Persconferentie na ministerraad 20 september 2013

Mediatekst | 20-09-2013

RUTTE
Het was een bijzondere week: de eerste troonrede van Koning Willem-Alexander en de eerste Miljoenennota van dit kabinet Rutte-Asscher. En een ding is denk ik wat deze week weer opnieuw duidelijk geworden is in alle berichten, ons land zit in een moeilijke economische situatie, dat vraagt aanhoudende aandacht, we zijn er nog niet. We moeten realistisch zijn: de werkloosheid die stijgt, mensen hebben minder te besteden.  Iedereen merkt daarmee ook de gevolgen van de crisis. Mensen worden werkloos, opdrachten voor bedrijven zien we nog steeds teruglopen en we zien ook gedwongen winkelsluitingen. Dat betekent dat voor heel veel mensen de crisis geen abstract begrip is.  Ik heb deze week keer op keer betoogd dat snelle en makkelijke oplossingen niet bestaan. Het kan alleen maar stap voor stap. Het kabinet is daar hard mee aan de slag. Afgelopen Prinsjesdag hebben we een grote volgende stap gezet. We nemen extra maatregelen voor de overheidsfinanciën, extra maatregelen voor economisch herstel en de maatregelen gericht op een evenwichtige inkomensverdeling.
Met een extra pakket van €6 miljard brengen we de overheidsfinanciën verder onder controle. En de effecten van dat pakket hebben we weten te beperken. Daarnaast stimuleren we de economie. Want uiteindelijk in die economie moeten de nieuwe banen worden verdiend.
De wereld om ons heen verandert. Dat vraagt ook om verandering in Nederland. Ook daar is het deze week veel over gegaan, die verandering daar gaan we samen, met zijn allen doorheen. Mensen tonen veerkracht, proberen hun weg te vinden in de crisis, mensen komen met creatieve oplossingen. Met andere woorden,  een samenleving waarin mensen dingen ze zelf kunnen organiseren ook zelf organiseren. Nederland past zich aan.
Dat heeft overigens niets te maken met inkomen. Het begrip participatiemaatschappij, participatiesamenleving heeft niks te maken met inkomen. Want ook in de toekomst zal er een WW blijven bestaan, ook voor de mensen die deel uitmaken van de middenklasse. Ook in de toekomst zal er pensioen blijven bestaan, ook voor mensen die deel uitmaken van de middenklasse. En juist voor de mensen die dat nodig hebben houden we voorzieningen overeind, maar we zien tegelijkertijd in het land een trend en daarmee loopt Nederland voorop op de politiek, een trend waarin mensen steeds meer zaken die ze zelf organiseren ook zelf organiseren. Het kabinet heeft voorstellen gedaan die Nederland gereed maken voor de toekomst. Uiteraard hebben we een luisterend oor voor voorstellen die leven bij andere politieke partijen en fracties. We gaan daarover graag het debat aan met de Kamer. Voor ons is het evenwicht belangrijk, de overheidsfinanciën op orde, de economie stimuleren, en ervoor zorgen dat niemand achterblijft. Dat is het plaatje dat de puzzelstukjes samen moet zien te voegen en wat uiteindelijk ook de puzzel samen vormt.
Ik zie met andere woorden uit naar de Algemene Politieke Beschouwingen.
HEYMANS (RTL NIEUWS)
Meneer Rutte, een van de besluiten die u heeft afgekondigd op Prinsjesdag is de aanschaf van de JSF en heel Nederland valt over u heen. Bent u daar van geschrokken eigenlijk, van al die negatieve reacties op dat besluit tot aankoop van die vliegtuigen?

RUTTE
Nou ja, zoals u weet, als ik de hele tijd nadenk over mijn eigen reacties weer op beslissingen, dan ben ik net met Nederland bezig, maar met mezelf, dus daar ben ik altijd zeer terughoudend in om commentaar op te geven. Maar ik denk dat het wel een verstandig besluit is wat we genomen hebben. Simpelweg omdat de bestaande F16 aan het eind van zijn levensduur is. Omdat we met elkaar besloten hebben in Nederland dat wij het belangrijk vinden dat er een luchtmacht is, daar hoort ook een jachtvliegtuig bij. En we weten inmiddels ook dat het niet meer aan Nederland is om te kiezen op welk niveau je zo'n vliegtuig inzet. Zelfs al zou je ervoor kiezen als land om alleen actief te zijn in bijvoorbeeld het handhaven van no-fly-zones zoals we dat recentelijk in Libië hebben gedaan, dan weten we inmiddels dat de vijand ons het hoogste geweldsspectrum in trekt, omdat die vijand razendsnel nieuwe instrumenten ter beschikking heeft om onze vliegtuigen te raken. Als dat zo is dan moet je je afvragen welk vliegtuig in staat is, welk type vliegtuig in staat is om je daartegen te beschermen en onze conclusie is, is dat dat alleen deze F-35 is, deze JSF en dat is ook de reden waarom we het besluit hebben genomen.

HEYMANS
U zegt onze conclusie, dus van VVD en PvdA-bewindslieden in het kabinet, maar de PvdA-fractie die wil hier nog helemaal geen ja op zeggen. Heeft dat u verbaasd?

RUTTE
Nee, helemaal niet, dat is toch logisch, het is toch een heel fundamenteel besluit, het kabinet heeft nu een besluit genomen, dat ligt nu bij de Kamerfracties en ik verwacht dat de Kamerfracties uitvoerig met het kabinet in discussie zullen gaan over ons besluit, ons aan de tand zullen voelen, ons aan alle kanten zullen testen of dat besluit overeind blijft. Ik heb er heel veel vertrouwen in dat dat zo zal zijn, maar ik vind het heel normaal dat parlementaire fracties natuurlijk daar hun vragen naast leggen.

HEYMANS
Maar u zegt, ik vind het logisch en begrijpelijk, maar tegelijkertijd heeft Diederik Samsom als fractievoorzitter van de PvdA, is het hele jaar door, bij elke besluitvorming betrokken geweest en heeft daar ook continu mee ingestemd en nu ineens niet.

RUTTE
Wat precies wel of niet contacten zijn met fractievoorzitters van oppositie of coalitie, daar zeg ik nooit iets over. Dit besluit is genomen in het kabinet, voorbereid in de ministeriële commissie en ik vind het volstrekt normaal dat parlementaire fracties, en u refereert nu aan de PvdA, maar ik ben ervan overtuigd dat ook in andere fracties veel vragen zullen leven, dat ze zullen zeggen oké, hier is het kabinetsbesluit, het kabinet is ervan overtuigd dat dat een goed besluit is, dat we dat goed kunnen verdedigen. Maar ik vind het volstrekt logisch dat de Kamer ons zal uitdagen op alle mogelijke manieren om dat besluit te verdedigen.

HEYMANS
Maar dinsdag zei Samsom nog het is een goed besluit, die JSF moet er komen, gisteravond zei hij nou, daar moeten we nog eens even heel goed over nadenken.

RUTTE
Ik denk dat dat beide waar is, het is toch logisch dat de fractievoorzitter van een grote regeringspartij en dat zal ook gelden voor de fractievoorzitters van de andere partijen in de Tweede Kamer, dat die wellicht een basishouding hebben hoe ze staan ten opzichte van zo'n besluit, maar tegelijkertijd een heel aantal kritische vragen hebben over der wenselijkheid en de wijsheid en de uitvoerbaarheid van het besluit. Wij hebben het zeer weloverwogen genomen, ik heb veel vertrouwen in dat debat, maar geen enkel bezwaar tegen dat debat.

HEYMANS
Dus u verwacht wel dat het goed komt?

RUTTE
Ik verwacht dat we een goed debat zullen hebben en dat we dan tot gemeenschappelijke conclusies zullen komen.

HEYMANS
Komt er nu dan na 12 jaar eindelijk een einde aan deze discussie?

RUTTE
Er ligt een kabinetsbesluit, we gaan nu de parlementaire behandeling afwachten en volgens mij zou het van arrogantie getuigen als ik nu allerlei voorspellingen ga doen over die afloop, maar ik heb wel voorspellingen gedaan over de kracht van argumenten van het kabinet. Hoe we uiteindelijk het parlementaire debat aflopen bepaalt het parlement.

HEYMANS
Maar van de minister-president mag je toch verwachten dat hij ook een inschatting maakt?

RUTTE
Ja, maar soms is het ook verstandig van de minister-president om inschattingen over wat anderen gaan doen en dit geval is de Kamer echt een ander, dat is een ander orgaan in ons staatsbestel en wat voor een conclusies die gaan trekken en de verwachtingen die ik daarover heb die laat ik voor mezelf. Het is nu aan de Kamer om de zaak te bespreken, heel zorgvuldig, uitgebreid, de nieren proevend van dit besluit en daar ziet Janine Hennis naar uit en het hele kabinet omdat wij denken dat wij een goed besluit hebben genomen.

HEYMANS
Tot slot, nog even een vraag, als de PvdA dit toch afwijst heeft u dan een probleem in het kabinet?

RUTTE
Ja, nu begint u in de als-dan-vragen en die beantwoord ik nooit.

VAN BEEK (BNR)
De PvdA-fractie, u ziet het ook, die zijn nu al een paar uur intern zich aan het beraden, hoe kijkt u naar die worsteling van de PvdA-fractie met dit vraagstuk?

RUTTE
Ik doe nooit uitspraken over  debatten die in politieke partijen plaatsvinden en allerlei observaties daarover. Ik, luister, Nederland staat voor hele grote vraagstukken en volgens mij verwachten mensen van mij en van het kabinet dat we ons daar mee bezig houden en dat we niet gaan filosoferen over of een fractievergadering lang of kort duurt en wat daar misschien mogelijk gebeurt.

VAN BEEK
Nu legde PvdA-leider Diederik Samsom gisteravond op televisie weer aanvullende eisen, aanvullende vragen op tafel, was u daardoor verrast?

RUTTE
Ik vind het volstrekt logisch dat de Partij van de Arbeid heel veel vragen heeft, zoals ook de VVD ongetwijfeld heel veel vragen zal hebben, zoals het CDA en D66 en de SP veel vragen zullen hebben. Dat is toch normaal bij zo'n belangrijk besluit om een groot wapensysteem te vervangen, de F16, dat was een groot besluit begin jaren zeventig, het is toch logisch dat nu we veertig jaar later zijn en zo'n grote vervanging gaat plaatsvinden, dat we daar ook met elkaar goed naar kijken.

VAN BEEK
Laten we eens even met zijn allen afpellen dan, want misschien kunt u hier ter plekke dan die zorgen wegnemen, een daarvan is dat Nederland misschien niet meer in staat zou zijn met het beschikbare budget mee te doen aan een grote internationale vredesoperatie, kunt u die zorg wegnemen?

RUTTE
Ik ga nu niet op concrete zorgen in. We hebben een besluit genomen, wij menen dat met dit toestel we alle zaken die voor Nederland van belang zijn kunnen doen, dat er vervolgens allerlei vragen leven in politieke kringen over onderdelen van dat besluit gaan we beantwoorden, maar ik ga niet nu op basis van eerste reacties van politieke partijen daarop reageren. We reageren dadelijk in samenhang op alle vragen die gesteld worden.

VAN BEEK
Maar u zei het als, u bent ervan overtuigd dat Nederland aan al die eisen kan voldoen, die internationaal gesteld worden

RUTTE
Nee, Nederland kan voldoen aan alle bedoelingen die we hebben met de aanschaf van dit toestel Wij kunnen niet voldoen aan alle eisen die internationaal gesteld worden, want die gaan veel verder, internationaal wordt er altijd meer gevraagd, zou men willen dat we meer uitgeven aan Defensie, et cetera. Maar gegeven het budget en wat er is en de inzetbaarheid van dit toestel hebben wij een goed besluit genomen, dat is mijn overtuiging, daar wordt nu op onderdelen, worden daar natuurlijk vragen bij gesteld, dat is logisch, maar die wil ik in samenhang beantwoorden en niet nu omdat er een eerste paar vragen in de media zijn verschenen die gaan beantwoorden en dan morgen weer andere vragen gaan beantwoorden.

VAN BEEK
Maar toch, die tweede zorg, u noemde het budget, het is niet onbelangrijk natuurlijk, juist in deze tijden, hè, die financiële kaders, kunt u garanderen dat het daarbinnen blijft?

RUTTE
Dat is de bedoeling van het kabinet, en het mooie is dat niet alleen wij dat vinden, maar ook de Algemene Rekenkamer schrijft dat de best mogelijke financiële onderbouwing voorligt, dus daar zie je ook dat ook de onafhankelijke scheidsrechter daar iets van vindt. Uiteraard heel veel opmerkingen maakt die voor het kabinet van belang zijn om bij de verdere implementatie te betrekken, dat hoort de Rekenkamer ook te doen. Maar op de belangrijke element van de financiële onderbouwing heeft de Rekenkamer gezegd wat ik net zei en langs die lijnen zullen wij werken.

VAN BEEK
Ja, dus dan heeft u toch in feite hier die twee zorgen van de PvdA weggenomen, die vredesoperaties en dat geld, want u zegt het blijft binnen de kaders?

RUTTE
Ik ben blij dat u dat denkt, maar volgens mij heb ik geen antwoord nu gegeven op vragen die uit de politieke formaties worden gesteld, wij zullen in samenhang die vragen beantwoorden.

WILLEMS (FINANCIEELE DAGBLAD)
Meneer Rutte, de Rekenkamer heeft op verzoek van het kabinet een validering gedaan van de nota en het besluit om de JSF aan te schaffen en president Stuiveling zei gisteren dat de ambities die het kabinet heeft met de luchtmacht, dat die nu, maar ook na de aanschaf van de JSF, gewoon niet in overeenstemming zijn met de middelen. Hoe moet dat nu?

RUTTE
Nogmaals, politieke partijen zullen veel vragen stellen, dat zullen ze ook baseren, mede natuurlijk op het rapport van de Algemene Rekenkamer. De Algemene Rekenkamer zegt in het rapport heel veel, geeft ook heel veel guidance, heel veel adviezen hoe het kabinet bij de verdere vormgeving van de besluitvorming en de aanschaf zijn voordeel kan doen, dat zullen we ook doen. Maar ik verwijs naar het vorige antwoord, ik ga niet nu in op allerlei onderscheiden elementen daarvan, wij wachten de reacties van de fracties af en zullen dan in samenhang die behandelen en wij zijn ervan overtuigd dat dan zal blijken dat het besluit van het kabinet een goed besluit was, maar we gaan eerst de discussie aan.

WILLEMS
Dat respecteer ik, maar mijn vraag ging niet over de politieke fracties, maar over het rapport van de Rekenkamer, waar het kabinet zelf om heeft gevraagd.

RUTTE
Ja, u heeft onze bestuurlijke reactie gezien op het rapport, daar reageren wij op alles, ik vind dat ik het daar nu bij moet laten. Dus het kabinet staat achter zijn besluit, is blij met het rapport van de Rekenkamer wat op cruciale punten goede teksten bevat, ook goede adviezen biedt voor de verdere uitvoering. Het is nu aan de fracties om vragen te stellen, opmerkingen te maken en dan gaan we het debat voeren.

VAN DER HEYDE (NOS)
Meneer Rutte, even een ander onderwerp, de belastingen. Het kabinet gaat de belastingen voor de middeninkomens en hoge inkomens stevig verhogen. Waar komt dat nu eigenlijk op neer als je dat in percentages zou moeten uitdrukken?

RUTTE
Nou, wat ik in ieder geval kan zeggen is dat het totale koopkrachtbeeld niet verandert, ook het pakket van 6 miljard dat wij gemaakt hebben nu leidt niet tot een verdere verkleining van inkomensverschillen, bij de start van het kabinet hadden wij bepaalde intenties en het instrument daarvoor hebben we geschrapt, maar de intenties zijn gebleven, de motie Halbe Zijlstra-Diederik Samsom waar het betreft het verkleinen van die inkomensverschillen en dat zullen we stap voor stap uitvoeren.

VAN DER HEYDE
Nou was een van die intenties, gaan we even terug inderdaad naar het Regeerakkoord, was dat de hogere inkomens zouden er zo rond de 4% op achteruit kunnen gaan. Kunt u dat waarmaken, is dat ook wat het gaat worden, of wordt het meer?

RUTTE
Nee, sterker nog, dat is zelfs meen ik in de latere plaatjes nog iets minder geworden, dus de delta tussen de laagste inkomens en de hoogste inkomens die is gelijk gebleven.

VAN DER HEYDE
Dus het wordt niet meer dan die 4%?

RUTTE
Nee, het is eerder minder geworden dacht ik, maar dan zullen we even na afloop contact moeten hebben, maar volgens mij is in de aanpassing van de premie naar, via de belastingen, via de fiscaliteit, is het percentage waarmee de hogere inkomens omlaag gaan, is van ik dacht over de 4% gedaald naar 2 ¾%. Het pakket van 6 miljard voegt verder niets toe aan het verkleinen van de inkomensverschillen.

VAN DER HEYDE
Maar ik ben een beetje in verwarring, want we lezen kranten en andere berichten dat hogere middeninkomens wel 7% meer belasting zouden moeten gaan betalen, is dat allemaal onjuist dan? In vergelijking met wat ze nu betalen dan, hè?

RUTTE
Ja, maar dan praat je over vraagstukken van marginale druk, dat is heel wat anders dan hoeveel belasting je betaalt. Marginale druk is wat anders en die berekeningen daar kun je wel allerlei vraagtekens bij plaatsen omdat je ook te maken hebt met andere effecten die op de inkomensplaatjes inwerken, maar het…

VAN DER HEYDE
… noemt u eens een voorbeeld

RUTTE
Nou ja, wat het kabinet doet met allerlei andere knoppen in het belastingstelsel. Dus als je kijkt naar het totale koopkrachtbeeld dan is dat niet veranderd.

VAN DER HEYDE
Dan toch nog even terug naar het regeerakkoord, want het 6 miljard pakket dat had niet zoveel invloed en als je kijkt naar de vergelijking tussen 2014 en 2013, dan valt het ook allemaal nog mee, maar laten we even kijken naar de hele kabinetsperiode. Kunt u dan nog eens uitleggen waar die nivellering, waar dat precies goed voor is.

RUTTE
Die verkleining van inkomensverschillen, er is het volgende aan de hand. Nederland is tussen 2010 en 2017 51 miljard aan het ombuigen, waarvan minder dan 1/3 via belastingdruk en 2/3 via overheidsuitgaven. Die overheidsuitgaven raken in verreweg de meeste gevallen de mensen met een laag inkomen, mensen die een beroep doen op de staat als schild voor de zwakken, dat zijn vaak mensen met een midden-of een lager middeninkomen of een lager inkomen. Mensen die een bijstandsuitkering hebben et cetera. Zou je gelijkelijk die effecten van de bezuinigingen laten terechtkomen bij de mensen met een lager inkomen, dan zouden die, dan zou het doel van het kabinet, iedereen meenemen, echt te veel buitenbeeld verdwijnen. Dan ligt het dus voor de hand dat je probeert de ijslaag onder de mensen met de laagste inkomens wat te versterken en dan is het ook niet zo gek dat je vraagt aan de mensen met een hoger inkomen om daaraan bij te dragen. Dus het doel is niet, misschien van sommigen in de PvdA kan het doel wel zo zijn, maar het doel van kabinet is niet op zichzelf de inkomensverschillen verkleinen, het doel is een evenwichtig inkomensbeeld. En er daarbij voor zorgen dat de mensen die het zwakst staat niet onevenredig hard geraakt worden door de vele maatregelen die met name ook hen zullen raken omdat ze vaak gericht zijn op mensen met een lager inkomen.

VAN DER HEYDE
Maar dan klopt er toch iets niet, want een vrouw die alleen maar een bijstandsuitkering heeft en een kind van 13 die gaat er flink op achteruit. Want die gaat minder kinderbijslag krijgen bijvoorbeeld. Dus dat verhaal klopt toch niet helemaal? U wilt mensen die werken, een laag inkomen hebben, dat klopt, die krijgen die arbeidskorting, maar de laagste inkomens nou juist niet.

RUTTE
Dat is onvermijdelijk dat als je zoveel bezuinigt, dat het ook de mensen met een lager inkomen raakt. Mijn betoog is ook niet dat wij mensen met een uitkering of mensen met een lager inkomen volledig kunnen ontzien, dat kan niet, daar heeft u gelijk in. Maar zou je niet vragen aan mensen met een hoger inkomen om te helpen de mensen met een lager inkomen iets te versterken, dan zou het effect bij die lagere inkomens nog veel groter zijn. En dat is de reden waarom het zowel voor VVD als PvdA acceptabel is om deze operatie door te voeren, omdat je anders 51 miljard ombuigingen tot veel dramatischer effecten zou leiden bij mensen met een lager inkomen dan nu soms het geval is. Mijn betoog is dus niet dat we lagere inkomens verhogen of dat we lagere inkomens helemaal kunnen vrijwaren van de bezuinigingen. Dat gaat helaas niet.

VAN DER HEYDE
Ik zal het nog een keer op een andere manier vragen. De mensen die VVD hebben gestemd in de hoop op een belastingverlaging, wat krijgen die nu terug voor de belastingverhoging?

RUTTE
Mensen die hebben gestemd op de VVD - en trouwens ook op de PvdA - wat die terugkrijgen is een sterke economie, die krijgen op dit moment als ze behoren tot de middengroepen, ene forse verhoging van de arbeidskorting, waardoor we de middengroepen volgend jaar ook grotendeels kunnen vrijwaren van verdere daling van het inkomen. Dus het koopkrachtbeeld voor de middengroep is positief. Dat is ook belangrijk, omdat dat de groep is die in belangrijke mate, daar zitten de meeste mensen, de meeste inkomens, en die kunnen in belangrijke mate ook bijdragen aan een verder economisch herstel. De arbeidskorting gaat heel fors omhoog voor die groepen en verder is het zo dat we door een hele ernstige economische crisis gaan en daardoor over de hele breedte het niet mogelijk is om forse lastenverlichting te geven. Maar uiteraard de onverminderde ambitie is op langere termijn dat wel te kunnen doen, maar dan zal eerst er een verder herstel moeten zijn van overheidsfinanciën.

VAN DER HEYDE
Maar u bent het toch eens dat op zich zo'n belastingverhoging niet goed is voor de economie? Of bent u van gedachten veranderd?

RUTTE
Nee, dan moeten we twee dingen uit elkaar houden. Het feit dat dit kabinet van mening is dat we moeten werken aan ene evenwichtig inkomensbeeld - dat is overigens niet anders dan het vorige kabinet, wat dat ook deed tijdens de begroting. Ook Sociale Zaken minister Henk Kamp in 2011, die vergelijkbare bewegingen heeft gemaakt om te voorkomen dat laagste inkomens ook geraakt zouden worden, onevenredig, door alle maatregelen. Dan moet je gaan kijken waar dat geld vandaan haalt. Je kunt het niet bijdrukken. Dan is het niet gek dat je vaak bij mensen met een hoog inkomen, om in die hele moeilijke fase te helpen om die mensen met de laagste inkomens enigszins te compenseren. En u heeft gelijk, dan gaan ze er nog steeds ook op achteruit. Daarnaast zie je dat we er in geslaagd zijn door een hele forse verhoging van de arbeidskorting om de werken met een middeninkomen te ontzien en ervoor te zorgen dat daar de koopkrachtdaling dus ook beperkt tot nul is.

VAN DER HEYDE
Verwacht u ook eigenlijk dat als de mensen de gevolgen van deze belastingverhoging echt tot in detail kennen, dat ze dat zullen accepteren? Of zal er weer zo'n protest ontstaan als in de tijd van de inkomensafhankelijke zorgpremie?

RUTTE
Ik denk dat toen de grote kritiek was dat we probeerden deze inkomenseffecten te bereiken ter  mitigering van de effecten aan de onderkant, via een heel ander instrument, namelijk de zorgpremie. Daar was natuurlijk forse kritiek op en die werkte ook heel vreemd uit in bepaalde categorieën. Dat is de reden waarom ik toen gezegd heb: dit moeten we zo niet doen, we hebben hier een fout gemaakt, we gaan het anders doen, via de schijven, via de belastingen. Via de fiscaliteit. Uiteindelijk kon dat gelukkig niet via de schijven, die konden we met rust laten, maar wel via de fiscaliteit. Ik merk zelf, ook als ik in mijn eigen partij praat en mensen uitleg: als je 51 miljard ombuigt en als land door zo'n moeilijke fase gaat, dan kunnen we niet hebben dat dadelijk mensen met een bijstandsuitkering of met een heel laag inkomen, dat die onevenredig hard geraakt worden en daardoor echt door het ijs zakken. Dat je het niet meer kunt betogen dat je die nog meeneemt in deze beweging. Dan is de enige manier ook aan mensen met een hoger inkomen vragen om daar een bijdrage aan te leveren. Dat hebben we overigens altijd gedaan, zo nieuw is dat niet. Een evenwichtige inkomensverdeling, ik noemde al de begroting 2011, daar hebben we het ook gedaan, omdat het simpelweg de enige manier is om ervoor te zorgen dat er breed draagvlak blijft onder de grote hervormingen.

VAN DER HEYDE
Dus u staat volledig achter de nivellering?

RUTTE
Ik sta volledig achter deze specifieke beweging. Nivellering ben ik niet voor, dat weet u, daar ben ik helemaal niet voor als doel op zichzelf, daar geloof ik niet in, maar ik vind het zeer acceptabel dat als je zo veel bezuinigt, met zo veel effecten op mensen met een lager inkomen, dat je vraagt aan mensen met een hoger inkomen om te helpen, zodat je extra kunt stutten aan de onderkant. Dat is wat we doen. Dus dat is geen nivellering als doel op zichzelf, dat is er voor zorgen dat mensen aan de onderkant ook meekunnen in de hele beweging die het land maakt. En daarbij vraag je mensen met een hoger inkomen daaraan bij te dragen, zoals we dat altijd gedaan hebben.

WILLEMS (FD)
Wat is de marginale belastingdruk die voor dit kabinet aanvaardbaar is?

RUTTE
Ja, wat aanvaardbaar is? Het punt is, je neemt een aantal maatregelen en die zullen in een bepaalde categorie altijd effecten hebben, maar dan moet je wel ook heel goed kijken hoe die verschillende maatregelen op elkaar inwerken. Uiteindelijk wil je natuurlijk zo min mogelijk marginale druk en die zoveel mogelijk beperken. Maar het zal onvermijdelijk zijn dat die marginale druk stijgt op het moment dat je te maken hebt met de discussie die ik met mevrouw Van der Heyde net voerde, waarbij je mensen met een lager inkomen enigszins probeert te repareren voor de effecten die we op het gebied van de koopkracht zien.

WILLEMS
Maar het moet voor mensen die werken moet het nog steeds lonend zijn om ervoor elke euro die ze extra verdienen met werk dat ze daar nog iets van overhouden, daar zit natuurlijk een grens aan.

RUTTE
Ja, maar ik ga niet met u speculeren waar die precies ligt.

VULLINGS (NOS)
Russische troepen hebben een schip van Greenpeace geënterd, dat is een schip die vaart onder de Nederlandse vlag, heeft u zich al met deze kwestie bemoeit?

RUTTE
Zelf nog niet nee. Het kabinet is daar natuurlijk wel bij betrokken, via Buitenlandse Zaken, dus we zijn daarvan op de hoogte. We hebben ook een verklaring verlangd van Rusland, Nederland heeft dat verlangd en heeft de Russische vertegenwoordiging onmiddellijk na het incident aangesproken- en dat is nodig omdat die Arctic Sunrise vaart onder de Nederlandse vlag en als vlaggenstaat had Nederland door Rusland over dit optreden en de reden van dit optreden geïnformeerd moeten worden.

VULLINGS
En dat is dus niet gebeurd?

RUTTE
Nee.

VULLINGS
En Greenpeace zegt: we waren aan het varen op internationale wateren. Onderschrijft de Nederlandse regering die lezing van Greenpeace.

RUTTE
Dat is een van de redenen waarom wij natuurlijk ook opheldering vragen, omdat daar verschillende berichten over zijn, waar het schip precies voer, aan het varen was. Het zou zich mogelijk nog bevinden in de Russische exclusieve economische zone, maar niet meer in de door Rusland afgekondigde veiligheidszone rond dat boorplatform. De precieze positie van het schip, we waren er geen van allen bij, maar daar willen we dus ook duidelijkheid over.

VULLINGS
Het schip wordt nu naar Moermansk gevaren, wat kan Nederland doen in zo'n situatie, naast een beetje protesteren?

RUTTE
Nou we gaan niet de troepen mobiliseren, als u dat vraagt. Wat Nederland doet…

VULLINGS
De JSF is besteld, zou ik zeggen.

RUTTE
Ja, dus dat wij doen is wat je normaal gesproken doet tussen beschaafde landen, Rusland is een belangrijke handelspartner en ook een land waar we politiek op allerlei terreinen mee samenwerken, dat is dat je tussen beschaafde landen vraagt om een toelichting en dat gebeurt nu.

MIKKERS (TELEGRAAF)
Ik wilde nog een aanvullende vraag stellen over die marginale druk, want klopt het nou wel voor groepen die twee tot drie keer modaal verdienen, die stijgt naar 59 procent?

RUTTE
Daar zullen we heel goed naar moeten kijken wat precies die effecten zijn, want er zijn natuurlijk berekeningen van, maar dan moet je echt goed kijken wat daar allemaal op inwerkt, wat er niet op inwerkt en tussen welke inkomenscategorieën.

MIKKERS
Maar het kabinet heeft dat toch vast wel voor zichzelf uitgerekend neem ik aan?

RUTTE
Ja uiteraard, maar er gebeurt  heel veel tussen 2013 en 2017 in het Belastinggebouw. Dus daar is geen antwoord op te geven.

MIKKERS
Maar als dat nou zo is, die 59 procent, zou je daar de economie ook niet mee kunnen schaden, omdat mensen dan eerder denken van: ik ga minder werken, want ik moet het toch allemaal weer inleveren?

RUTTE
Ja, maar nogmaals, ik heb al gezegd: het totale koopkrachtbeeld is niet veranderd. Het pakket dat we nu maken heeft geen extra inkomens verkleinende effecten, dus volgens mij is dat erg van belang. En het speculeren over waar je nou precies tarieven wel of niet acceptabel vindt, is echt van een tweede orde. Eerste orde is dat je er nu voor zorgt dat we uit de crisis komen en dat je ervoor zorgt dat mensen met een laag inkomen niet door het ijs zakken.

MIKKERS
Maar op zich, het beeld dat die marginale druk flink gaat stijgen voor als je twee tot drie keer modaal verdient, dat is misschien ook nog een middeninkomen, dat klopt wel?

RUTTE
Er was een stijging voorzien van die marginale druk, onvermijdelijk, toen we besloten om de inkomensafhankelijke premie te vervangen door maatregelen in de fiscaliteit. Toen hebben we gezegd: dan nemen we maatregelen in de fiscaliteit, de motie Zijlstra-Samsom, daar staat dat precies in, maatregelen in de sfeer van de arbeidskorting en de heffingskorting. Die natuurlijk effecten hebben op de marginale druk, dat is onvermijdelijk, omdat we zeiden: die bedoelde effecten waar het betreft het verkleinen van inkomensverschillen ten gunste van de onderkant, omdat die anders te hard geraakt zou worden, die waren voorzien in de motie Zijlstra-Samsom.

MEIJER (VOLKSKRANT)
Morgen zijn er demonstraties van PVV, SP, 50plus, eind november grote vakbondsdemonstratie, is het draagvlak voor uw plannen wel zo breed als u hoopte?

RUTTE
Ik heb deze week een paar keren gezegd, ook naar aanleiding van peilingen bij de NOS, dat ik niet verrast ben dat als je nu bij mensen vraagt: doet dit kabinet de goede dingen en mensen tegelijkertijd ervaren dat hun koopkracht daalt, dat de werkloosheid stijgt en nog niet de effecten van de maatregelen zien, dat het antwoord is wat het is , namelijk negatief. Dus op dit moment is het draagvlak voor die plannen - dat is dus niet heel verrassend - is niet heel groot. Als je met mensen doorpraat en zegt: wat zijn de alternatieven? Is het acceptabel dat we de staatsschuld verder laten oplopen? Zou het acceptabel zijn dat we niet de hervormingen doorvoeren in de arbeidsmarkt, in de woningmarkt, in de gezondheidszorg? Dan is het antwoord: nee dat zou niet acceptabel zijn. Dus dat er, wanneer zoveel heftige veranderingen aan de gang zijn, politieke en maatschappelijke groeperingen demonstreren, vind ik niet verrassend.

MEIJER
Hoe kunt u die breedte dan terugwinnen?

RUTTE
Door wat we hier doen, door met elkaar te praten. Prinsjesdag, de vele gesprekken die daarna hebben plaatsgevonden, het debat volgende week over de Algemene Beschouwingen, dat zijn belangrijke momenten waarop je als land jezelf ook in de spiegel kijkt, wat door heel veel mensen wordt gevolgd, waarbij mensen ook uitgedaagd zullen worden om daar positie in te kiezen, ben ik het nu eens met die partij of met die partij, met die persoon of met die persoon? En dat is een taak van politici, constant niet alleen plannen te maken, maar ook te laten zien hoe dit kabinet het schip van staat naar rustiger water koerst. Dat is wat we aan het doen zijn.

DONKER (PERSDIENST)
Het plan van minister Teeven om vreemdelingen, vermogende vreemdelingen, een verblijfsvergunning te geven, levert nogal wat kritiek op. Hoe valt dat te verkopen aan bijvoorbeeld Syrische vluchtelingen?

RUTTE
Maar dat heeft toch helemaal niks met elkaar te maken? Waar je hier over praat is een situatie waarin mensen met een groot vermogen, die bereid zijn dat in de Nederlandse economie te investeren, wat voor Nederland van heel groot belang is, wat werkgelegenheid oplevert, dat je die probeert het ook mogelijk maken dat ook te doen. Dus die mensen krijgen volgens onze plannen een verblijfsvergunning voor de duur van een jaar. Daarmee geef je een impuls aan de economie. Op dit moment krijgen zij die verblijfsvergunning nog niet en dat betekent dat Nederland ook mogelijk bepaalde investeringen misloopt. Van landen die dat wel doen. En er zijn veel landen die die mogelijkheden wel bieden. Dan moet je eerst voldoen aan allerlei andere voorwaarden, bijvoorbeeld studie of werk of gezinshereniging, maar ik vind dit doel volstrekt logisch. Dat je zegt, ja jongens, als je echt veel geld hebt en je wilt het hier investeren: kom.

DONKER
Hoe weet je zeker dat die mensen het hier willen investeren.

RUTTE
Dat is natuurlijk belangrijk dat we daar natuurlijk op toezien. Daar voorziet die regeling ook in. Vandaar natuurlijk dat we ook willen volgen, dat we willen weten of ze het ook doen. En of daar wel plannen voor zijn. Maar het feit dat iemand met een groot vermogen naar Nederland wil komen, ja dat is ook in heel veel gevallen natuurlijk omdat hij iets met dat geld wil gaan doen hier.

DONKER
Maar kunt u zich niet voorstellen dat het een raar beeld afgeeft, dat je mensen met veel geld binnenlaat, terwijl andere hulpbehoeven dat daarvoor de deur dicht is?

RUTTE
Een kabinet moet altijd keuzes maken. En we doen allebei he. Mensen die hulpbehoevend zijn, die laten we ook toe. Daar zitten natuurlijk grenzen aan, maar die laten we wel toe. We hebben een heel humaan en restrictief asielbeleid, we hebben een humaan en restrictief vreemdelingenbeleid, wat erop is gericht om mensen die echt in aanmerking komen voor een verblijf hier toe te laten. Dus het is niet zo dat we vanaf morgen alleen nog mensen met een inkomen van meer dan 1 ¼ miljard, miljoen, sorry, toelaten, en de rest niet meer, gelukkig niet.

DONKER
Maar het gaat wel een stuk makkelijker als je zoveel geld meeneemt?

RUTTE
Oprecht, ik snap wel dat mensen, ik begrijp heel goed dat mensen het een verbinden, zeggen: ja, maar daar doe je toch ook iets en waarom doe je dat dan daar niet? Maar dat zijn toch appels en peren. Iemand die uit Syrië komt, een vluchteling, dat is verschrikkelijk, die kan naar Nederland komen en binnen zekere grenzen laten we die ook toe. Hier praten we over een hele andere groep, mensen met een fors vermogen, die ook bereid zijn dat in Nederland te investeren en dat lijkt mij in ons aller belang dat dat ook gebeurt. Niet dat het kabinet denkt: leuk als die rijke lui hier naartoe komen, nee: fantastisch als ze komen, want het is goed voor onze economie als die mensen investeren en dan kun je misschien weer een extra impulsje geven - heel bescheiden, maar het werkt allemaal - om uit die crisis te komen.