Persconferentie na ministerraad 24 januari 2014

Mediatekst | 24-01-2014

INLEIDEND STATEMENT
Deze week positieve signalen over de economie, we zien het consumentenvertrouwen stijgen, bedrijfsinvesteringen toenemen en het CBS concludeert dat de Nederlandse economie er duidelijk beter voor staat dan een jaar geleden en er is ook internationaal optimisme over economisch herstel, zie de laatste vijf verschillende ramingen van het IMF.
Tegelijkertijd zien we dat de werkloosheid daarbij nog steeds achterblijft, we zien dat in 2013 heel veel bedrijven failliet zijn gegaan. De werkloosheid is daarbij natuurlijk de grootste zorg, die hangt deels natuurlijk samen met de faillissementen, en heeft deels ook een oorzaak daarbuiten. Het is verschrikkelijk voor alle mensen om wie het gaat en daarom is dat ook de eerste prioriteit voor mij en het kabinet om die werkloosheid te bestrijden. Dat betekent dat we alles moeten doen wat er aan kan bijdragen om mensen aan de slag te krijgen, aan de slag te houden en als het toch niet langer kan ervoor te zorgen dat mensen van werk naar werk worden geholpen.

En daarvoor is het van groot belang dat we ook vasthouden aan onze agenda, doorgaan met de overheidsfinanciën op orde brengen, doorgaan met te hervormen op alle terreinen, onderwijs, gezondheidszorg, sociale zekerheid, binnenlands bestuur, het pensioenstelsel en de woningmarkt. Dat is ook de boodschap die ik heb besproken deze week in mijn gesprek met de Franse president, hem gecomplimenteerd over zijn toespraak vorige week en zijn aanzetten om op een hoger ambitieniveau te komen tot hervormingen in Frankrijk.
Maar het zijn ook de gesprekken die gevoerd zijn deze week in Davos, WEF, de combinatie van versterking van de economische groeiverwachting en tegelijkertijd de noodzaak, zeker ook in de eurozone, om door te gaan met noodzakelijke hervormingen. In Davos komt niet alleen de economie aan de orde, ik heb daar met heel veel bedrijven gesproken, buitenlandse investeerders en ook zaken kunnen doen met collega's die weer van belang zijn voor het Nederlandse bedrijfsleven.

Daarnaast ook puur politieke contacten, de meest in het oog springende was het gesprek met president Rohani van Iran. We hebben gesproken over Syrië en de teleurstelling van de EU maar ook voor Nederland uitgesproken voor het feit dat Iran geen steun geeft op dit moment, met als uitgangspunt dat er een overgangsregering moet komen in Syrië waar Assad geen deel van uitmaakt. Iran onderschrijft dat uitgangspunt niet en Iran is wel een belangrijke speler in de regio en zou een positieve bijdragen kunnen leveren aan het oplossen van het Syrië-conflict, zou Iran wel de positie van de internationale gemeenschap op dit punt kiezen. Daarnaast gesproken over het interim-akkoord, gezegd dat vertrouwen hier stap voor stap gewonnen moet worden door het heel precies uitvoeren van de afspraken uit het interim-akkoord en natuurlijk gesproken over de zeer tot grote zorg aanleiding gevende situatie met de mensenrechten in Iran.

BREEDVELD
Premier Rutte u had even contact met Arthur Japin begreep ik, wat was uw boodschap aan hem?

RUTTE
Ik heb hem gebeld omdat hij mij een brief had gestuurd, ik was niet van plan dat zelf naar buiten te brengen maar daar heb ik geen enkel bezwaar tegen als hij daar zelf melding van maakt, vanzelfsprekend. Maar ik vond wel dat hij dat dan moest doen en dat heeft hij gedaan begreep ik uit een verslag van een radio-interview. Ik heb hem verteld dat de brief was ontvangen, dat Nederland zich met hem grote zorgen maakt over de positie van homoseksuelen en ook andere minderheden in Rusland, dat wij daar heen gaan in eerste plaats natuurlijk om de sporters te steunen maar ook gebruik zullen maken van het bezoek om onze zorgen ten aanzien van de mensenrechten onder de aandacht te brengen. Dat ik daar ook gesprekken zal voeren met organisaties, dat we ook een gesprek hebben gepland met het COC, dat het niet mogelijk is om het verzoek dat ook specifiek bij hem leefde en Servaes, Kamerlid PvdA, om geaccrediteerd iemand extra mee te krijgen in de delegatie.

BREEDVELD
Hij wilde met u mee, waarom kan hij dan niet mee?

RUTTE
Hier speelt dat het IOC gaat over die accreditaties. Die zijn gesloten. We hebben al moeite genoeg gehad om in ieder geval mij nog door één persoon te laten begeleiden in de aanloop naar die accreditatie. Ik was daarom ook bij het Kamerdebat al heel voorzichtig omdat ik zei: we gaan ons best doen, dat hebben we ook onmiddellijk opgepakt. Maar goed het was inderdaad een risico dat dat niet zou lukken.

BREEDVELD
U wilde wel, maar het lukte dus niet?

RUTTE
Ja, zo is het. En dan krijg je dus de vraag: kun je dan ongeaccrediteerd mee? Dat heeft totaal geen zin, omdat, dat zag de heer Japin ook, als je dat doet namelijk, dan kom je nergens bij, want vanwege de veiligheidsmaatregelen ben je ongeaccrediteerd, kom je nergens binnen. 

BREEDVELD
De achterliggende gedachte is natuurlijk om vanuit Nederland een zichtbaar signaal af te geven, daar in Sotsji. Gaat u dat op een andere manier doen?

RUTTE
Maar goed, kijk, om te beginnen, zichtbare signalen. Nederland stelt altijd de mensenrechten aan de orde in landen waar we ons zorgen over maken; of dat nou met de president van Iran is eergisteren of bij de bezoeken aan China, Indonesië vorig jaar november of bij mijn twee gesprekken bij president Poetin eerder vorig jaar in Amsterdam en in St. Petersburg. Dat zal ik nu ook doen, dus we proberen ook nu een gesprek te arrangeren met de Russische president en daarnaast heb ik het voornemen gesprekken te hebben met minderhedenorganisaties.

BREEDVELD
Maar de gedachte is, veel mensen vinden dat u al helemaal niet had moeten gaan en zeker niet de Koning en zeker niet in zo'n zware delegatie. Dan is dus de vraag: maak dan zichtbaar dat Nederland zich zorgen maakt, niet alleen in woord, maar ook in beeld.

RUTTE
Nou, dat in beeld, eerlijk gezegd, daar geloof ik niet zo in, een roze das gaan dragen of andere suggesties die gedaan zijn, de kleur staat mij minder dan u zie ik. Ik zie dat u een roze accent in uw overhemd hebt, het staat u geweldig, maar mij staat dat minder. Dus daar geloof ik niet in, waar ik wel in geloof is dat wij een consistente koers varen en de kwestie van mensenrechten aan de orde stellen in landen waar dat moet gebeuren, dat zullen we ook hier doen, maar ik ga in eerste plaats voor de sporters. Maar de aanwezigheid gebruik maken maar ook onze zorgen op dit punt onder de aandacht te brengen.

BREEDVELD
Ja maar goed, een risico dreigt dat van een grote Poetin-show zo is de kritiek, dan zou je kunnen laten zien, nee het is niet zijn show, wij hebben onze eigen standpunt hierover.

RUTTE
Het wordt helemaal niet de Poetin-show, dit wordt de Sven Kramer-show, daarom ga ik ook.

BREEDVELD
Dus al die zorgen, het zichtbaar maken, het is al zichtbaar wat Nederland vindt, zegt u eigenlijk.

RUTTE
Volgens mij weet iedereen en zeker in Rusland precies hoe Nederland denkt over de situatie met de minderheden in Rusland,  zoals wij altijd onze contacten met landen waar zorgen zijn over de mensenrechten gebruiken om die kwestie aan de orde te stellen.

BENSCHOP
Afgelopen week was er een debat in de Tweede Kamer van burgerforum EU. Zij willen een referendum over in of uit de EU. 63.000 mensen hebben zo'n petitie ondertekend en uit peilingen blijkt dat twee derde daar voorstander is van een referendum. Wat zegt het dat zo veel mensen dat toch zouden willen?

RUTTE
Dat zegt dat deze groep mensen dat wil en wat mij betreft zou het debat hier moeten gaan, want dat is eigenlijk een debat over in of uit de EU, daar gaat het debat niet over. Wij zijn een handelsland, wij verdienen 30% van ons geld met onze export en daarvan verdienen we 70% in de EU. Dus als die Europese samenwerking niet zou bestaan dan zou je een, dat heb ik vaker gezegd, in enigerlei vorm met elkaar organiseren, een gemeenschappelijke markt, er zijn allerlei problemen met die markt, dienstrichtlijn, digitale communicatiemogelijkheden, ICT, de digitale binnenmarkt die is nog niet volledig ontwikkeld, buitenlandse handelsakkoorden zoals met Amerika, er liggen enorme kansen. Dus de vraag moet niet gaan: binnen of buiten Europese samenwerking, de vraag moet gaan hoe zorg je ervoor dat die Europese samenwerking relevant is voor Nederland. Dat is hij al en hoe maak je hem relevanter? [praten door elkaar, red.] Hoe zorg je er ook voor dat waar Europa zich nu bemoeit met allerlei zaken, Brussel, waarvan wij zeggen die kunnen we veel beter nationaal regelen, dus wat doe je gezamenlijk en wat doe je nationaal, dat we dat veel scherper voeren.

BENSCHOP
Ja, maar er zijn toch blijkbaar veel mensen die, los van de vraag of het goed is of niet dat we in de EU zitten, die nu zo'n referendum toch zouden willen doen om dat toch eens goed te peilen.

RUTTE
Dat stel ik ook met u vast, en ik zeg u dat ik vind dat de vraag zou moeten zijn niet in of uit de EU. Maar dat de vraag die we met elkaar hebben te bespreken, ook in aanloop naar de EU-verkiezingen, hoe krijg je een Europese samenwerking die relevant is voor de eigen burgers.

BENSCHOP
En denkt u daarmee inderdaad de twijfels van Baudet en zijn aanhangers tegemoet te kunnen komen?

RUTTE
Ik weet niet of ik iedere Nederlander zal overtuigen  in aanloop naar de EU-verkiezingen, maar dat is wel de ambitie.

BRIL
Een brief, door minister Timmermans geschreven namens het kabinet, staat dat het niet mogelijk is mede niet mogelijk is dat er een Nederlandse vertegenwoordiger meegaat vanwege in het licht van recente ontwikkelingen aangaande de begrijpelijke veiligheidseisen. Wordt daar ook gedoeld op de terreurdreiging vermoed ik?

RUTTE
Ja, ook, wat je ziet is natuurlijk dat de Russen hele zware veiligheidsmaatregelen nemen, dus als je dus niet geaccrediteerd meegaat, ja dan kun je bijna nergens bij.

BRIL
Maar maakt u zich zorgen over die terreurdreiging bij de Olympische Spelen?

RUTTE
Ik stel in ieder geval vast dat Amerika aangeboden heeft te helpen, dat ook het ook bij de Russen blijkt uit alle berichten de allerhoogste prioriteit heeft, ook bij de Russische president. Dus mijn indruk is dat men echt alle maatregelen nu neemt en laten we er voor zorgen en er met elkaar van uitgaan dat het vooral een groot sportevenement wordt.

BRIL
Ja maar een Obama en een Poetin die met elkaar bellen daarover dan is het toch een serieuze kwestie? Dan zijn er toch serieuze dreigingen?

RUTTE
Zo is het.

BRIL
In hoeverre kunt u er zorg voor dragen dat de Nederlandse delegatie daar veilig is? Of gaat u daar helemaal niet over en kunt u daar niks aan doen?

RUTTE
Ik kan er in ieder geval niks over zeggen, het spijt me, daar kan ik niks over zeggen.

BRIL
Maar worden er wel meer maatregelen genomen vanwege die dreiging?

RUTTE
Luister, de Russen zijn in eerste plaats verantwoordelijk zelf dat het natuurlijk in Sotji veilig is. De Amerikanen hebben hulp aangeboden en maatregelen die Nederland wel/niet in welke vorm neemt rondom de beveiliging van de eigen delegatie daar kan ik niks over zeggen.

BRIL
Maar ik neem aan dat de sporters ook wel willen weten, zijn wij wel veilig en kan de Nederlandse overheid wat voor ons betekenen?

RUTTE
Sorry, dat soort dingen kan ik nooit mededelingen over doen.

VERBEEK
Even over Davos, ik zag gisteren een tweet van u meneer Rutte dat uw bezoek daar, uw aanwezigheid daar nuttig noemde. Wat was het nut van uw aanwezigheid daar?

RUTTE
Het heeft eigenlijk drie typen van nuttigheid. In de eerste plaats praat ik daar, ik had 35 gesprekken, vergaderingen, toespraken etc. gehad. Heel veel één op één met bijvoorbeeld buitenlandse investeerders die in Nederland willen investeren. Tweede is heel veel gesprekken gevoerd met buitenlandse collega's om ook de handelsbelangen van Nederlandse bedrijven in het buitenland te bevorderen en ten derde heb ik gesprekken gevoerd met economen, internetdeskundigen, andere autoriteiten op allerlei terreinen om te praten over de laatste ontwikkelingen en het denken van deze verschillende academische gemeenschappen over de economie, over de groeimogelijkheden die internet inderdaad heel specifiek brengt, verhogen van het verdienvermogen van de EU, de eurozone, vooral ook Nederland. En dat is buitengewoon nuttig.

VERBEEK
U zei net, ik heb daar ook zaken kunnen doen, wat waren dat concreet voor zaken?

RUTTE
Daar kan ik dan nooit iets over zeggen want dat is net als met die handelsmissie wordt er altijd gevraagd: en hoeveel geld gaat het opleveren? Er zijn altijd wel twee of drie de handelsmissies hele zichtbare akkoorden die je sluit, dat geldt niet in Davos, maar ik kan u zeggen dat ik een hele boodschappenlijst bij me had van boodschappen die ik moet overbrengen en dan helpt het in heel veel landen als ook de politiek laat zien zich bezig te houden met handelsbelangen.

VERBEEK
Uw contacten daar schreef u gisteren in uw tweet die waren gericht op de Nederlandse belangen en de Nederlandse banen, kunt u het toch iets concretiseren?

RUTTE
Nou ik denk als u praat met buitenlandse investeerders, hele grote investeringsfondsen uit andere delen van de wereld die moeten besluiten waar ze hun geld gaan investeren dan hebben wij een goed verhaal. Nederland hoort tot de landen in de EU met het beste wegennet, infrastructuur, we hebben bijna geen stakingen, we hebben ook internationaal vergeleken goed onderwijs. We hebben een heel goed leefklimaat, we hebben een land met een hele grote dichtheid aan cultuur en musea en mogelijkheden om te ontspannen en dus ook mensen als expats hier naartoe komen dan hebben ze hier ook een goed leven, dat zeggen ze ook. Nederland is een land om goed in te investeren ook in financiële zin, wij geven duidelijkheid aan buitenlandse bedrijven op voorhand wat ze kunnen verwachten bijvoorbeeld qua belastingen. We hebben goede voorzieningen voor buitenlandse werknemers die in research of in de hogere managementfunctie binnenkomen er voor te zorgen dat het ook fiscaal aantrekkelijk is om dat te doen. En wat ik dus doe in die gesprekken is vaak heel specifiek over de wensen van zo'n investeringsbedrijf of industrieel bedrijf praten, dan weten we vaak, het is goed voorbereid, wat hun gedachten zijn. Ze zijn vaak aan het beslissen, waar gaan we ons researchlab neerzetten, ze maken dan de keuze uit twee of drie plekken. We willen natuurlijk dat ze naar Nederland komen, desgewenst zorgen we ook voor een bidboek om het allemaal nog eens verder toe te lichten. Ja het is mooi om te zien waar we in Nederland ook serieuze problemen aan het oplossen zijn, onderliggend een sterk land zijn en dat ook gezien wordt.

VERBEEK
Zoiets kunnen we verwachten, een researchlab?

RUTTE
U lacht er over in uw vraag maar als dat zou lukken om bijvoorbeeld meer researchcapaciteit van grote buitenlandse ondernemingen naar Nederland te halen, hoofdkantoren van buitenlandse ondernemingen naar Nederland kunnen halen, fabrieken van buitenlandse ondernemingen naar Nederland te halen, grote investeerders hier te laten investeren en tegelijkertijd Nederlandse bedrijven, er waren 40 Nederlandse CEO's in Davos, die hun eigen gesprekken hebben. Vaak kun je combinaties maken waardoor die gesprekken ook politieke dekking hebben als dat nodig is om die bedrijven ook weg te zetten in het buitenland als fatsoenlijke, sterke Nederlandse ondernemingen. Dan is het ook weer goed voor de banen hier als de bedrijven ook in het buitenland investeren.

VERBEEK
Op wel termijn gaan we dat concreet merken?

RUTTE
Daar kun je nooit een week of een maand op plakken, ik weet dat men dat altijd precies wil weten, maar dit zijn de investeringen die je moet doen. Het is de kip met het gouden eieren, als we dit soort dingen niet doen, dan halen we over een tijdje het laatste gouden ei uit de kip en dan zeggen we jammer dat die leeg is. Die gouden eieren moeten we er uit blijven komen, dat lukt je alleen als je fundamenteel, structureel blijft investeren in die relaties en die zijn vaak ook politiek. Ik zal één voorbeeld noemen, zonder het bedrijf te noemen, ik sprak met de hoogste baas van een hele grote Amerikaanse onderneming, die onder andere in Nederland actief is maar ook in 139 andere landen. Hij zei: luister, er zijn hier 40 van uw collega's, u wint de prijs want u bent de enige die de moeite heeft genomen om met mij een gesprek te voeren. Dat bedrijf staat aan de vooravond van een grote beslissing over verdere investeringen. Nou, wie weet gaat het helpen.

RIGHTON
Een vraag over Sotsji, is nu de accreditatie niet afgegeven door de Russische autoriteiten of door het IOC, wie heeft hem nou geweigerd?

RUTTE
IOC is hier de bemiddelaar, zij gaan daar over.

RIGHTON
Is er bij de aanvraag specifiek gezegd dat het ging om een extra gast die vertegenwoordiger was van een homobeweging?

RUTTE
Nee, hier ging het echt over kunnen we nog een extra accreditatie krijgen voor Nederland?

RIGHTON
Voor Nederland, niet gespecificeerd voor wie. Zoals u weet heeft Arthur Japin bij ons in de krant een stuk geschreven waarin hij aangaf dat hij graag meewilde, we hebben hem vanochtend ook weer gesproken en namens hem heb ik ook nog een vraag. Dat ging om, is er genoemd dat hij mee zou willen? Zo ja, hoe stevig is geprobeerd om hem mee te krijgen?

RUTTE
Dat is niet genoemd, omdat het ook niet gezegd zou zijn dat hij dan mee zou gaan, de vraag van de Kamer was om iemand mee te nemen uit de doelgroep en de heer Japin heeft zich vervolgens aangemeld. Het was niet zo dat hij dan automatisch diegene zou zijn, hij zou natuurlijk op een shortlist staan want hij had zich tamelijk nadrukkelijk aangemeld.

RIGHTON
Tot slot, stel nou dat een extra lid van het koninklijk huis mee zou willen, zou die dan wel meekunnen?

RUTTE
Dan zou het IOC moeten, ik weet niet of voor royalty uitzondering wordt gemaakt en voor mensen zoals u en ik, dat weet ik niet.

DUIN
Heeft u de indruk dat staatssecretarissen en ministers uit uw ploeg overspannen zijn?

RUTTE
Nee, we hebben net vergadering gehad en iedereen werkt hard kan ik u zeggen maar, met mate.

DUIN
Ik stel u de vraag omdat ambtelijke top die klaagt er wel over, over de enorme workload voor staatssecretarissen en ministers. En die zeggen dat inderdaad sommige bewindspersonen tegen overspannenheid aanzitten. En die pleiten voor meer staatssecretarissen en ministers.

RUTTE
Ok.

DUIN
Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Ok, als in ik hoor u.

DUIN
Ja, maar wat vindt u dan van die suggestie?

RUTTE
Ik ben daar niet voor, ik denk dat het goed is dat wij in Nederland waar we de hele overheid kleiner maken en begonnen zijn bij de top. Je moet de trap altijd van bovenaf schoon vegen, we hadden een aantal jaar geleden nog 30 bewindslieden, nu 20. En het grote voordeel daarvan is dat het je ook dwingt keuzes te maken juist om niet overspannen te worden moet je keuzes maken. Dat betekent dat bewindslieden misschien sommige hobbyprojecten laten liggen en heel gefocust moeten werken, dat lijkt mij in het belang van Nederland.

DUIN
Maar in het vorige kabinet waren het CDA-bewindslieden die klaagden dat ze met te weinig waren, de vorige Kamervoorzitter die zei: er zijn te weinig bewindspersonen. Nu zeggen ook topambtenaren zeggen er zijn er te weinig, eigenlijk zegt iedereen er zijn te weinig bewindspersonen.

RUTTE
Nadat we 200 jaar gezeurd hebben dat we er te veel hadden, vind ik het niet zo erg  dat we even vinden dat er te weinig zijn.

DUIN
Dus u zegt die hele klacht van overspannenheid en al deze mensen die zeggen doe er nou een staatssecretarisje bij, bijvoorbeeld Defensie waar op dit moment nog maar één minister is.

RUTTE
Janine Hennis is in conditie kan ik u zeggen, het begin van overspannenheid hoor, die is hard aan het werk, een hoop lol in, belangrijk werk wat ze doet, moeilijke besluiten, missie in Mali is op dit moment aan de gang, grote reorganisaties maar ik heb de indruk dat ze dat goed aankan.

DUIN
Deze ambtenaren slaan de plank mis?

RUTTE
Ja, het zijn allemaal van die anonieme ambtenaren het zal wel, ik neem er kennis van, daarom zei ik ok, maar ik ben er absoluut van overtuigd dat we in Nederland een kleinere overheid moeten hebben, daar werken we ook hard aan. Om deze hele rijksoverheid in te krimpen, er komen grote gebouwen leeg te staan de komende jaren in Den Haag, allemaal signalen dat we het met minder mensen gaan doen, dat moet ook want we willen uiteindelijk meer van het belastinggeld in uw portemonnee laten zitten en er voor zorgen dat die overheid gefocuster kan werken.

DUIN
Maar scheelt dan één staatssecretaris mee op belastinggeld in de portemonnee?

RUTTE
Weet u, het begint altijd met één staatssecretaris en dan…

BAKKER
Ok. Even terug naar Davos, wat voor indruk liet de Iraanse Rohani bij u achter? En vindt u dat het tijd is om de banden Iran aan te halen?

RUTTE
Nou ja, ik doe nooit uitspraken over wat ik voor indruk een buitenlandse collega op mij maakt. Op dat gevoelsniveau laat ik me nooit uit, we hebben gewoon een zakelijk gesprek gehad, ik heb onze drie grote zorgpunten overgebracht en verder wil ik eigenlijk vragen of journalisten na afloop Nederlandse bedrijven kunnen investeren Iran, dat is dan aan Nederlandse bedrijven om dat te doen. Naar mate de sancties gedeeltelijk en in de tijd begrenst verlicht worden, doen zich mogelijkheden voor bedrijven zich voor. Dat is dan aan hen, daar gaat de Nederlandse overheid niet over.

BAKKER
Maar, Rohani staat bekend om zijn hervormingspolitiek, ziet u mogelijkheden dat de sancties verlicht worden?

RUTTE
Volgens mij hebben we in het interim-akkoord afspraken gemaakt over een tijdelijke en zich tot bepaalde terreinen beperkte verlichting van sanctieregime dus dat biedt mogelijkheden voor bedrijven. 

VISCHJAGER
Mag ik aan u vragen of u nog piano speelt?

RUTTE
Alles tot 1915 daarna haak ik af. Ik luister er wel naar maar ik speel het niet zelf.