Persconferentie na de ministerraad 18 oktober 2013
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte na afloop van de ministerraad op 18 oktober 2013.
Goedemiddag. Afgelopen week hebben wij gedebatteerd over de begrotingsafspraken die het kabinet, de coalitie en drie oppositiepartijen hebben gemaakt. Ook de Financiële Beschouwingen zijn deze week afgerond en de stemmingen daarover zijn na het reces, dus over ongeveer anderhalve week voorzien. Daarmee hebben wij ook in verbrede zin belangrijke stappen gezet in de uitvoering van het regeerakkoord en in het bijzonder de begroting van 2014. Na het herfstreces worden de afzonderlijke begrotingshoofdstukken behandeld. De hoofdlijn staat vast en dat is belangrijk voor herstel van rust en vertrouwen. Verheugend is ook dat uit de doorrekening van het Centraal Planbureau blijkt dat het pakket een positieve uitwerking heeft op de structurele werkgelegenheid. Dat was een belangrijke ambitie van alle onderhandelaars en ook leidt het pakket tot een verbetering van de koopkracht over de hele linie in 2014.
Dan over Rusland. Minister Timmermans, Frans Timmermans, heeft in de ministerraad verslag gedaan van de ontwikkelingen in de Nederlands-Russische betrekkingen en het overleg daarover gisteren met de Kamer. Hij heeft na het incident met de tweede man van op ambassade in Moskou, Onno Elderenbosch, contact opgenomen met zijn collega Lavrov. Nederland verwacht dat dit tot op de bodem wordt uitgezocht en de betrokkenen ter verantwoording worden geroepen. Het was positief dat Lavrov deze mening deelt en dat een strafrechtelijk onderzoek naar het incident is geopend. Ik ben me er natuurlijk van bewust dat de gebeurtenissen vragen oproepen, ook de relatie met Rusland in een bredere context. Het kabinet kijkt hiernaar vanuit het uitgangspunt dat deze relatie is gebaat bij constructieve betrekkingen. In dat kader is er vooralsnog geen aanleiding voor het aanpassen van het Nederland-Ruslandjaar, inclusief het Koninklijk bezoek als onderdeel daarvan. Minister Timmermans zal hier nader op ingaan in een brief die hij volgende week aan de Kamer stuurt.
Dan tot slot. Volgende week is er een Europese Raad van regeringsleiders in Brussel. Daar bepreken wij een aantal belangrijke thema’s, zoals de digitale agenda. In dat kader zal ook een afzonderlijke gesprek plaatsvinden met Eurocommissaris Kroes. Zij is pleitbezorger van meer Europese samenwerking op ICT-gebied, omdat ICT een belangrijke rol speelt bij de economische ontwikkeling en het scheppen van banen. Het scheppen van banen is ook het doel van het gesprek dat ik volgende week heb met Prime Minister Cameron. Er zijn veel, te veel, Europese onnodige regels die groei van economie en werkgelegenheid belemmeren. Wij willen dat de Europese Commissie er werk van gaat maken en zullen hier tijdens de Europese Raad op aandringen.
BREEDVELD:
De betrekkingen met Rusland lijken steeds moeilijker te worden door een opeenstapeling van incidenten, zoals gisteravond weer, een inbraak in Den Haag is een Russische woning. Wat dacht u toen u daar van hoorde?
RUTTE:
Dat het uitgezocht moet worden, dat is ook gebeurd, althans dat is gaande en vooralsnog komt er uit naar voren dat het om een reguliere inbraak lijkt te gaan. De politie is direct een onderzoek gestart om er voor te zorgen dat de daders worden opgespoord en dat ze ook kunnen worden berecht. Het persbericht van de politie heeft gezegd: de inbraak past binnen modus operandi in het beeld dat de politie heeft van recente inbraken in dit deel van de stad.
BREEDVELD:
'O nee, he', dacht de minister van Buitenlandse Zaken, voelt u de gevoeligheid ook?
RUTTE:
Uiteraard realiseer ik mij dat de relatie Nederland Rusland van groot belang zijnde te maken heeft met een aantal incidenten en dat het nu van groot belang is om die incidenten ook één voor één tot een goed einde te brengen.
BREEDVELD:
U zegt vandaag in de krant de Telegraaf, ik neem aan dat u die uitspraak kan onderschrijven, dat de Koning zijn bezoek moet doen in het kader van dat Nederland-Rusland jaar.
RUTTE:
Ja
BREEDVELD:
Waarom?
RUTTE:
Waarom niet?
BREEDVELD:
Omdat de betrekkingen wellicht zo beladen zijn dat het wellicht beter is om niet te gaan.
RUTTE:
Maar dan moeten we ze uitsorteren, we hebben te maken met een fout die Nederland gemaakt heeft ten aanzien van een signaal in Scheveningen, tweede man van de Russische ambassade. De politie is daar opgetreden, ik begrijp het, ik begrijp de emotie bij de politie, ik respecteer de professionaliteit, maar ze hadden niet op deze manier mogen omgaan met een diplomaat. Daar zijn excuses voor aangeboden.
Daarnaast is er een incident, een ernstig incident, afgelopen dinsdag in Moskou geweest. Het appartement van Onno Elderenbosch, onze tweede man in Moskou. Er is geen enkele aanwijzing dat daar de politiek, de Russische politiek, de Russische politieke top, iets mee te maken heeft. Dus die twee zaken moeten goed worden afgewikkeld. We hebben excuses gemaakt voor de situatie in Scheveningen, het feit dat daar op dat moment de politie zo is opgetreden, dat was in strijd met de afspraken die we met elkaar hebben gemaakt in het kader van het verdrag van Wenen. En in het kader van wat er deze week is gebeurd in Moskou heeft ook de minister van Buitenlandse Zaken van Rusland, Lavrov, in contact met mijn collega Frans Timmermans, ook zijn collega Frans Timmermans, maar dan als collega op terrein van Buitenlandse Zaken gezegd dat ze dit tot de bodem zullen uitzoeken en zeer ernstig vinden.
BREEDVELD:
U zegt, hij moet geen pion worden, de Koning. Wat bedoelt u daarmee?
RUTTE:
Dat we niet moeten verwachten dat als de Koning daar heen gaat dat hij inhoudelijk gesprekken kan gaan voeren over deze onderwerpen, dat is aan de politici. Maar het feit dat de Koning gaat, daar heen gaat, dat hij het Nederland-Rusland jaar daar afsluit ter gelegenheid van het concert van het Concertgebouworkest, dat is natuurlijk een belangrijk- zoals de Telegraaf nu ook vandaag citeerde - symbool, met een belangrijke symbolische waarden. Net zoals het bezoek van Poetin, de president van Rusland op 8 april aan Amsterdam, dat belangrijke symbolische waarde had.
BREEDVELD:
Ontstaat hier het risico dat zijn bezoek als hij daar is niet evengoed politiek of diplomatie beladen raakt vanwege de situatie?
RUTTE:
Niet als iedereen het hoofd koel houdt. Als wij de verschillende dossiers die spelen stuk voor stuk en stap voor stap op een verstandige manier afwikkelen.
BREEDVELD:
Het Concertgebouworkest overweegt acties, dan raakt de Koning toch betrokken in politieke of diplomatieke ruzie?
RUTTE:
Nogmaals, als wij met z’n allen het hoofd koel houden, als verstandige mensen deze problemen aanpakken, ons realiseren dat we een eeuwenoude relatie hebben met Rusland: handelsbetrekkingen, culturele betrekkingen, politieke betrekkingen en historische banden, dat die relatie uitstekend is. Dat die nu te maken heeft met een aantal incidenten die we stuk voor stuk moeten afwikkelen, dan is dat niet nodig. En dan kan dat bezoek van de Koning, en dat vind ik van grote waarde, ook echt bijdragen aan een punt zetten achter het Nederland-Rusland jaar en het verder inluiden van de goede betrekkingen de komende jaren tussen Nederland en Rusland.
BREEDVELD:
Toen Poetin hier kwam werd hij ontvangen door het toenmalig staatshoofd Koningin Beatrix, vind u dat onze Koning, als hij daar is ook moet ontvangen worden door het staatshoofd van Rusland?
RUTTE:
Nee, dat is ook niet per se voorzien. Het bezoek is gepland op het moment dat het Concertgebouworkest daar het concert het heeft, dat is ook het kader waarvan hij daar zou zijn om het Ruslandjaar af te sluiten. De presidentiële administratie heeft laten weten te willen proberen, het bericht heeft ons begin deze week bereikt, dat is nog voordat de situatie zich voordeed met de tweede man, dus er ligt geen link tussen voor zover mensen dat hier en daar suggereerde. Maar begin deze week bereikte ons het bericht van de presidentiële administratie dat men een poging wil doen om in de marge van het concert van het Concertgebouworkest een gesprek te hebben tussen de president en de Koning en we kijken of dat inpasbaar is.
BREEDVELD:
Maar is het niet gek als dat niet plaats zou vinden, is dat dan, kan dat dan niet uitgelegd worden als ook weer een diplomatiek signaal? Dat Poetin onze Koning niet wil ontvangen?
RUTTE:
Nee, want toen wij het bezoek planden hebben wij niet eerst gekeken of de agenda van de president dat toeliet. Het bezoek is gepland, en zo is dat ook voorzien in het Nederland-Ruslandjaar, in het kader van het slotconcert van het Concertgebouworkest. De president heeft toen gezegd: ik zal het zeer op prijs stellen een poging te willen doen of het in de agenda’s inpasbaar is om elkaar te zien en dat proberen we met elkaar mogelijk te maken.
BREEDVELD:
Ja, want het lijkt nu net of dat bezoek, ja op een lager pitje is gezet door de…
RUTTE:
Nee, ik kan echt alle misverstanden daarover uit de wereld helpen. Het bezoek is in het kader van het concert van het Concertgebouworkest, afsluiting van het Nederland-Ruslandjaar, er was niet voorzien in een gesprek met de president.
BREEDVELD:
Dus het is geen diplomatiek signaal dat Poetin onze Koning niet ontvangt?
RUTTE:
Nee integendeel, de president heeft toen zelf gezegd: als de Koning er is, vind ik het prettig om te proberen te kijken of het mogelijk is, voorafgaand of na afloop, kijken of het mogelijk is in de agenda’s het zo in te passen dat we elkaar ook kunnen spreken.
BREEDVELD:
Maar was het niet vanzelfsprekend geweest als dat gebeurd zou zijn in het kader van het vriendschapsjaar, dat zo’n bezoek en een ontmoeting voorzien zou zijn?
RUTTE:
In de zin dat het nu ook eens gepoogd wordt is dat vanzelfsprekend, maar richtinggevend aan de agendering was het moment dat het Concertgebouworkest gepland was daar op te treden.
HEYMANS:
U had het erover, als iedereen het hoofd koel houdt, dan kunnen wel al die dingetjes wel oplossen. Betekent dat dan dat u de actie van het concert..
RUTTE:
Dingetjes is uw woord, ik had het over deze incidenten. Ik wil het niet kleiner maken dan het is.
HEYMANS:
Nee, oké. Maar betekent dat dan ook dat u de protestactie van het Concertgebouworkest afkeurt?
RUTTE:
Het Concertgebouworkest is een private instelling, is niet van de overheid. Ik denk dat wij nu druk bezig zijn om de relaties met de overheden in goede banen te leiden, door de uitstekende betrekkingen tussen Nederland en Rusland nu ook te bezien in de context van deze incidenten. En er voor te zorgen dat die incidenten goed worden afgewikkeld. Het Concertgebouworkest is een private instelling en gaat over zijn eigen agenda en zijn eigen planning.
HEYMANS:
Maar wel in het bijzijn van de koning? Dat raakt u dan weer wel?
RUTTE:
We moeten bezien wat het Concertgebouworkest precies wil gaan doen, of zij in het kader van hun repertoirekeuzen iets willen gaan doen, of iets anders willen doen. Maar we zullen uiteraard proberen dat zo te organiseren dat het een feestelijke afsluiting wordt.
HEYMANS
U zegt ook in de Telegraaf dat u vindt dat die politieagenten hier in Den Haag niet gestraft moeten worden. Maar ze hebben toch gewoon iets gedaan wat ze niet mochten, ze zijn die woning binnengedrongen, terwijl dat niet mag volgens het Verdrag van Wenen. Waarom geen bestraffing voor die agenten?
RUTTE:
Ze hebben een fout gemaakt, daar zijn excuses voor aangeboden aan de Russische autoriteiten. Want in het kader van het Verdrag van Wenen hadden ze niet die woning mogen binnengaan. Niettemin, als je het hele feitenrelaas tot je neemt, dan zie je een feitenrelaas dat er geen aanleiding is om over te gaan tot strafvervolging tegen deze agenten.
HEYMANS:
De Russen denken daar anders over. die hebben gisteren nog een keer verklaard, wij vinden dat die mensen bestraft moeten worden. Maar wat dat betreft geeft u de Russen dus nul op rekest.
RUTTE:
Dat gaan we niet doen.
VAN DER HEYDE:
Even aanvullend, Greenpeace, er zitten ook Nederlandse actievoerders in een cel in Rusland. Wat doet Nederland nu op dit moment om hen vrij te krijgen. Of elk geval hun leven een beetje aangenamer te maken, want er lopen daar de ratten door de cel, heb ik gelezen?
RUTTE:
Wij blijven daar werken ook aan een diplomatieke oplossing. Als er aanstaande maandag geen nieuwe ontwikkelingen zijn rond de kwestie van de Arctic Sunrise en haar bemanning vanzelfsprekend, dan zal Nederland bij het zeerechttribunaal in Hamburg verzoeken om een voorlopige voorziening. Dat is een procedure in het kader van de arbitragezaak over de aanhouding van het schip, die Nederland 2 weken geleden is begonnen. En het doel van deze procedure is het schip en bemanning op korte termijn vrij te krijgen. Daarnaast wordt consulaire bijstand verleend aan de Nederlandse gedetineerden in Moermansk.
VAN DER HEYDE:
Bent u nou van mening dat dit allemaal met elkaar samenhangt?
RUTTE:
Nee, er zijn geen aanleidingen in het feitencomplex om dat te vermoeden.
VAN DER HEYDE:
Nou zijn er allemaal mensen in de Doema, die dat wel veronderstellen.
RUTTE:
U vroeg mij wat ik ervan denk, en mijn opvatting is dat op basis van de feiten die er liggen, dit drie geïsoleerde casussen zijn.
VAN DER HEYDE:
Op welke manier komt er een eind aan deze diplomatieke ellende tussen Rusland en Nederland?
RUTTE:
De relaties met Rusland zijn uitstekend, er zijn op dit moment drie incidenten. Twee incidenten net al uitvoering besproken, het derde incident rondom de Arctic Sunrise heeft u over gevraagd. Dat proberen wij langs diplomatieke weg op te lossen, maar zoals ik net schets zijn we ook begonnen, in het kader van de arbitragezaak 2 weken geleden, kijken we nu of wij maandag zover moeten gaan of wij vragen om een voorlopige voorziening. Dus dat is onder de rechters, die zaak. Zo hoort dat ook bij zo’n type meningsverschil. En wij verlenen consulaire bijstand. Wat ik net ook tegen uw collega’s zie, ik ben van opvatting dat we deze kwesties een voor een, stap voor stap, met een koel hoofd moeten oplossen.
VAN DER HEYDE:
Gaat u nu een beroep doen op het Concertgebouworkest om vooral geen actie te gaan voeren?
RUTTE:
Het Concertgebouworkest is een private instelling, die gaat over hun eigen programma’s. We zullen er met elkaar natuurlijk voor zorgen dat het een feestelijke afsluiting wordt.
HENDRICKS:
U zei eerder tijdens uw verklaring, het programma wordt vooralsnog niet, er is vooralsnog geen reden om het programma aan te passen. Waar duidt dat vooralsnog op? Heeft dat dan met die drie incidenten te maken? Waarom zegt u zo nadrukkelijk vooralsnog?
RUTTE:
Tsja, dat geldt voor elk bezoek van de koning, er kan zich altijd iets voordoen waarom een bezoek niet door kan gaan. Dat geldt voor elk politiek bezoek en zeker voor een koninklijk bezoek. Maar op dit moment zijn er geen verwachtingen die in de weg staan, of die de verwachting rechtvaardigen waarom het bezoek niet door kan gaan.
DUIN:
In Nederland is ook een andere discussie gaande, namelijk over sinterklaas, en dan met name over zijn hulpje zwarte piet. De emoties lopen hoog op over dat onderwerp. Wat vindt u daar nou van? Vindt u dat het een traditie is die we moeten handhaven of zegt u, nou we moeten ook rekening houden met gevoelens van mensen die dat discriminerend vinden.
RUTTE:
Je moet altijd rekening houden met gevoelens, maar zwarte piet, zegt het al, die is zwart, daar kunnen we weinig aan veranderen.
DUIN:
Nou, hij hoeft niet zwart geschminkt te worden, hij kan ook roze of geel..
RUTTE:
Maar dan is het sinterklaas en witte piet, en volgens mij heet het sinterklaas en zwarte piet. Dus ik zou niet weten hoe ik dat moest oplossen.
DUIN:
Dus niks aan veranderen?
RUTTE:
Luister, dit is geen zaak van de regering, dit is een zaak van de samenleving, en iedereen die een witte piet wil voorrijden staat dat vrij, maar ik dacht dat het liedje was, of het historische parabel gaat over sinterklaas en zwarte piet, en zwart is echt zwart, daar kan ik niets aan veranderen.
VISSCHJAGER:
Vindt u niet dat er een vertederingsconcert nodig is tussen Rusland en Nederland en dat het Concertgebouw, als dat goed gelukt is, eigenlijk een vertederingsconcert geeft?
RUTTE:
Mijn antwoord is, niet in deze context, want dat is nu niet nodig, maar in algemene zin zijn vertederingsconcerten, waar ook ter wereld, fantastisch.