Voor je 18e niet drinken nieuwe sociale norm
‘Het zou normaler moeten zijn dat je voor je 18e niet drinkt. Als we gezamenlijk die sociale norm kunnen krijgen, want dan kijken we ook anders tegen naleving aan.’ Dat zei staatssecretaris Van Rijn tijdens de bestuursconferentie Noord-Holland-Noord Jeugd, Alcohol en Drugs op 7 maart 2013 in Heerhugowaard.
Dames en heren,
Dank u wel dat ik hier in Heerhugowaard tijdens uw bestuursconferentie Jeugd, Alcohol en Drugs mag zijn om te zien wat er al bereikt is en wat er nog bereikt moet worden.
Ik ben hier bij de bestuurdersconferentie over Jeugd, Alcohol en drug omdat ik onder de indruk ben van de manier waarop u zich inzet om ervoor te zorgen dat minder jongeren drank of drugs gebruiken. Of er in ieder geval pas op latere leeftijd mee beginnen. Want als je hoort dat het op sommige plekken in ons land nu nog ontzettend gemakkelijk is voor jongens en meisjes van 14 of 15 jaar een paar blikjes bier of een fles wijn in te slaan, als je dat even op je laat inwerken, dan schrik je wel even.
Die schrik zat er in deze regio al eerder in, want u bent - los van elkaar - al een tijd bezig om daar iets aan te doen. En met goede resultaten, heb ik begrepen. Maar samen sta je altijd sterker dan alleen. Het is echt indrukwekkend en een voorbeeld voor het land dat u elkaar hebt opgezocht. Maar liefst 19 gemeenten hebben de handen ineen geslagen om samen op te trekken. En vandaag gaat u er officieel mee beginnen. En wat ik nou zo mooi vind, is dat het om een integrale aanpak gaat. Of eigenlijk een ‘omsingelende aanpak’, om het maar zo te noemen.
Niet alleen omdat wordt ingezet op het voorkomen van zowel alcohol- als drugsgebruik onder jongeren. Maar ook omdat de relatie wordt gelegd met gezondheid én veiligheid. Waarom is dat belangrijk? Dat is belangrijk omdat het bekend is dat roken en drinken op jonge leeftijd de gezondheid behoorlijk kan schaden –denk aan hersenbeschadiging- en dat het de verslavingsgevoeligheid op latere leeftijd echt vergroot. En een groot deel van de overlast van jongeren op straat is soms het gevolg van drugsgebruik, maar veel vaker van drank. Investeren in alcoholpreventie komt daarom de gezondheid en de veiligheid ten goede. Dat moet dan natuurlijk ook terug komen in lokaal alcoholbeleid. En dat doet u ook.
Want u heeft een mooie ambitie geformuleerd voor uw gezamenlijke aanpak en ook te behalen resultaten benoemd:
- een hogere leeftijd waarop jongeren beginnen met drinken;
- een afname van het aantal alcoholdrinkende jongeren;
- toenemende bewustwording bij voornamelijk de ouders, en
- groeiende inspanningen bij de alcoholverstrekkers om de naleving van de wetgeving te verbeteren.
En om die resultaten te behalen, betrekt u eigenlijk iedereen die een rol kan en moet spelen om te voorkomen dat jongeren alcohol gaan drinken.
Het gaat er immers om dat iedere partij op zijn eigen terrein en binnen zijn eigen mogelijkheden een bijdrage levert. En daarbij heeft iedereen de verantwoordelijkheid om te laten zien dat het niet goed is voor jongeren om alcohol te drinken. Ouders, school, sportverenigingen, buurthuizen, supermarkten, horeca en ga zo maar door.
Op dit moment is de wettelijke leeftijdsgrens voor de verkoop en het in bezit hebben van drank 16 jaar. Maar dat gaat veranderen. Want afgelopen week stemde de Tweede Kamer in met de verhoging van de leeftijdsgrens naar 18 jaar. Samen met het kabinetsvoornemen, dat we ook snel willen invoeren, om de leeftijdsgrens voor tabak te willen verhogen hebben we een nieuw momentum om er voor te zorgen dat we echt een impuls kunnen geven aan het gezondheidsbeleid. Het zou mooi zijn als we dat in de campagne voor voorlichting voor jongeren, ouders, scholen, sportkantines en buurthuizen gezamenlijk zouden kunnen doen, zowel op het gebied van roken als op het gebied van drinken.
Wat belangrijk is, is dat we in de communicatie samen met gemeenten en het ministerie moeten nadenken over de vraag: gaan we voorlichten wat er in de wet staat -16 gaat naar 18- of kijken we ook verder. Denken we ook na over hoe we een nieuwe sociale norm kunnen krijgen. Het zou normaler moeten zijn dat je voor 18e niet zo drinkt.
In een interview met een jongere, ik geloof in een tijdschrift, werd de vraag gesteld: hoe kijk je nou tegen die leeftijdsverhoging aan?’ Die jongere zei, ‘dan ga ik gewoon maar thuis binchdrinken en doe ik dan wel elke week’. Afgezien van het feit dat het een stoere grap is en dat je ‘m kunt maken. Maar als je elke week binchdrinkt dan raken je hersenen zo beschadigd dat je dit soort grappen al snel helemaal niet meer kunt maken. Maar het is wel goed om te bedenken, dat het iets zegt over dat er kennelijk nog geen sociale norm is die een afweging bij de jongeren zelf is, dat het niet alleen maar een wijziging van de wet is van iets dat niet mag, maar dat het gewoon heel slecht is voor jezelf.
En dan komen we vanzelf bij het punt van de naleving. Die naleving is natuurlijk lastig. Maar dat heeft te maken met het feit dat die sociale norm nog niet zo danig is ontwikkeld dat het nageleefd moet worden. Maar als we er in slagen om niet alleen de wet te veranderen maar vooral de normstelling anders te krijgen bij ouders, bij jongeren, horeca, en sportverenigingen, dan kijken we ook anders tegen naleving aan en hoeven we niet steeds tegen de storm op te roeien.
Gebleken is dat de naleving van de leeftijdsgrenzen bij de verkoop van alcohol nog niet goed genoeg is. De burgermeester wees er wel terecht op: tel ook je zegeningen. Vanaf 1 januari dit jaar is het de verantwoordelijkheid van de gemeenten geworden. Het aantal inspecteurs of bijzondere opsporingsambtenaren worden opgeleid, eerste certificaten zijn verstrekt, dus de capaciteit wordt uitgebreid. En inderdaad de supermarkten, sportkantines, horeca en iedereen die alcohol verkoopt moet de leeftijdsgrenzen veel beter naleven. En ik wil graag met die partijen, samen met gemeenten kijken of de verantwoordelijkheid voor die partijen nog verder versterkt kan worden.
De formele mogelijkheden van gemeenten die zijn eigenlijk aanwezig. De burgemeester heeft voldoende middelen gekregen om te kunnen handhaven. Hij kan een boete opleggen voor overtreding van de leeftijdsgrens. Of de drankafdeling van een supermarkt tijdelijk sluiten. En de burgemeester kan de vergunning van een café of slijterij schorsen, als blijkt dat de leeftijdsgrens meerdere keren is overtreden. Het is niet gemakkelijk, want je wilt ook bedrijvigheid in de stad, maar ook goed gezondheidsbeleid voeren. Dat is balanceren tussen wat prioriteit moet krijgen, juist daarom is het zo van belang dat er een gezamenlijk aanpak is van gemeenten en diegene die alcohol verstreken of verkopen om niet achteraf met de naleving te beginnen maar juist vooraf te kijken hoe het voor elkaar te krijgen.
Dat u hier vandaag bent is het bewijs dat het wel kan. U bent op dat terrein ook koploper, want veel van de aspecten die ik hier net noemde, hebben een plek in uw gezamenlijke plan.
Ik ben ook razend benieuwd welke resultaten u nog meer gaat boeken door deze geïntensiveerde en gezamenlijke aanpak en wil u vragen mijn ministerie hiervan op de hoogte te houden. Zodat u het departement als partner bij krijgt. Om u te helpen en u ons te helpen om te kijken hoe we het beleid verder kunnen krijgen. En ook om die voorbeeldfunctie die u heeft, om uw project verder te promoten. En op welke manier zoekt u de publiciteit om uw project te promoten? Hoe gaat uw regio andere gemeenten in Nederland overtuigen dat dit de juiste aanpak is?
Op 26 juni organiseert VWS een congres voor lokale bestuurders en andere betrokkenen bij lokaal alcoholbeleid. Dat gericht is op goede uitwisseling van voorbeelden van succesvol gemeentelijk beleid waarbij een relatie wordt gelegd tussen gezondheid en openbare orde en veiligheid. Ik ben ervan overtuigt dat u daar bent. Ik roep u op daar uw verhaal te vertellen. U bent bij deze uitgenodigd, als dat nog niet is gebeurd. Om die omsingelingsaanpak ook aan andere regio’s in ons land toe te lichten omdat het echt een goed voorbeeld is.
Ik hoop u met mijn beleid te kunnen ondersteunen in uw lokale inzet. Bijvoorbeeld met de verhoging van de leeftijdsgrens en het versterken van de sociale norm.
Er komt nogal wat aan, ook voorlichtingsmateriaal, en lesmethoden voor het onderwijs. Met de Jeugdimpuls. Met de financiering van het expertisecentrum handhaving Drank- en Horecawet, financiering van het Centrum voor Veilig en Gezond Uitgaan, kortom de voorlichtingsinspanning die wordt flink opgeschroefd. De volgende stap die we met elkaar moeten nemen is van voorlichting naar de sociale norm. Dan kijken we ook anders naar handhaving.
Tot slot dames en heren, hoop ik dat u elkaar na vandaag allemaal weet te vinden. Dat u weet wie wat doet en elkaar daar ook op aanspreekt. Laten we samen de komende jaren mooie resultaten boeken voor de gezondheid van onze jongeren. Want dat is waar het eigenlijk toch om begonnen is.
Dank u wel en veel succes met uw hele mooie aanpak en laten we samen optrekken om dit in heel Nederland mogelijk te maken.