Zorgmijding als gevolg van de verhoging van het eigen risico beperkt
In 2013 is het verplicht eigen risico verhoogd van 220 naar 350 euro. Tegelijkertijd zijn de laagste inkomens via de zorgtoeslag volledig gecompenseerd voor deze verhoging van het eigen risico. Op dit moment wordt onderzoek gedaan naar de effecten van de verhoging van het eigen risico.
Vandaag informeert minister Edith Schippers (VWS) de Tweede Kamer over de eerste resultaten. Uit een enquête onder verzekerden blijkt dat de invloed van de verhoging van het eigen risico op het zorggebruik beperkt is. Het valt op dat voor verzekerden kosten een grotere rol spelen in 2012 dan in 2013, ondanks de verhoging van het verplicht eigen risico per 2013.
Verplicht eigen risico
Het verplicht eigen risico heeft tot doel het kostenbewustzijn van verzekerden te vergroten doordat zij bij gebruik van zorg zelf (een deel van) hun zorgkosten betalen en deze kosten niet volledig ten laste van de zorgverzekering komen. Op die wijze draagt het verplicht eigen risico ertoe bij dat verzekerden, voordat zij naar een zorgverlener stappen, nog een keer afwegen of het nodig is. Daarmee kan het onnodig gebruikmaken van zorg worden afgeremd, en blijft de zorgverzekeringspremie op een aanvaardbaar niveau. Verhoging van het eigen risico leidt tot verlaging van de premie, die is daarmee beter te betalen voor iedereen. Om de zorg toegankelijk te houden is o.a. bezoek aan de huisarts uitgezonderd van het eigen risico. Ook geldt voor kinderen onder de 18 geen eigen risico. Daarnaast worden lagere inkomens mede voor het eigen risico gecompenseerd via de zorgtoeslag.
Veel misvattingen
Uit de enquête blijkt dat er veel misvattingen over het eigen risico bestaan. 19% van de mensen denkt onterecht dat een bezoek aan de huisarts onder het eigen risico valt. Maar liefst 41% van de mensen denkt onterecht dat een bezoek aan een medisch specialist niet onder het eigen risico valt.
Gezien deze misvattingen zal de minister dit najaar in de publiekscampagne over veranderingen in de zorgverzekering extra aandacht besteden aan het eigen risico. Ook vraagt de minister andere partijen zoals zorgverleners, zorgverzekeraars en consumenten- en patiëntenorganisaties extra aandacht aan voorlichting te geven.
Afzien van zorg
Uit de enquête blijkt verder dat 20,2% van de mensen van 18 jaar en ouder in 2012 of tot en met augustus 2013 wel eens heeft afgezien van zorg. Bij 7,5% ging het waarschijnlijk om ‘gewenst afzien van zorg’ omdat de klacht bijvoorbeeld niet ernstig was of vanzelf is verdwenen. Bij 8,7% kan op basis van dit onderzoek niet gezegd worden of het gewenst of ongewenst was.
4% van de verzekerden van 18 jaar en ouder heeft waarschijnlijk weleens ‘ongewenst afgezien van zorg’. Hiervan is sprake als de klachten zijn verergerd of bijvoorbeeld als mensen bang zijn dat ze iets ergs hebben of opzien tegen de behandeling en daarom niet naar de zorgverlener gaan. 2% van de verzekerden geeft aan wel eens ongewenst van zorg te hebben afgezien vanwege de kosten. Van de mensen die waarschijnlijk ongewenst afzien van zorg bezoekt de helft de huisarts niet omdat zij denken dat ze voor het bezoek aan de huisarts moeten betalen, terwijl dat niet zo is. Het gaat dan om 1,8% van de verzekerden.
Al met al wordt er meer gewenst afgezien van zorg dan ongewenst afgezien van zorg (7,5% respectievelijk 4% van de verzekerden).
Effect eigen risico
De invloed van de verhoging van het verplicht eigen risico is beperkt. Voor 0,5% van de mensen geldt dat als het eigen risico dit jaar niet was verhoogd, zij mogelijk wel naar een zorgverlener waren gegaan. Het gaat hier niet per definitie om ongewenst afzien van zorg.
Vervolg van het onderzoek
Naast de enquête wordt een onderzoek gedaan op basis van daadwerkelijke zorggegevens over 2013 en wordt een internationale verkenning gedaan naar het pakket en de financiering van het pakket, waaronder het eigen risico. De eerste resultaten daarvan zullen in het voorjaar van 2014 beschikbaar zijn.