Speech van de minister van Infrastructuur en Milieu, Melanie Schultz van Haegen, bij de indienststelling van Zr.Ms. Groningen, Den Helder

Toespraak | 02-12-2013

Vice-admiraal Borsboom, gedeputeerde Staghouwer, bemanning van de Groningen, dames en heren,

volgens de traditie onderhoudt de doopster een nauwe band met haar schip en de bemanning.
Ik denk dat we daar nu al in geslaagd zijn.
Half september ben ik een dag en een nacht te gast aan boord geweest, om het reilen en zeilen mee te maken.

Dat is sowieso een mooie belevenis.
Maar dat is het helemaal bij zuidwestenwind en windkracht 8…

U begrijpt, commandant Hansen en zijn bemanning zijn verantwoordelijk voor het feit dat ik in snel tempo zeebenen heb ontwikkeld.

Het tegenbezoek van de commandant aan mijn ministerie verliep gelukkig minder stormachtig.
Maar u begrijpt: hiermee is de toon gezet voor een zeer nauwe band!

Ik wil u vanmiddag ter inspiratie twee dingen meegeven:
een oer-Hollands begrip en een datum.
Met het oer-Hollandse begrip bedoel ik de Deltawerken; de datum is 3 oktober.
Daar kom ik zo meteen op terug.

Eerst de Deltawerken: het symbool voor onze eeuwenlang strijd tegen het water.

Een strijd die tijdens overstromingen heel veel mensenlevens heeft gekost.

Maar ook een strijd die ons land heeft gemaakt tot wat het nu is:
een delta die het grootste gevaar van het water heeft overwonnen.
Een land dat bruist van welvaart en bedrijvigheid.
En dat op veel terreinen een pioniersrol vervult.
Met een krijgsmacht die altijd klaarstaat om vrede te brengen,
hulp te bieden,
en recht te handhaven.

Dat we anno 2013 zo’n land zijn, hebben we mede te danken aan het water.
Het water heeft ons weerbaar en vastberaden gemaakt.
Het heeft ons inventief gemaakt.

We hebben geleerd het water niet alleen als vijand te zien, maar het ook in ons voordeel te gebruiken.
De Deltawerken zijn daarvan ons belangrijkste icoon.
De frontlinie van onze kustverdediging, die ons rust, veiligheid en nieuwe welvaart bracht na de watersnoodramp van 1953.

En dat is precies de relatie tussen de Groningen en de Deltawerken.
De vier schepen uit de Holland-klasse dragen de namen van onze kustprovincies.
Ze staan daarmee symbool voor de relatie tussen Nederland en de zee.

Net als de Deltawerken bent u, de bemanning van de Groningen, er om rust en veiligheid te bieden.
En om in onrustige, kwetsbare gebieden nieuwe welvaart mogelijk te maken.
Ik moest daarbij denken aan de woorden van de minister van Defensie, bij de indienststelling van het zusterschip Friesland.
Ze zei daar dat ze de Nederlandse krijgsmachtdelen beschouwt als de Deltawerken van onze economie.
En dat we dus zuinig op ze moeten zijn.

Ik heb het helemaal met haar eens.
En als doopster van de Groningen geef ik u dat dus graag mee:
wees ook zuinig op uw schip.
Of misschien mag ik als doopster ‘ons schip’ zeggen.

Het tweede dat ik u wil meegeven is een datum: 3 oktober 1574.
Beter bekend als het Ontzet van mijn woonplaats, Leiden.
De stad werd door de Watergeuzen bevrijd na een lange Spaanse belegering.
Ze staken de dijken door, zodat de Spaanse troepen moesten vluchten voor het wassende water.
En zoals u weet voeren de Watergeuzen de bevrijde stad binnen met haring en wittebrood.

Nu vraagt u zich wellicht af wat dit met dit schip te maken heeft.
Dat leg ik u uit.

Er is namelijk een aspect uit deze geschiedenis dat mij extra opviel:
Niet iedereen was namelijk blij met wat daar gebeurde.
Tactisch gezien was het doorsteken van de dijken een goede zet.
Maar de hoogheemraden van Rijnland, Delfland en Schieland (mijn voorgangers als waterbeheerders) zagen dat heel anders.
Het water verdronk veel vruchtbare landbouwgrond, waardoor het land rond Leiden nog lang in zeer slechte staat was.
In de ogen van de waterbestuurders waren de Watergeuzen dus bepaald niet zuinig op het land geweest.

Zuinig zijn op wat je hebt óf ten koste van alles een hoger doel nastreven, zoals vrijheid?
Het Leidens Ontzet bewijst dat dit soms een duivels dilemma is.
Een dilemma dat u in uw werk regelmatig ervaart, terwijl u werkt aan vrede en veiligheid over de hele wereld.
Werk waarin u soms keuzes moet maken om levens te redden, maar die ook levens kunnen kosten.

Maar ondanks dit dilemma deden de Watergeuzen iets heel belangrijks.

Ze gaven een onderdrukte stad haar vrijheid terug.
En dat vieren we in Leiden nog elk jaar.
Zo’n bevrijdende rol wens ik ook de Groningen en haar bemanning toe.
Of het nu in de strijd tegen piraterij, drugssmokkel of een andere serieuze bedreiging van onze veiligheid is.

Dames en heren,

De Deltawerken en 3 oktober hebben nog iets met elkaar gemeen: ze laten zien hoe belangrijk de geschiedenis is.
Het geeft ons houvast in onzekere tijden of duivelse dilemma’s.
En het helpt ons als klankbord, terwijl we ons richten op de toekomst.

En ook daar ligt een verbinding met dit schip.
Vandaag neemt u voor de tweede keer in de geschiedenis een schip in dienst dat de naam Groningen draagt.
Daarmee bouwt ook u voort op het verleden, terwijl u gericht bent op de toekomst.
Met een nieuw schip, klaar voor een nieuwe taak.

Om u te helpen voort te bouwen op het verleden, heb ik als cadeau een eeuwenoude kaart van de provincie Groningen voor u meegenomen.
Een cadeau waar de heer Slaghouwer misschien wel een beetje jaloers van wordt.
Het spijt me, gedeputeerde, ik heb er echt maar eentje meegenomen.
Maar ik zal u straks influisteren waar u aan deze mooie kaarten kunt komen.

Op de kaart ziet u een deel van de Nederlandse kustlijn, waarover ik het had.

Die kaart herinnert u aan de bijzondere taak die u is toevertrouwd: het verdedigen van onze kust en het beschermen van onze vrijheid.

Als doopster blijf ik de Groningen natuurlijk nauwgezet volgen; ik kom ook graag af en toe aan boord mijn zeebenen testen.
Hopelijk waait het dan iets minder hard.
En in de tussentijd verwacht ik dat commandant Hansen mij regelmatig op de hoogte houdt.
En dat hij goed op die oude landkaart past.

Ik wens de Groningen en haar bemanning veel succes bij haar belangrijke taken en een behouden vaart!

Dank u wel.