanneer krijgen ze die eindelijk?

RUTTE
We zijn bezig om bij de belastingdienst geheel in de geest van Frans Weekers de problemen verder aan te pakken. We zorgen ervoor dat zo snel mogelijk de vacature vervult wordt en in de tussentijd kan ik u verzekeren dat goede mensen bezig zijn om vol focus die problemen aan te pakken.

VRAAG RADIO 1
Maar kunt u garanderen dat het volgende week op de rekening staat van die mensen?

RUTTE
Garanties geef ik nooit.

BREEDVELD (RADIO 1)
Neemt u uw mobiel mee naar Sotsji?

RUTTE
Daar doe ik nooit mededelingen over.

BREEDVELD
Maar als u dat doet, heeft u inmiddels begrepen wat er dan gebeurt met uw gegevens?

RUTTE
Vertelt u het uw luisteraar.

BREEDVELD
Die worden drie jaar bewaard. Was u daarvan op de hoogte?

RUTTE
Ik ben niet op de hoogte van alle precieze gewoontes in ieder land maar dankzij de media horen wij al deze zaken als ik ze niet al wist. En of ik ze al wist, kan ik u niet vertellen.

BREEDVELD
Er is een decreet waarin bepaald wordt dat alle gegevens van de bezoekers, genodigden, maar ook u, mogelijk de koning, de koningin, drie jaar lang bewaard zullen worden in het kader van terrorismebestrijding, toegankelijk voor de geheime diensten. Daarmee gaat Rusland veel verder dan Nederland. Mijn vraag is: was u daarvan op de hoogte?

RUTTE
Nogmaals, waarvan ik op de hoogte ben geeft ook inzage in onze eventuele inlichtingenpositie en eventuele kwesties. Ik kan alleen verwijzen naar de openbare bronnen. Maar wat ik verder wist, weet en zal weten dat moet ik echt vertrouwelijk houden.

BREEDVELD
Ik denk dat we dat even moeten laten zitten, dit onderwerp.

RUTTE
Ongeveer hetzelfde gevoel.

VISCHJAGER
Meneer Rutte, u gaat naar Rusland toe. Dat is duidelijk. Maar nu wil ik weten: vindt u dat een politieke zaak, of alleen maar voor de sport, dat u er naartoe gaat. En als u dat niet goed kunt beantwoorden, wie zou dat dan wel moeten beantwoorden?

RUTTE
(Schrijft antwoord op, red.) Ik  heb een wat langer antwoord. Bijna een half uur later… Wanneer komt hij weer eens uit, Julius?

VISCHJAGER
Hij is iedere week op het internet [onverstaanbaar, red.]

RUTTE
Maar er is niet recentelijk weer een papieren versie verschenen nog?

VISCHJAGER
Nee, dat is niet gedaan omdat hij ook de Daily Invisible heet.

RUTTE
Even voor de luisteraars: voordat u denkt: heeft die Rutte het helemaal niet meer door. Er verscheen weleens een Daily Invisible. Sterker nog, Margaret Thatcher schijnt hem weleens te hebben vastgehouden. Het antwoord op de vraag: sporters aanmoedigen en van de gelegenheid gebruik maken mensenrechten aan de orde stellen. Goed weekend.