Europese bankenunie rond
De ministers van Financiën van alle 28 lidstaten van de Europese Unie (Ecofin) hebben woensdag 18 december een politiek akkoord bereikt over een Europees resolutiemechanisme. Dit gemeenschappelijke afwikkelingsmechanisme zorgt ervoor dat wanneer een bank – ondanks scherp toezicht – toch in ernstige moeilijkheden komt, hier een effectieve, privaat gefinancierde, Europese reactie op komt. Dit is een belangrijke stap bij het vervolmaken van de bankenunie. Hiermee willen de lidstaten de negatieve wisselwerking tussen slecht presterende banken en overheden afzwakken. Het ontzien van de belastingbetalers is volgens de minister Dijsselbloem van Financiën een van de belangrijkste punten in de onderhandelingen geweest: “Vanaf 2016 betaalt de private sector zelf de kosten van falende banken en wordt niet langer automatisch naar de belastingbetaler gekeken.”
Het voorstel leidt tot de oprichting van een nieuwe Europese resolutieautoriteit (Single Resolution Board), die een centrale rol zal spelen in de afwikkeling van probleembanken binnen de bankenunie. De strenge regels die de nieuwe Europese resolutieautoriteit gaat hanteren, zijn op 11 december al overeengekomen tussen de Raad en het Europese Parlement. Uitgangspunt daarbij is dat eventuele verliezen of kosten voor het versterken van de kapitaalbuffers van een bank moeten worden gedragen door de investeerders in die bank (bail-in).
Ook komt er een privaat gefinancierd Europees resolutiefonds. Dat fonds is primair bedoeld voor die kosten die niet door middel van bail-in gefinancierd kunnen worden, zoals garanties op activa en passiva en het financieren van een bad bank. In uitzonderlijke omstandigheden kan het fonds vanaf 2016, na een minimale bail-in van 8% van het balanstotaal, worden ingezet voor het opvangen van verliezen en eventuele versterking van kapitaalbuffers. Het fonds wordt in een periode van tien jaar door alle banken die deelnemen aan de bankenunie gevuld. In totaal storten zij er ongeveer 55 miljard euro in.
In veruit de meeste gevallen is de bail-in eis van 8% voldoende om de problemen van individuele banken effectief op te lossen. Dit betekent naar verwachting dat het Europese resolutiefonds slechts beperkt zal worden ingezet. Toch zal de komende jaren ook gewerkt worden aan een publieke achtervang voor het Europese resolutiefonds. Die achtervang moet in zeer uitzonderlijke situaties in staat zijn om geld aan het fonds te lenen, dat terugbetaald moet worden door alle banken die deelnemen aan de bankenunie.
Met dit politiek akkoord kan de Raad nu in onderhandeling gaan met het Europese Parlement om nog voor de Europese verkiezingen in mei 2014 overeenstemming te bereiken. Het SRM start op 1 januari 2015 met de voorbereiding van resolutieplannen. Op 1 januari 2016 zal het SRM in z’n geheel in werking treden.