Spreekpunten minister Schultz bij afsluiting project Hollandsche IJssel

Toespraak | 11-04-2013

• Dank voor deze uitnodiging om deze bijzondere tocht mee te maken. Ik weet zeker dat dit voor velen van u heel veel voldoening moet geven om na een project van zo’n 15 jaar te varen over een rivier die schoner, mooier en Hollandscher is geworden!
• U hebt er gezamenlijk voor gezorgd dat deze rivier weer haar oorspronkelijke karakter heeft teruggekregen. De Hollandsche IJssel is in ere hersteld. U mag daar trots op zijn!
• Want de stand van zaken hier was destijds niet best. De meest vervuilde rivier van Nederland: vissterfte…. …zwemverboden….een onaantrekkelijke inrichting van het landschap….(er gingen zelfs verhalen dat er gaten kwamen in het wasgoed dat aan de lijn hing)…
• Zo was het hier ongeveer. En terecht dat in 1996[1] dertien overheden hebben gezegd dat het zo niet langer ging.
• Want het oorspronkelijke karakter van de Hollandsche IJssel is natuurlijk heel anders:
• Een van de oudste rivieren…
• Een unieke getijdenrivier…
• Een echte Hollandse rivier die ooit bescherming bood. Bijvoorbeeld toen de Geuzen onder leiding van Willem van Oranje de dijken doorprikten om Leiden te ontzetten.
• Maar ook een rivier die economische voorspoed bracht; een werkrivier met veel bedrijvigheid van scheepswerven, steenfabrieken.
• En een rivier die een bedreiging vormde, bijvoorbeeld tijdens de watersnoodramp in 1953. Niet voor niets is hier het eerste Deltawerk afgerond (stormvloedkering).
• Een rivier dus met een geschiedenis, maar ook een met een zwarte kant, doordat in de jaren 50-60 hier veel industrieel afval is gedumpt.
• Ik wil twee punten benadrukken die ik van dit project belangrijk vind en die als voorbeeld dienen voor andere projecten.
• Ten eerste is dit project een mooi voorbeeld van gezamenlijk optrekken tussen decentrale overheden en het rijk. De regie lag bij de provincie, het rijk zorgde voor de opzet, de structuur, de kwaliteitsbewaking en financiering van bijvoorbeeld het baggerwerk.  
• Maar het project was vooral van de decentrale overheden die de bewoners en de bedrijven steeds nauw betrokken bij de keuzes.
• Ten tweede is dit project een mooi voorbeeld van integraal werken. Vanaf het begin is milieu samen opgetrokken met ruimtelijke inrichting.
• Er is niet alleen gebaggerd, er is niet alleen gekeken naar de waterkwaliteit, maar ook: hoe kunnen we de oevers mooier maken, aantrekkelijk voor fietsers en wandelaars, toegankelijk voor bewoners en bedrijven, en hoe kunnen we de rivier goed en veilig bevaarbaar maken voor scheepvaart.
• Mooi voorbeeld van dat laatste is Heineken. Prachtig om te zien dat Heineken het bier van haar brouwerij in Zoeterwoude tegenwoordig vervoert over de Hollandsche IJssel naar de haven in Rotterdam. Dat scheelt een enorme hoeveelheid vrachtwagens over de weg!
• Samenvattend: Nederland is weer een stuk mooier, schoner, beter bereikbaar en veiliger geworden. En daar ben ik u zeer erkentelijk voor…
• Dat betekent niet dat we klaar zijn!
• We sluiten een fase af, maar we staan ook op de drempel van een nieuwe fase.
• Er ligt nog een aantal belangrijke opgaven die ook binnen het kader van ons Deltaprogramma en het Hoogwaterbeschermingsprogramma worden opgepakt.
• Bijvoorbeeld de aanpak van de verzilting. Maar ook voldoen veel dijken  langs de rivier niet aan de normen.
• De uitdaging is natuurlijk om die vraagstukken zo op te pakken het niet ten koste gaat van de ruimtelijke inrichting.
• Veiligheid staat voorop, maar het is goed om ook te kijken naar de mogelijkheden die bijvoorbeeld meerlaagsveiligheid heeft.
• Binnen het Deltaprogramma wordt daar nu met de betrokken partijen een strategie voor ontwikkeld.
• Daar ligt dan ook een belangrijk aanknopingspunt met de fase die we afsluiten.
• Want u heeft laten zien dat een integrale aanpak vruchten afwerpt. U heeft laten zien waar samenwerking toe kan leiden.
• En ik heb er alle vertrouwen in dat dit ook tot goede oplossingen leidt voor de nieuwe opgaven.
• Ik wens u daar alle succes mee.
• Dank u wel.