Gerichte aanpak zware criminelen en bendes bij bestrijding georganiseerde criminaliteit

Nieuwsbericht | 13-03-2013 | 14:02

Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie wil bij de bestrijding van de georganiseerde criminaliteit steviger inzetten op de aanpak van zware criminelen en bendes die zich onaantastbaar wanen. Bij deze subjectgerichte aanpak worden de schijnwerpers gezet op de crimineel en de criminele organisatie zelf. Politie, openbaar ministerie, bestuur en Belastingdienst bepalen op basis van hun gezamenlijke informatiepositie welke criminelen zij met prioriteit aanpakken. Hierdoor moeten criminelen die zich met verschillende vormen van misdaad bezig houden sneller in beeld komen.

Bij de bestrijding van georganiseerde misdaad moet de overheid volgens minister Opstelten al haar bestuurlijke, strafrechtelijke, fiscale en privaatrechtelijke instrumenten inzetten. De georganiseerde criminaliteit vindt daardoor op landelijk, regionaal en lokaal niveau een georganiseerde overheid tegenover zich. Door het opwerpen van barrières moet het criminelen moeilijk of onmogelijk worden gemaakt hun criminele activiteiten voort te zetten. Het afpakken van criminele inkomsten heeft daarbij de hoogste prioriteit.

Dat schrijft minister Opstelten van Veiligheid en Justitie in zijn beleidsreactie op het Nationaal Dreigingsbeeld Georganiseerde Criminaliteit 2012 (NDB) en de Vierde rapportage op basis van de Monitor Georganiseerde Criminaliteit die vandaag naar de Tweede Kamer zijn gestuurd. Het NDB opgesteld door de politie in opdracht van het College van Procureurs-generaal, levert vierjaarlijks een beeld van de dreigingen op het gebied van de georganiseerde criminaliteit in Nederland. De monitor, uitgevoerd door het WODC in samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam, biedt een meerjaarlijks inzicht in de aard van de georganiseerde criminaliteit.

Het NDB en de monitor bevestigen volgens minister Opstelten de noodzaak van een brede, geïntegreerde aanpak van de georganiseerde criminaliteit. Doelstelling van het kabinet is om in 2014 te komen tot een verdubbeling van het aantal aangepakte criminele samenwerkingsverbanden ten opzichte van 2009. Dat is 40% van het totaal. Deze intensivering ligt op koers: in de afgelopen jaren zijn telkens meer criminele samenwerkingsverbanden aangepakt. Op basis van het NDB stelt de minister de aandachtsgebieden vast voor de aanpak van ondermijnende en georganiseerde criminaliteit: Handel en productie van drugs, mensenhandel, witwassen van crimineel verkregen vermogen, zware en georganiseerde fraude, kinderpornografie, cybercrime en (zware) milieucriminaliteit. Deze aandachtsgebieden vormen ook het uitgangspunt voor de landelijke prioriteiten voor de politie, die in overleg met het gezag en de politie tot stand komen.

Uit het NDB komen geen grote verschuivingen binnen de georganiseerde misdaad naar voren. Drugshandel, mensenhandel en kinderporno vormen net als in 2008 de belangrijkste illegale markten. Ook witwassen en fraude worden als dreiging genoemd. Wat betreft grensoverschrijdende criminaliteit geldt Nederland niet als een belangrijk bestemmingsland voor drugs. Volgens het NDB is Nederland vooral een overslagcentrum. Verder staat in het NDB dat er sprake is van een verschuiving van de productie van synthetische drugs en wiet naar andere landen. Opvallend is volgens het NDB de grote betekenis die ICT heeft gekregen voor zowel de verschijningsvormen als de werkwijzen van de georganiseerde misdaad. Dit blijkt uit de toename van omvang en ernst van high tech crimes zoals hacken, het opzetten van botnets en de verspreiding van virussen. Daarnaast worden moderne technieken ook meer ingezet bij het plegen van ‘klassieke’ delicten.    

Uit de Monitor Georganiseerde Criminaliteit blijkt dat criminelen hun verdiensten vaak dichtbij huis investeren. Daarbij is onroerend goed een populaire bestemming. Het witwassen van criminele inkomsten blijkt op sterk uiteenlopende manieren te gebeuren. In een aantal gevallen worden daar complexe constructies voor gebruikt met verschillende vennootschappen en rekeningen in belastingparadijzen. Criminelen kunnen hun geld echter ook op veel simpeler wijzen veilig besteden door zogenoemde ‘afgeschermde consumptie’. Zo zijn er ogenschijnlijk legale dienstverleners die het criminelen mogelijk maken om tegen contante betaling te beschikken over een voertuig dat niet tot hen herleidbaar is. Criminelen doen ook op andere terreinen een beroep op personen en bedrijven uit ‘de bovenwereld’. Het gaat zowel om professionele facilitators als om personen of bedrijven waarbij van doelbewuste medewerking geen sprake is.

Het afpakken van criminele verdiensten is niet eenvoudig, blijkt uit de Monitor. Zo zijn de onderzoekers bij 102 daders nagegaan hoe het ontnemen van criminele inkomsten is verlopen. Van het bedrag dat volgens de rechter door deze daders terugbetaald moest worden, is ongeveer een derde ook daadwerkelijk geïncasseerd. Om dit te verbeteren heeft het kabinet al extra geïnvesteerd in het afpakken van crimineel geld. Door de inzet van integrale afpakteams, waarin verschillende overheidsdiensten samenwerken, worden criminelen harder in de portemonnee geraakt. Het totale bedrag dat justitie afpakt van criminelen loopt op tot ruim 100 miljoen vanaf 2018.

Documenten