Over 10 jaar alle wetenschappelijke publicaties gratis online
Volledige Open Access staat voor gratis wereldwijde toegang tot wetenschappelijke publicaties, tijdschriften en boeken. Dat is de situatie waar staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Sander Dekker naar toe wil. “Het uitgangspunt is dat publicaties over resultaten van publiek en publiek-privaat gefinancierd onderzoek in de toekomst voor iedereen gratis beschikbaar moeten zijn. Dat is een principiële keuze.”
De maatschappelijke relevantie en voordelen van Open Access zijn groot. In Nederland gaat het om ongeveer 33.000 wetenschappelijke artikelen per jaar. Een brede toegang tot onderzoeksresultaten draagt bij aan de verspreiding van kennis, de vooruitgang in wetenschap, de bevordering van innovatie en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.
De publicaties zijn niet alleen van belang voor onderzoekers en studenten maar juist ook voor velen buiten de universiteiten die nu niet, of alleen tegen hoge kosten, toegang hebben. Als alle wetenschappelijke publicatie gratis online beschikbaar zijn, kan iedereen daar beter en sneller van profiteren. Zo kunnen artsen kennisnemen van de nieuwste inzichten in behandelwijzen, ondernemers en bedrijven kunnen wetenschappelijke inzichten sneller toepassen bij de innovaties van hun producten en leraren kunnen bijvoorbeeld meer wetenschappelijke inzichten gebruiken bij hun lessen.
De staatssecretaris heeft een duidelijk doel voor ogen: “Mijn streven is om binnen tien jaar, dus per 2024, de volledige omslag naar Open Acces te hebben gemaakt. Om dit te bereiken moet over vijf jaar al zestig procent van de wetenschappelijke artikelen gratis online te lezen zijn via de Open Access tijdschriften. Doordat we nu zo’n duidelijke keuze maken voor Open Access van publicaties, kan de overgangsperiode naar Open Access toe zo kort mogelijk blijven.”
Om deze situatie bereikt te hebben, moet er nu actie ondernomen worden. Staatssecretaris Dekker vindt dat Nederland een voortrekkersrol moet hebben op weg naar gratis online beschikbare wetenschappelijke publicaties. Hij wil samen optrekken met het gelijkgestemde Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Ook zal de staatssecretaris begin volgend jaar met de wetenschappelijke organisaties en uitgeverijen om de tafel gaan zitten om het proces naar Open Access te bevorderen.
De staatssecretaris houdt een stok achter de deur. “Wanneer in 2016 blijkt dat de ontwikkelingen op Open Access gebied zich in onvoldoende mate vorderen, zal ik samen met de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voorstellen om de verplichting om Open Access te publiceren in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek op te nemen.”