Bestuur in samenhang. De bestuurlijke organisatie in Nederland (tekstversie)

Sterkere positie burger

Het kabinet wil een nieuwe relatie tussen burger en bestuur. Een relatie die beter past bij deze tijd. Daarom moet de organisatie van het binnenlandse bestuur anders. Voorbeelden zijn:

• Decentralisatie

  Gemeenten nemen taken en en bevoegdheden over van Rijk en provincies. Zo worden gemeenten straks verantwoordelijk voor alle sociale voorzieningen.

• Dorps- en wijkraden

  Doordat kleinere gemeenten vaker fuseren, dreigt de afstand met de burger groter te worden. Meer dorps- en wijkraden kunnen dit proces tegengaan.

• Doe-democratie

  Burgers nemen steeds vaker (individueel of collectief) het initiatief om zaken te veranderen. De overheid wil deze mondige burgers hiervoor de ruimte geven en meer rekening met ze houden.

Open overheid

Burgers hebben het recht om te weten wat de overheid doet en hoe de overheid dat doet. Het kabinet wil daarom dat overheden actiever informatie openbaar maken. Het moet voor burgers gemakkelijker worden om toegang te krijgen tot deze informatie. En de informatie moet bovendien begrijpelijk zijn.

Gemeenten

Gemeenten krijgen er de komende jaren taken bij:

• zorg aan langdurig zieken of ouderen;
• jeugdzorg;
• werkzoekenden of arbeidsongeschikten begeleiden naar werk (of een uitkering voor wie niet kan werken).

Het kabinet gaat gemeenten helpen om de nieuwe taken goed uit te voeren.

Om gemeenten de nieuwe taken goed uit te laten voeren, zijn 2 dingen belangrijk:

• Meer samenwerking tussen gemeenten. Door krachten te bundelen (bijvoorbeeld in de jeugdzorg), kunnen gemeenten hun dienstverlening verbeteren.
• Herindeling van gemeenten. Herindeling vindt het liefst plaats op initiatief van gemeenten zelf.

Provincies

Het kabinet wil de huidige 12 provincies omvormen naar 5 provincies nieuwe stijl. De samenvoeging van de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland is nu in procedure. Ook de waterschappen gaan op de lange termijn op in de nieuwe landsdelen.

Provincies moeten zich voortaan concentreren op hun belangrijkste taken: ruimte, verkeer en vervoer, regionale economie en natuur. Het kabinet wil het aantal leden van Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten met een kwart verminderen.

Europa

Gemeenten en provincies spelen een belangrijke rol bij de uitvoering van Europese besluiten. Bijvoorbeeld op terreinen als milieu en vervoer. Als de huidige 12 provincies worden omgevormd, worden ze in grootte vergelijkbaar met andere Europese regio’s. Daardoor kunnen ze een steviger positie innemen in onderhandelingen met ‘Brussel’. Ook kunnen ze bijvoorbeeld bij aanbestedingen gemakkelijker lagere prijzen afdwingen.

Burgemeester

Het kabinet wil de benoeming van de burgemeester (en de commissaris van de Koning, CvdK) voortaan in een gewone wet onderbrengen. Nu is deze zogeheten Kroonbenoeming nog in de Grondwet geregeld. Door voor een gewone wet te kiezen, is het in de toekomst gemakkelijker om de gekozen burgemeester in te voeren.

Grondwet

Om het binnenlands bestuur te kunnen moderniseren is in enkele gevallen een Grondwetswijziging nodig. Dat is bijvoorbeeld het geval als de benoeming van de burgemeester of commissaris van de Koning uit de Grondwet verdwijnt. Ook voor de opheffing van de waterschappen is het nodig de Grondwet aan te passen.