Persconferentie na de ministerraad 15 november 2013

Mediatekst | 15-11-2013

ASSCHER
Goedemiddag allemaal, de Filipijnen zijn getroffen door een natuurramp van ongekende omvang, in een paar uur tijd zijn door de tyfoon Haiyan hele dorpen en steden totaal verwoest en als je beelden ziet van wat er daar gebeurd is dan spreekt dat voor zich. Ongekend natuurgeweld, maar ook een enorm menselijk drama dat daar 12 miljoen mensen raakt. 900.000 mensen die hun huis kwijt zijn geraakt en een officieel dodental dat inmiddels de 5000 nadert. Zeer aangrijpend en dat betekent dat er ook een taak is voor ons allemaal, voor de internationale gemeenschap om te helpen. De omroepen, radio en televisie, hebben besloten aanstaande maandag daar aandacht aan te besteden, de hulporganisaties hebben 555 opengesteld. Het kabinet steunt dat zeer, dus diegenen die dat kunnen missen raad ik ook zeer aan dat te doen. Je draagt dan direct bij, ook al is het een kleine gift, aan water of medicijnen, of onderdak voor de mensen daar. Het kabinet heeft zelf ook vrijwel meteen een aantal miljoenen uitgetrokken om te helpen. En een transportvliegtuig ter beschikking gesteld om te kijken hoe wij kunnen bijdragen aan de hulp in het gebied.

Vandaag hebben we de rapportcijfers uit Brussel gekregen, en belangrijker, gisteren hebben we de nieuwe cijfers over de Nederlandse economie gekregen. Waaruit blijkt dat heel voorzichtig, we uit de recessie zijn gekomen. Het tweede kwartaal geen krimp en geen groei, het derde kwartaal een heel klein beetje groei. En tegelijk cijfers over het afgelopen jaar die er niet om liegen. Een groot verlies aan werkgelegenheid en een enorm gestegen werkloosheid. Het laat zien dat we langzaam maar zeker uit het dal aan het klimmen zijn. We mogen voorzichtiger optimistisch zijn, maar die werkloosheid blijft natuurlijk een enorm probleem voor de mensen die daardoor geraakt worden. Als je dan ziet dat de Europese Commissie ook zegt die begroting van Nederland die is voldoende, maar houd wel vol, dan is dat ook een opdracht voor het kabinet. Houd vol met de veranderingen doorvoeren die zijn ingezet, houd vol met de overheidsfinanciën op orde brengen en houd vol met langzaam maar zeker weer de economie aan het draaien krijgen. We kunnen ons weinig permitteren, maar als we dat doen, is er ook weer reden tot enig optimisme.

Het derde punt dat ik u wilde melden is dat we vandaag hebben besloten twee buitenlandse missies te verlengen. De patriotmissie in Zuidoost Turkije en de anti-piraterijmissie die we in EU- en Navo-verband doen in de buurt van Somalië, in de wateren voor Somalië. Nederland wil  vol overtuiging een rol spelen bij het bevorderen van vrijheid en veiligheid in de wereld, we doen dat onder andere met die twee missies. Nederland is met de VS en Duitsland het enige land dat zo'n patriotmissie aankan en vandaar dat nu ons gevraagd is die aanwezigheid daar te verlengen, dat we dat graag willen doen. En we hebben met onze marine bewezen dat we de koopvaardij in de Golf van Aden echt veiliger kunnen maken, een groot belang voor de Nederlandse scheepvaart, we gaan met tienduizenden schepen per jaar langs, onder andere naar Rotterdam. En die bijdrage die helpt en ook daarom willen we die daar graag verlengen.

VERBEEK (BNR)
Meneer Asscher, die goedkeuring van de Nederlandse begroting door commissaris Rehn, was dat niet een hele opluchting voor het kabinet?

ASSCHER
Zeker, we hebben in het voorjaar afgesproken in feite met de Europese Commissie dat Nederland volgend jaar niet per se de 3% hoefde te halen als het met de economie zo slecht ging als het ging, maar wel maatregelen moesten nemen om voor 6 miljard te bezuinigen. Dat hebben we in onze begroting gedaan, met de Miljoenennota, dat is met het Herfstakkoord, alles wat er omheen was, gelukt om daar ook steun voor te vinden in de politiek. En het is natuurlijk wel heel belangrijk dat dan ook Brussel ziet dat Nederland daar op een goede manier mee bezig is en dat ook aangeeft en zegt dat Nederland dus geen extra dingen nu hoeft te doen. Ook al is de verwachting dat we in 2014 toch boven die 3% komen.

VERBEEK
Die 6 miljard wordt op papier gehaald, daar zitten natuurlijk allemaal onzekere schattingen in, voor belastinginkomsten volgend jaar, de box 2-maatregel, stamrecht bv, daar stemt Rehn ook mee in. Had u misschien verwacht of gevreesd dat hij daar een kritische kanttekening bij zou plaatsen?

ASSCHER
Iedere begroting is altijd opgebouwd uit ramingen en schattingen. Van je uitgaven en van je inkomsten. Waar je naar kijkt en waar het CPB ook naar kijkt, zijn er nu effectieve maatregelen genomen, is er beleid om grond waarvan je die inkomsten en die uitgaven zo kan inschatten. Daar kijken wij heel kritisch naar, daar kijkt onze rekenmeester kritisch naar, daar kijkt Brussel ook kritisch naar. In die zin ben ik blij dat Brussel ook zegt dit zijn de goede maatregelen, dit is effectief, Nederland doet het zo volgens de regel. Maar ik had het ook wel verwacht, want we hebben die afspraken niet voor niets gemaakt Jeroen Dijsselbloem heeft daar niet voor niets heel streng op toegezien. En ons eigen CPB heeft er ook niet voor niets met een scherpe blik naar gekeken.

VERBEEK
Ja, maar dat pakket van 6 miljard staat bol van die onzekere inschattingen voor wat betreft belastinginkomsten. Als Rehn nou een dergelijke begroting met zulke onzekere factoren van een land als Griekenland ook zou hebben goedgekeurd, zou het kabinet dan niet Rehn op de vingers hebben getikt?

ASSCHER
Ik deel uw inschatting niet over de kwaliteit van onze begroting. De inschatting van de belastinginkomsten is per definitie een inschatting, want ze moeten komen. Maar die is wel ergens op gebaseerd. En die schrijven we ook niet zomaar op. Het CPB heeft modellen om na te gaan of onze inschatting zou kunnen kloppen, bijvoorbeeld rond de box 2, maar ook rond de stamrecht bv's, die erop neerkomt dat mensen de mogelijkheid krijgen, fiscaal voordelig hun geld uit zo'n bv te halen, en het dus in de economie te stoppen met extra belastinginkomsten ten gevolg. Daar wordt een inschatting van gemaakt hier op Financiën, daar wordt naar gekeken door het CPB en door de Europese Commissie. Dus dat is niet zomaar iets. En dat betekent dat wij met veel vertrouwen die begroting ook aan Brussel hebben opgestuurd en dat die nu ook het predicaat 'goedgekeurd' terug krijgen.

VAN DER HEYDE (NOS)
Toch over die onzekere factoren, bijvoorbeeld die stamrecht bv's, dat is speculeren op gedrag van mensen, dat zij geld gaan uitgeven. Nou zegt Olli Rehn nou vooruit, dit keer mag Nederland nog onder de -3 blijven of vlak daarboven zou je kunnen zeggen, als Nederland dat nou niet redt, gaat u dan andere belastingen verhogen, hoe gaat u dat dan oplossen?

ASSCHER
De begroting kent een aantal bezuinigingen, kent een groot aantal veranderingen en hervormingen en kent ook geraamde belastinginkomsten en beleid dat daarbij hoort. Dat gaat altijd uit van gedrag of ontwikkelingen die moeten voorkomen, als bedrijven veel winst maken betalen ze winstbelasting, als mensen veel kopen, komt er veel btw binnen, dat is altijd een factor van de economie en in het gedrag, dus dat is op zichzelf niet zo vreemd. Maar je moet het wel voorzichtig ramen. Die voorzichtige ramingen die laten we daarom valideren door anderen. De Europese Commissie heeft nu gezegd wat Nederland doet is goed, maar je moet wel volhouden. Je moet wel strak blijven, je moet wel zorgen dat het ook echt gebeurt. Het betekent dat als er onderweg tegenvallers komen in de uitgaven dat we die zullen moeten compenseren. Bij de inkomsten is de afspraak in onze begrotingsregels dat die niet onmiddellijk weer worden gecompenseerd met hogere belastingen als dat tegenvalt. Maar we hebben er vertrouwen in dat onze inschattingen goed genoeg zijn om de begroting van volgend jaar waar te maken.

VAN DER HEYDE
Maar het is dus mogelijk dat Nederland eigenlijk veel minder bezuinigt dan de 6 miljard?

ASSCHER
Nee, want die 6 miljard die gaan we halen, daar leiden deze maatregelen ook toe en vervolgens zul je in de jaarrekening zien hoe het precies is afgelopen met de inkomsten van de belastingen, dat verschilt van jaar op jaar. Waar we nu aan gehouden zijn is dat we in ons begrotingsbeleid zorgen dat de Financiën onder controle blijven. Daar deden we al heel veel voor, het vorige kabinet deed daar veel aan, dit kabinet doet daar een flinke duit bovenop en we hebben in de Miljoenennota nog voor 6 miljard aan extra maatregelen genomen. Dat is ook nodig, omdat de uitgaven toch de inkomsten ver overstijgen. Die maatregelen die nemen we in principe om het begrotingstekort onder de 3% te halen, maar de economie was zo slecht dat vooral hele hoge uitgaven aan WW-uitkeringen tot gevolg en tegenvallende inkomsten, dat we dat extra pakket hebben gemaakt. Daarvan zegt Brussel nu, na het CPB en de Tweede Kamer, dat is voldoende.

VAN DER HEYDE
Oké, maar dan vraag ik het nog even op een andere manier, als die inkomsten, waarvan u zegt die hoef je niet meteen te compenseren als dat tegenvalt, want als die tegenvallen, dan zegt u dus tegen Brussel: jammer, maar helaas, we hebben het niet gehaald?

ASSCHER
Nee, we gaan het gewoon halen hiermee en vervolgens zul je ieder jaar moeten kijken bij de jaarrekening hoe het saldo is geëindigd, wat de inkomsten uiteindelijk zijn geweest, maar we hebben er alle vertrouwen in dat we met deze maatregelen, met die 6 miljard, onze begroting voor komend jaar onder controle hebben.

DUIN (NOVUM)
Het is zojuist al behandeld, maar ik begreep dat Rehn wel zijn stempel heeft gezet vandaag maar ook een kritische kanttekening heeft geplaatst en heeft gezegd, die stamrecht bv's hebben een hoge mate van onzekerheid, of die inderdaad opbrengen wat is ingeboekt. Nu gaat u vragen wat is uw vraag, maar die heeft u inderdaad juist al beantwoord, dat er inderdaad nog een zekere mate van onzekerheid zit.

ASSCHER
U doet mijn hele werk. Dat was de vraag en dat was ook het antwoord.  Had u er nog een?

DUIN
Nee, dat was… nee, ik kreeg het woord en hij was al beantwoord

HENDRICKX (AD)
Als minister van werkgelegenheid moeten die werkloosheidscijfers natuurlijk toch wel pijnlijk zijn, vooral in de bouw gaat het eigenlijk onverminderd slecht en is er een hele discussie over dat de hypotheekinstituut, instelling, hypotheekinstelling. Is dat nu iets wat uiteindelijk zou kunnen helpen om die enorme werkloosheid in die sector te bedwingen?

ASSCHER
In de bouw, daar heeft u gelijk in, zijn enorme klappen gevallen, soms bedrijven omgevallen die al vier generaties in de familie werk boden aan heel veel gezinnen. Dat is ook niet een, twee, drie voorbij. We zien wel dat er een paar tekenen zijn dat op de woningmarkt mensen weer voorzichtig gaan kopen. Het aantal transacties stijgt, hier en daar beginnen de prijzen te herstellen, dus dat helpt. We hebben een aantal maatregelen genomen juist die voor die sector belangrijk zijn. Bijvoorbeeld het verlengen van het lage Btw-tarief op arbeid in de bouw, dus op de kosten van het werk. Maar het is daar nog steeds slecht en moeilijk, we zien wel dat die afname van werkgelegenheid in de bouw de afgelopen maanden gedaald is, dus er lijkt ook daar een beetje stabiliteit te komen. Wat je nodig hebt is echt meer werk. En heel belangrijk daarvoor wordt niet zozeer de nieuwbouw, ook, maar vooral ook het ombouwen van woningen, het energiezuinig maken van woningen. We hebben daar afspraken over gemaakt om op grote schaal woningen energiezuinig te maken en dat gaat werk opleveren in de bouw. Het Nationaal Hypotheek Instituut, moet er nog komen, maar als het zou kunnen leiden tot meer investeringen in Nederland en dus meer werkgelegenheid, dan zou dat fantastisch zijn. Maar we moeten er wel voorzichtig, stap voor stap, mee verder. Minister Kamp is daar mee bezig, minister Dijsselbloem, omdat daar waar het gaat om de middelen van onze pensioenfondsen, we daar vanzelfsprekend ook heel voorzichtig meer zullen moeten omgaan.

HENDRICKX
Maar u heeft het destijds wel met enige bravoure aangekondigd hè?  Dat dat een van de middelen zou zijn om de investeringen in de economie weer op gang te brengen, nu lijkt het tot hoogst onzeker eigenlijk of dat…

ASSCHER
Nou ja, als het zou lukken dan heb je met 1% van het in Nederland gespaarde pensioenvermogen natuurlijk een enorm bedrag. Dus in die zin is het ook zeer de moeite waard om daar aan te werken en ben ik ook hoopvol over. Maar we moeten het wel heel zorgvuldig en heel precies doen, omdat dat uiteindelijk pensioenvermogen is van ons allemaal, waar we straks de pensioenen over moeten betalen. Maar het is waar dat als het zou lukken om meer van die investeringen in Nederland te laten landen, dan heeft dat veel impact.

HENDRICKX
U denkt dat het gaat lukken?

ASSCHER
Ik weet dat nog niet, ik hoop dat, ik ben er hoopvol over omdat partijen daar heel serieus over met elkaar in gesprek zijn, maar ik vind het ook onze taak om telkens heel precies te kijken of het ook echt kan.

DE WINTHER (DE TELEGRAAF)
Meneer Asscher, hoe was de oogst maandagavond?

ASSCHER
U refereert aan Sint Maarten vanzelfsprekend. Dat was niet gering, bij mij in de buurt is dat een populair feest en dat betekent dat er grote balen snoep zijn teruggekomen. U gaat natuurlijk vragen is dat ook eerlijk verdeeld bij de familie Asscher? Zeker, dat is verder in, zonder tussenkomst van de politiek, netjes verdeeld.

DE WINTHER
De mandarijnen gooide u ook als eerste weg?

ASSCHER
Mij viel op, ik heb ook de buurtkinderen snoep aangeboden, dat die mandarijnen gretig aftrek vonden.

DE WINTHER
En heeft het nog meegeholpen dat u zelf ook goed kan zingen?

ASSCHER
Nou, ik vind de primaire zangkwaliteiten horen bij de kinderen en je kunt soms een beetje helpen, op de achtergrond, zeker de jongste is niet altijd tekst vast, maar het gaat echt om de zangkwaliteiten van de kinderen, dank u wel.

KOCKELMAN (ANP)
Over de pensioendiscussie: Wanneer denkt u dat het moment rijp is dat u zelf ook aan tafel gaat zitten en dat er een knoop doorgehakt kan worden?

ASSCHER
Er zijn nu aan aantal gesprekken geweest, waarbij ook heel veel technische varianten zijn besproken, heel veel opties in kaart zijn gebracht. Die gesprekken die doet Dijsselbloem namens het kabinet, die ook als onderhandelaar voor geen kleintje vervaard is, zou ik willen toevoegen voor mensen die daar bezorgd over zouden zijn. Het komt nu wel langzaam toe naar een fase waarbij er ook keuzes gemaakt zullen moeten worden. De komende week gaan die gesprekken verder. Iedereen is daar goed bij betrokken, ik weet niet precies wanneer dat kan worden afgerond.

KOCKELMAN
Kan dat de komende week het geval zijn?

ASSCHER
Het zal wat ons betreft echt niet langer duren dan nodig is, maar het is natuurlijk een hele complexe materie, het gaat over de fiscale regie, maar ook wat er allemaal achter zit in de pensioenwereld, gaat ook over heel veel geld. Wij zullen daar echt met partijen uit moeten zien te komen, omdat dat eerder niet gelukt is.

KOCKELMAN
Ik kan het anders vragen, is het mogelijk een deal te sluiten terwijl meneer, of premier Rutte in het buitenland zit, moet hij er bij zijn als het moment daar is?

ASSCHER
Hij zal erbij zijn als dat nodig en gewenst is, ik denk dat als men het eens wordt aan tafel dat dat prachtig is, maar premier Rutte is van alle stappen en alle details permanent ook op de hoogte, dus als het nodig zou zijn dan kan hij op ieder moment ook daar in stappen.

VERBEEK
Als ik over dit onderwerp nog mag, moet het per se voor 1 januari door de Tweede en Eerste Kamer?

ASSCHER
Nee, we willen natuurlijk zo snel mogelijk, want de uitvoerders moeten hier nog, dit allemaal gaan omzetten en zich daarop voorbereiden. Het gaat in per 1 januari 2015, dus heel veel tijd is er zeker niet. Maar het is niet zo dat die grens daar ligt, aan de andere kant, hoe eerder, hoe beter voor de uitvoering. Ik denk dat ook de partijen die aan tafel zitten graag hier duidelijkheid over willen bieden.

WESTER (RTL NIEUWS)
Ja, meneer Asscher, u begon met de ramp op de Filipijnen, in het verleden wilde het kabinet de opbrengst van grote televisieacties nog wel eens verdubbelen, later werd ook door minister Koenders was het denk ik, gezegd (…) dat het geen gewoonte meer was in de toekomst. Is er in het kabinet ook gesproken hoe om te gaan met de tv-actie van maandag en die opbrengst?

ASSCHER
Nou, wij vinden, in die televisieactie kunnen mensen als privépersoon of als bedrijf een bijdrage leveren en dat steunen we zeer. U heeft ook gezien dat verschillende van de kabinetsleden als persoon ook al hebben gezegd dat graag te zullen doen, ik steun ook zeer die actie. Het kabinet heeft daar verder niet op gewacht, maar heeft meteen namens het land gezegd te willen helpen met een aantal miljoenen in geld, maar ook met hulp in natura. Ik ben niet zo van het verdubbelen om het verdubbelen. Wij proberen als land te doen wat we kunnen en als Nederlanders een bijdrage willen leveren dan is dat fantastisch en dat is echt belangrijk voor wat er in het gebied kan gebeuren.

WESTER
Maar in het verleden is het wel gebeurd dat het kabinet een opbrengst van een tv-actie alsnog verdubbelde, daar is nu geen sprake van begrijp ik?

ASSCHER
Daar is geen sprake van, we hebben gekeken wat ons gevraagd wordt en welke ruimte we hebben vanuit de budgetten die daarvoor zijn. Die hebben we ook onmiddellijk ingezet, minister Ploumen is daar meteen mee aan de slag gegaan, minister Hennis om zo'n transportvliegtuig te leveren, minister Timmermans staat in contact met de partners die daar bezig zijn. Deze actie is een initiatief vanuit de hulporganisaties en de omroepen, een mooi initiatief, veel Nederlanders willen natuurlijk ook bijdragen, dat steunen we. Maar het kabinet moet zijn eigen spoor bewandelen.

WESTER
Maar is er wel besproken in het kabinet wat gaan we doen met de opbrengst van die tv-actie, doen we daar iets mee ja of nee?

ASSCHER
Het is beslist besproken wat die ramp inhoudt en wat een onvoorstelbare ravage daar is ingericht en er is gekeken wat Nederland daaraan kan bijdragen en op welke manier we kunnen bijdragen. En daarnaast hebben we in het kabinet besproken dat we toejuichen dat deze actie plaatsvindt en dat we dus ook die actie graag willen steunen, maar dat we geen dingen gaan verdubbelen. Nee, we doen wat we kunnen als land en we zullen als privépersonen en ook vanuit het kabinet, graag de actie ondersteunen, maar het zijn wel twee verschillende dingen.

VISCHJAGER
Ja, ik wou u vragen, in Turkije daar is alleen de Verenigde Staten, Duitsland en Nederland hebben beschikking over die Patriots-raketten. Waarom zijn er geen andere staten , dat vind ik wel interessant om te weten, wat u daarvan vindt?

ASSCHER
In zo'n bondgenootschap als de Navo is, is het natuurlijk van belang om ook slim te kijken wie welke specialiteit heeft, als 28, als alle landen die Patriot-raketten kopen en ook allemaal tanks kopen en ook, dan heb je geen efficiënt leger. Nederland heeft hier voor gekozen, is daar goed in, dat betekent dat als er dan een beroep op ons wordt gedaan dat we daar ook graag willen helpen, het houdt die regio rustig, het biedt daar bescherming in een afgrijselijk conflict, en Nederland wordt ook heel erg gewaardeerd om het feit dat we die capaciteit hebben. Dus een niche-capaciteit die Nederland heeft en daarmee spelen wij een rol ten opzichte van onze bondgenoten.

VISCHJAGER
Hoe waardeert u het dat u het nog wilt opschrijven? (slecht verstaanbaar, red)

ASSCHER
Misschien dat het een samenvatting wordt Julius.