Persconferentie na ministerraad 22 maart 2013

Mediatekst | 25-03-2013

RUTTE
We hebben vandaag in de ministerraad aandacht besteed aan de werkgelegenheid. De cijfers van het CBS van deze week spreken voor zich. Die zijn natuurlijk buitengewoon teleurstellend en raken ook heel veel mensen. Er zijn mensen die hun baan, mensen die zich zorgen maken dat ze hun baan verliezen en dat is voor de mensen zelf wel erg. Dat laat ook zien dat onze economie nog steeds door een fase van zwaar weer gaat. Het onderstreept ook nog eens het belang om een goed sociaal akkoord te sluiten. Daar zijn we zeer mee bezig, vooral nu werkgevers en werknemers. Het is van belang denk ik dat ook het kabinet, werkgevers en werknemers de handen ineen slaan om uiteindelijk ook deze trend te keren.

Het kabinetsbeleid is erop gericht om tegelijkertijd overheidsfinanciën op orde te brengen, maar ook noodzakelijke hervormingen door te voeren om langs die weg ervoor te zorgen dat onze economie weer kan gaan groeien in Nederland. In de tussentijd hebben we ook stappen gezet. We hebben extra geld beschikbaar gesteld voor de aanpak van jeugdwerkloosheid en ook om de positie van ouderen op de arbeidsmarkt te verbeteren. Dat zijn plannen die in de afgelopen weken naar buiten zijn gekomen.

Vandaag hebben we ook gesproken over de privatisering van de overheidsdiensten. Daarover is in 2012 in de Eerste Kamer een belangrijk rapport uitgebracht en ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid heeft zich daarover gebogen. Wij vinden, en dat zeggen we eigenlijk in navolging van dat rapport uit de Eerste Kamer, dat bij dergelijke privatiseringen veel nadrukkelijker bekeken moet worden welke publieke belangen op het spel staan en in het geding zijn en dat we dus bij toekomstige privatiseringen en verzelfstandigingen ook gebruik willen maken van het besliskader wat de Eerste Kamer met dit rapport heeft aangereikt. Eigenlijk een checklist waarbij je er ook voor zorgt dat je tijdig en adequaat het parlement kunt informeren.

En tenslotte van mijn kant bij de inleiding vraag ik aandacht voor het besluit van de financiële taakstelling ten aanzien van het gevangeniswezen. Zoals alle delen van de overheid komt ook de strafrechtketen de komende jaren er niet aan onderuit om een bijdrage te leveren aan het op orde brengen van de overheidsfinanciën. Ik denk dat er een goed en evenwichtig pakket is samengesteld. Onder andere bevat dit het grootschalig invoeren van meerpersoonscelgebruik, versobering van de detentieomstandigheden en deze en andere maatregelen moeten leiden tot een verdere verscherping van het detentieregime en een ombuiging – ik zeg het er meteen bij, ook dit hangt hiermee samen – van 340 miljoen euro. Direct na afsluiting van deze persconferentie zal staatssecretaris Teeven hier een nadere toelichting geven op deze plannen.

VAN DER HEYDE (NOS JOURNAAL)
Even over Cyprus. Men is daar bezig met een plan B. Heeft u er vertrouwen in dat het goed komt?

RUTTE
Ik ga die vraag niet beantwoorden simpelweg omdat het nu van belang is dat ik nu niet ga duiden of er vertrouwen is of geen vertrouwen is. Het is nu vooral van belang dat Cyprus zijn verantwoordelijkheid neemt. De eurozone is bereid te helpen. Het plan dat gemaakt is, is door Cyprus afgewezen, dus de bal ligt nu echt ook in de hoek van Cyprus.

VAN DER HEYDE
Maar ik neem aan dat u er ook veel belang aan hecht dat het wel goed komt met Cyprus. We hebben minister Dijsselbloem al gehoord. Die zegt ook: ze moeten haast maken. Maar plannen die tot nu toe zijn uitgelekt over wat Cyprus van plan is, die vallen niet in goede aarde, bijvoorbeeld in Duitsland. Hoe kijkt u daar tegenaan?

RUTTE
Ja, dat zijn uitgelekte plannen. Dus daar wil ik niet op reageren. Het is natuurlijk een uiterst gevoelige kwestie. Jeroen Dijsselbloem, ikzelf, Frans Weekers, we zitten daar natuurlijk bovenop. Ik heb ook contact met de andere collega’s in Europa om dit in goede banen te leiden. De situatie is ernstig. In de eerste plaats voor Cyprus zelf. We zijn bereid te helpen. Dat aanbod lag er en dat aanbod ligt er nog steeds. Ze werken nu aan een alternatief voorstel. We hebben gezegd tegen de Cyprioten dat een alternatief voorstel moet voldoen aan de randvoorwaarden die we gesteld hebben. Daardoor is onder andere van groot belang dat de financiële sector op Cyprus significant kleiner wordt. Die heeft een omvang die zich niet verhoudt tot de omvang van de economie. En wij wachten dus plannen van hen af. We stand ready. We zijn beschikbaar om erover te spreken, maar de randvoorwaarden zijn duidelijk.

VAN DER HEYDE
U zegt: de bal ligt bij Cyprus, maar de eurozone, het IMF en de ECB hebben natuurlijk niet voor niets al die uren vergaderd en dat plan is opgesteld en dat geld beschikbaar gesteld, omdat het gevaar is dat als het daar misgaat, dat dat overslaat naar de rest van Europa. Hoe groot is dat risico?

RUTTE
Ook daar wil ik niet over speculeren. Het feit dat we bereid zijn om te helpen bij Cyprus laat wel zien dat de eurozone het van belang vindt dat Cyprus onderdeel blijft van de eurozone. En de eurozone is nog steeds kwetsbaar. Maar Cyprus moet wel geholpen willen worden. Er lag een plan. Europa is bereid 10 miljard via het Europese Noodfonds bij te dragen aan Cyprus. Dat plan heeft ook fikse randvoorwaarden, stelt hele zware eisen aan de Cyprioten ten aanzien van het op orde brengen van hun eigen economie. En daar zullen ze aan moeten voldoen.

VERBEEK (BNR)
In hoeverre stoort het lange stilzwijgen van Cyprus u, net zoals het Merkel stoort?

RUTTE
Ik heb ervoor gekozen om op al dat soort zaken niet in te gaan, want ik bemoeilijk de oplossing alleen maar door allemaal commentaar te geven op dat soort zaken. Wat wij doen achter de schermen is het maximale om te komen tot een oplossing die ook draagvlak heeft in Europa. Het moet wel zo zijn dat de Cyprioten ook geholpen willen worden. Ik denk dat daar ook de irritatie van mijn Duitse collega uit voortkwam. Die begrijp ik. Maar verder wil ik echt zeggen: alle speculaties daarover, het is allemaal water onder de brug. Waar het nu om gaat is dat we kijken of we er uit komen. Je kunt er alleen uitkomen als ze ook geholpen willen worden.

VERBEEK
Ik noem de naam van Merkel niet helemaal voor niets, omdat de huidige problematiek op Cyprus, in hoeverre hangt die samen met de verkiezingsstrijd in Duitsland?

RUTTE
Die heeft er echt helemaal niets mee te maken.

VERBEEK
Weet u dat zeker? Want er is een verkiezingscampagne gaan zoals u weet en voor veel kiezers is de grens wel zo’n beetje bereikt met de hulppakketten voor Griekenland en veel kiezers zijn niet bereid ook nog eens borg te staan voor Cyprus. Verklaart dat niet de harde houding van Duitsland in dit dossier?

RUTTE
Nee, dat heeft er niets mee te maken, want als dat zo zou zijn, dan zou Duitsland überhaupt niet akkoord zijn gegaan als uw aanname klopt, uw analyse klopt en op die analyse zeg ik eerlijk is het één en ander af te dingen. Maar laat ik nu eens aannemen dat de analyse klopt, dan zou de logische uitkomst van die analyse zijn dat Duitsland niet akkoord is gegaan met een hulppakket. Duitsland gaat wel akkoord met een hulppakket, maar stelt daar grenzen aan en die grenzen zijn ook gegeven door het feit dat de Cypriotische economie beperkt is van omvang, ongeveer 0,2% van de eurozone, en dat je dus moet voorkomen dat je hen opzadelt met schulden die ze nooit kunnen aflossen. Dat geeft ook begrenzingen aan pakketten die je kunt afspreken met ze. Belangrijker is nog dat zij de noodzakelijke hervormingen moeten doorvoeren. Het businessmodel, zoals ze dat dan noemen, van de Cypriotische economie heeft natuurlijk grote zwaktes en het feit dat de bankensector deze omvang heeft ten opzichte van de economie laat ook zien dat het cruciaal is dat die bankensector in omvang wordt teruggebracht. Dat is onderdeel ook van de afspraken.

JANSEN (TELEGRAAF)
Is het kabinet nog voornemens om een waarnemend commissaris van de Koningin in Utrecht te benoemen?

RUTTE
Ik kan over dat soort processen nooit mededelingen doen. Ik weet dat uw krant, en ik ben altijd verbaasd hoe goed uw journalisten zijn ingevoerd en soms kloppen dingen niet altijd, daar berichtgeving over heeft gehad deze week. Maar het past me niet daarover iets te zeggen. Het gaat over personen. Dus dat is echt een zaak tussen …

JANSEN
…. Ik heb geen persoon genoemd. Ik vraag alleen in algemene zin of het kabinet voornemens is om een waarnemend commissaris van de Koningin te benoemen. Dat lijkt me toch een heel eenvoudige neutrale vraag.

RUTTE
Zeker, de vraag is neutraal en compleet zonder enige….

JANSEN
… het is niet de laatste vraag, ik bedoel: misschien wordt het straks concreter, maar hier kunt u toch wel antwoord op geven?

RUTTE
Nee, daar kan ik geen antwoord op geven. Dit is echt een proces wat speelt in het vertrouwelijk overleg tussen de minister van Binnenlandse Zaken en de Staten van Utrecht. Daar wordt gesproken over de opvolging van de huidige commissaris die bekend heeft gemaakt te willen opstappen. En dat betekent dat we dat echt heel zorgvuldig moeten doen en alles wat ik nu zeg over wel of geen waarnemer en eventueel ook over personen - toegegeven daar bent u niet over begonnen, maar het zou zomaar kunnen dat daarover in het vervolg in een vraag aan gerefereerd wordt – daar kan ik niet op ingaan.

JANSEN
Het is dat u zelf het balletje opwerpt want de naam van Paul Rosenmöller wordt nadrukkelijk genoemd. Heeft u hem recent nog gesproken?

RUTTE
Ook hiervoor geldt dat ik geen mededelingen doe. Dit is echt een vertrouwelijk proces. Het gaat over personen. Het gaat over de vertrouwelijke gesprekken tussen de minister van Binnenlandse Zaken en de Staten van Utrecht. [onverstaanbaar, red.]

JANSEN
Kunt u in algemene zin uitleggen waarom het van belang zou kunnen zijn dat niet de gebruikelijke route van een vertrouwenscommissie in de provincie wordt gevolgd, maar dat het kabinet nu de regie naar zich toe zou willen trekken?

RUTTE
Dat is een heel algemene beschouwing die ik moet contextualiseren in het kader van uw eerdere vragen en daarmee verlokken daar alsnog op in te gaan. Dus ik kan dat echt niet. Het kabinetsvoornemen is bekend dat wij streven naar een opschaling van het provinciaal bestuur in het bijzonder Noord-Holland, Flevoland en Utrecht en op langere termijn ook ons een landsdeling van Nederland voorstellen, maar voor deze periode de ambitie hebben om dat te doen. Maar wat dat betekent voor de precieze configuratie voor de opvolging in Utrecht, dat is echt het vertrouwelijk overleg tussen Ronald Plasterk en de Staten. Het past mij werkelijk niet om daarop in te gaan.

JANSEN
Heeft u enige bemoeienis gehad met het vertrek van de fractievoorzitter van de VVD in de Provinciale Staten van Utrecht?

RUTTE
Nee.

JANSEN
En een vraag in algemene zin nog over het opschalen. Er was deze week een interessante bijeenkomst in Haarlem in het kader van Frans Hals. Een aantal burgemeesters was daar aanwezig en de burgemeester van Haarlem zei dat het opschalen van de provincie en de fusie van de drie provincies wellicht niet meer nodig is omdat het kabinet ook geen vaart zet achter de fusie van gemeenten. Wat vindt u van die stellingname?

RUTTE
Ik ben niet bekend met die specifieke bijeenkomst, maar in algemene zin kan ik erop reageren. Het kabinet heeft het voornemen om in Nederland te komen tot een opschaling van het bestuur. Wij denken dat het belangrijk is dat ook gemeenten uiteindelijk een omvang bereiken die groter is dan nu de huidige omvang, omdat heel veel taken worden gedecentraliseerd naar gemeenten. Dat legt enorme druk op het gemeentelijke apparaat. Daarbij hebben wij niet gezegd – dat heeft ook Plasterk laatst nog eens bekendgemaakt, dat staat ook niet in het regeerakkoord – dat we per se deze periode naar zoveel gemeenten toe willen van die en die omvang, maar we willen die beweging faciliteren, dat die in gang wordt gezet. Daar heeft Plasterk het één en ander over gezegd. Daarnaast hebben we de landsdelige benadering in het regeerakkoord staan, ook iets voor de meer middellange termijn, en voor deze kabinetsperiode de ambitie om die provincies samen te voegen. Het feit dat Ronald Plasterk nog eens heeft uitgelegd wat er in het regeerakkoord staat, namelijk ja die drie provincies samen, ja op middellange termijn een landsdelige benadering, ja op middellange termijn zien wij voor ons dat er in Nederland minder gemeenten zijn van een grotere omvang. Dat is in lijn ook met het regeerakkoord. Dus ik ga even af op uw weergave van wat er in het museum besproken is door de burgemeesters. Maar dat staat dus los van elkaar.

JANSEN
Dus kennelijk niet helemaal, want het wordt daar geopperd en als ik me niet vergis is in het regeerakkoord ook wel degelijk in 2017 al een bezuinigingsbedrag ingeboekt voor het samengaan van tientallen gemeenten in de aanloop naar 2025 waar u dan wilt uitkomen. Maar het argument an sich dat als je niet opschaalt in gemeenten, dan hoef je ook niet op te schalen in provincies. Bent u het daar op zich mee eens?

RUTTE
Het bedrag in het regeerakkoord is ingeboekt omdat wij ervan uitgaan dat waar je in het verleden al de WMO en de bijstand hebt overgedragen en nu de ambities op het terrein van de jeugdzorg, de ouderenzorg, de AWBZ om nog veel meer taken over te dragen naar gemeenten waardoor ook het gemeentelijke domein enorm toeneemt, vanuit dat gedachtegoed hebben wij ook gezegd ligt het voor de hand dat gemeenten gestimuleerd worden, aangemoedigd worden om meer te gaan samenwerken en te komen tot een grotere schaal. Daar is een bedrag op ingeboekt wat wij verwachten, het CPB verwacht, wat het effect van het beleid zal zijn al in deze periode zonder dat we dat afdwingen.

JANSEN
Maar u geeft geen antwoord op mijn vraag met alle respect of er een samenhang is, ook wat u betreft, tussen het opschalen van gemeenten en het opschalen van provincies. Ziet u die samenhang ook?

RUTTE
Nee die samenhang zie ik in die zin niet, omdat wij op langere termijn zien dat er in Nederland die landsdelen komen en minder gemeenten. Dat staat in het regeerakkoord. En dat wij voor deze periode de ambitie hebben om de drie betrokken provincies te laten samengaan en de ambitie hebben om een eerste stap te zetten met opschaling van gemeenten zonder dat af te kunnen dwingen. Maar wij verwachten in deze periode dat het feit dat we zoveel decentraliseren en dat we ook druk zetten op de gemeentelijke uitvoering, dat een aantal gemeenten in Nederland zal besluiten … eigenstandig… die discussies zijn ook gaande. Er zijn ook veel gemeenten met elkaar in gesprek om te zeggen zou het niet beter zijn om samen te gaan. Dat is de gedachte die achter het regeerakkoord zit.

DUIN (NOVUM)
Nog even over de commissaris van de Koningin in Utrecht. U zegt daar kan ik niets over zeggen. Minister Plasterk heeft eerder wel gezegd we gaan een tijdelijke commissaris van de Koningin aanstellen. Staat dat nog steeds vast of is dat….

RUTTE
Nogmaals, ik laat dat echt even open. De situatie Utrecht laat ik echt aan de heer Plasterk en het overleg met de Staten. Alles wat daar nu over gezegd wordt in het openbaar, helpt niet.

DUIN
Dus het staat open of dat een tijdelijke of een permanente…

RUTTE
… die conclusie laat ik geheel aan u. Ik zeg dat ik er niets over zeg.

VISCHJAGER
(…) Speelt u nu eigenlijk nog wel piano?

RUTTE
Ja. Met veel plezier.