Persconferentie na ministerraad 1 maart 2013

Mediatekst | 01-03-2013

RUTTE
Dames en heren. Dit kabinet is vorig jaar november van start gegaan, met een opdracht. De opdracht om ervoor te zorgen dat de Nederlandse economie weer uit het slop komt. We wisten altijd dat het een opdracht zou zijn, een route zou zijn, een pad zou zijn met tegenslagen. En gisteren was zo'n tegenslag, de cijfers van het CPB. En ik realiseer me dat achter die cijfers dat er mensen achter schuil gaan die hun baan verliezen, dat er bedrijven achter schuil gaan, mensen die bedrijven leiden en bang zijn dat hun bedrijf failliet gaat. En wat nu nodig is, is dat we in Nederland koers houden. Dat we ervoor zorgen dat we Nederland sterker uit de crisis laten komen, dat we ervoor zorgen dat we ook van allemaal iets vragen, maar dat ook doen met een doel, uiteindelijk sterker uit de crisis komen, behoud van werkgelegenheid, behoud van die mooie bedrijven in Nederland en al die zaken die ons dierbaar zijn. Ik ben ervan overtuigd dat het kan, want die opdracht die ervaar ik als een opdracht voor ons allemaal, namelijk om het fundament onder Nederland te versterken. Dat doen we door het onderwijs te versterken, dat doen we door te werken aan een sterke arbeidsmarkt, dat doen we door te werken aan innovatieve sectoren, maar dat doen we ook en vooral door te werken natuurlijk aan een sterke economie en een gezonde overheidfinanciën. En ik ben er optimistisch over, want we hebben in Nederland te maken met mensen die hard werken, die goed zijn opgeleid, we hebben te maken in Nederland met een algemene cultuur waarin we de schouders eronder zetten als het moeilijk is, en we hebben vooral ook in Nederland te maken met daardoor een zeer flexibele economie.

Het pakket waar we vandaag over gesproken hebben, behelst in de eerste plaats dat we in 2013 niet extra gaan bezuinigen, omdat als we in 2013 extra gaan bezuinigen dat alleen kan door de lasten te verzwaren en lastenverzwaring dat zou slecht zijn voor banen en dat zou slecht zijn voor het economisch herstel. Maar dan moeten we wel in 2014 de nodige maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat uiteindelijk we de overheidsfinanciën weer in het gareel krijgen en dat we weer onder de 3% komen. Voor ik iets zeg over het pakket wil ik allereerst zeggen dat dit onze opvatting is hoe we dit probleem moeten tackelen. Dat betekent dat we in gesprek gaan met sociale partners werkgevers en werknemers, daarna ook met de politieke partijen in de TK en gaan zoeken naar een breed draagvlak. We staan dus open voor alternatieven. We staan open voor andere ideeën, voor andere invullingen van plannen, waarbij het wel van belang is dat we uiteindelijk de problemen in Nederland gaan aanpakken. Het pakket behelst in de eerste plaats opnieuw de vraag aan mensen om een extra inspanning te leveren. We vragen aan iedereen in Nederland die werkt de komende tijd om te accepteren dat we de belastingschijven bevriezen. We vragen aan mensen in de collectieve sector om gezamenlijk te komen tot verdere loonmatiging. We vragen aan de bedrijven om ook bij te dragen bijvoorbeeld door de crisisheffing uit 2013 nog één jaar te verlengen, dat is die heffing die te maken heeft met werkgevers die mensen in dienst hebben die meer dan 150.000 euro verdienen. En we vragen ook iets aan de overheid. We vragen namelijk aan de Haagse departementen om opnieuw fors bij te dragen. Maar daar staat wel iets tegenover. In 2013 komt er ruim 600 miljoen euro beschikbaar voor extra ruimte voor investeringen voor het bedrijfsleven. In 2014 komt 300 miljoen euro extra beschikbaar voor investeringen in de infrastructuur, in wegen. Dat is goed voor onze bouwsector in Nederland. In 2014 komt ook beschikbaar 300 miljoen voor koopkrachtreparatie, zoveel mogelijk koopkrachtbehoud voor mensen tot een modaal inkomen in Nederland. En volgende week zal Asscher een brief aan de Kamer sturen met onze aanpak waar we vandaag in het kabinet over gesproken hebben met betrekking tot de jeugdwerkloosheid. Deze maatregelen zijn nodig om uiteindelijk in Nederland de concurrentiepositie weer te versterken. Een sterke concurrentiepositie bereiken we alleen als we de lonen zoveel mogelijk matigen, de overheidsfinanciën op orde brengen en op die manier werken aan werkgelegenheidsherstel. Nederland is een exporteconomie. Als de export aantrekt, trekken daarna ook de bedrijfsinvesteringen aan en als de bedrijfsinvesteringen aantrekken trekken daarna ook de private bestedingen weer aan. Het gaat helaas niet omgekeerd, dus we moeten het op deze manier doen. Je ziet ook in de cijfers van het CPB dat de lichtpuntjes er zijn. Het producentenvertrouwen neemt weer iets toe, later dit jaar gaat de economische groei weer aantrekken. Je ziet tegelijkertijd dat de export aantrekt en dat onze verkopen aan Duitsland behoorlijk toenemen. Dus er zijn ook lichtpuntjes. Ik ben dus ook uiteindelijk optimistisch, over de middellange en de lange termijn voor de economie van dit land. We leven in een van de rijkste en mooiste landen van de wereld, altijd is het gelukt om in tijden van problemen dwars door alle partijen heen, dwars door alle maatschappelijke organisaties heen te komen tot een gezamenlijke aanpak van de problemen in dit land en dat zal ook deze keer is mijn vaste overtuiging gebeuren. Er is niets mis met Nederland wat we niet kunnen repareren met wat sterk is aan Nederland.

JANSEN (DE TELEGRAAF)
U zegt er niets mis met Nederland wat we niet kunnen repareren. Hoe zit het eigenlijk met het fundament van dit kabinet, de heer Wiegel vandaag in NRC zegt dat er van alles mis is met het fundament hier in de politiek, namelijk het kabinet en dat er eigenlijk een nieuwe formatieronde, uitbreiding van de coalitie nodig is. Ik neem aan dat u bekend bent met het verhaal. Wat vindt u ervan?

RUTTE
Ik ben het met Wiegel niet eens. Vorig jaar september waren er verkiezingen, toen hebben diverse partijen geadviseerd dat deze twee partijen zouden moeten gaan regeren, deze twee partijen waren het daar ook mee eens. We hebben ons altijd gerealiseerd dat we meerderheden moeten zoeken in de EK. Daar zijn we ook mee bezig, dat is het normale parlementaire handwerk. Partijen in Nederland zijn verstandige partijen, je ziet ook dat partijen altijd bereid zijn constructief in gesprek te gaan. Natuurlijk ook hun wensen hebben, maar ik ben ervan overtuigd dat het mogelijk is om ook, zoals dat tot nu toe gelukt is ook in de toekomst met elkaar tot parlementaire meerderheden te komen.

JANSEN
U noemt het verzamelen van steun in de EK het parlementaire handwerk. Ik kan me toch niet aan de indruk onttrekken wat ik de laatste weken hier in Den Haag heb zien gebeuren dat het niet parlementair handwerk is, maar gewoon chaos.

RUTTE
Nee, dat is het niet. Het parlementaire handwerk betekent dat je steun zoekt bij andere partijen. Het is onvermijdelijk dat dat af en toe achter een gesloten deur plaatsvindt, waar een camera op staat te draaien wat dan de halve uitzending van Nieuwsuur vult, dat is onvermijdelijk. Dat zal in de komende tijd ook zeker nog het geval zijn. Dat hoort bij de democratie, ik denk dat het goed is, het voorkomt de dictatuur van de meerderheid. Het zorgt voor fundamenteel parlementair debat, het zorgt voor input van alle redelijke krachten in dit land en volgens mij is dat heel gezond.

JANSEN
Ik hoor dit soort termen de laatste tijd vaker, dictatuur van de meerderheid voorkomen, ik hoor ook wel de term nieuwe politiek dan vallen. Maar is het niet een fundamenteel probleem van deze coalitie, namelijk dat u gewoon niet doorkunt met het uitvoeren van het RA met 16 miljard aan bezuinigen en nog een aanvullende agenda omdat het fundament van deze coalitie niet deugt, met andere woorden bent u er nog steeds van overtuigd dat u met allerlei deelakkoorden gaan sluiten, ad hoc akkoorden, dat u daarmee de vier jaar alsnog vol kunt maken?

RUTTE
Ja, daar ben ik absoluut van overtuigd. Omdat ik er absoluut van overtuigd ben dat in dit mooie land er heel veel mensen zijn die zich realiseren dat willen we sterker uit deze crisis komen dat we dan maatregelen moeten nemen. Dat zijn ook de mensen die vorig jaar zeiden nu PvdA en VVD zo groot zijn geworden, ondanks de situatie in de EK moeten die twee partijen een kabinet vormen. Het is gebleken ook in de afgelopen maanden dat partijen open staan voor die gesprekken. En het zal ook de komende maanden naar mijn overtuiging blijken. Dat werkt niet als wij als kabinet blind ons plan doordrukken en zeggen nu moet u maar tekenen bij het kruisje. Dat lukt alleen als wij luisteren naar wensen die leven in de kring van D66, het CDA, de CU, 50plus, PvdD, de PVV, de SP, en alle andere oppositiepartijen, de SGP, CU. Zelfde geldt voor sociale partners. Ook zij willen niets liever dan herstel van werkgelegenheid in Nederland en die willen ook dat dit land zo snel mogelijk sterker uit deze crisis komt. Dus ik heb daar heel veel vertrouwen in en dat stelt ook heel veel eisen aan onszelf. Wij moeten bedenken als kabinet wat we willen, wat weten we, en tegelijkertijd met een zeer open oog en oor het gesprek aan gaan met anderen, bereid zijn ook onze plannen aan te passen en daarmee te komen tot breed draagvlak.

JANSEN
Dus er is geen sprake van een weeffout?

RUTTE
Integendeel. Ik denk dat dit een heel stabiel kabinet is. Maar dat het kabinet alleen kan slagen als we inderdaad ook bereid zijn om een beroep te doen op al die redelijke krachten in het land en die zijn er gelukkig volop en die zullen hun eisen hebben, hun opvattingen hebben, die zullen we moeten verwerken in het beleid. We kunnen niet blind zomaar precies doen wat we willen, we moeten dus zoeken naar een breder draagvlak en ik ben er van overtuigd dat dat lukt.

MEIJER (NOS)
U zult als u al die krachten aan boord wilt hebben met een lijstje moeten komen waar niet meteen gaten in zijn geschoten, door bijvoorbeeld gisteren de oppositiepartij D66, visieloos noemde Pechtold het, onderwijsbond vandaag, zorgpersoneel, zeggen allemaal we gaan er niet aan meewerken. Had u niet met een andere lijst moeten komen?

RUTTE
Ik verzeker u één ding en volgens mij zijn we het daar al over eens dat zie ik aan uw glimlach. Dat welk pakket wij ook hadden laten zien er altijd partijen en organisaties zouden zijn die zeggen: belangrijke onderdelen daarvan wijzen we af. Dat is logisch, dat verwijt ik niemand, dat is ook te begrijpen. Wat we nu moeten doen is daarover in gesprek gaan. Kijken waar zitten die zorgen, met welke partijen in het land, maatschappelijke organisaties, werkgevers en werknemers en daarna ook politieke partijen in de Kamer kun je tot meerderheden komen. Ik ben ervan overtuigd dat dat gaat lukken. Maar het is ook logisch dat de eerste reacties natuurlijk piketpalen slaan zijn, posities bepalen, dat begrijp ik volledig, zou ik zelf ook doen als ik in de oppositie zat en tegelijkertijd bereid was om creatief en constructief mee te denken.

MEIJER
U neemt dat niet serieus als een afwijzing, maar u zegt daarmee zijn de onderhandelingen begonnen, meer niet.

RUTTE
Ik neem het zeer serieus, ik neem het zeer serieus, maar ik beschouw het inderdaad veel meer als het duidelijk afgeven van signalen vanuit die organisaties, dit is wat wij vinden en willen. Wees bereid daar dus ook bij aanpassingen te doen en die gesprekken gaan plaatsvinden.

MEIJER
Het woord visieloos van Pechtold, trekt u zich dat dan helemaal niet aan?

RUTTE
Het is onvermijdelijk als partijen in de oppositie zitten en niet in de coalitie, dat ze niet alleen al het goede werk van het kabinet zomaar van commentaar voorzien, maar uiteraard daar ook epitheta opplakken, dat is niet erg.

MEIJER
Het zijn nogal wat partijen hè, die u wilt verenigen. Als je bijvoorbeeld Heerts tegenover Pechtold zet, die hebben zulke andere ideeën over het oplossen van problemen. Hoe gaat u die bij elkaar brengen?

RUTTE
Ik denk dat ze allebei, dat is nou het mooie, uiteindelijk willen dat dit mooie land sterker uit die crisis komt. Dat ze willen dat er meer banen komen en herstel van werkgelegenheid. Dat ze allebei zien dat ze daarvoor moeten kijken naar de flexkant van de arbeidsmarkt, de vaste kant van de arbeidsmarkt, dat we moeten kijken naar het onderwijs, D66, belangrijk punt voor Pechtold en zijn partij. Die arbeidsmarkt, een belangrijk punt voor Pechtold en zijn partij, ook een belangrijk punt voor de FNV. Ik ben ervan overtuigd dat zij allemaal van goede wil, dat ze natuurlijk kritisch zullen zijn, vandaag zullen er nog veel kritische reacties volgen, dat is ook logisch, dat neem ik zeer serieus. Maar ik beschouw het ook als duidelijk signalen over accenten die mensen dadelijk willen zetten in de gesprekken die we gaan voeren.

MEIJER
Hoe gaat u die steun werven de komende weken? Gaat u dat steeds doen met biertjes in een café?

RUTTE
Nou, als het moet, maar in ieder geval gaan wij de komende weken in gesprek met, hopen wij, dat moet nog vanuit FNV en VNO ja op gezegd worden, maar we hopen van harte dat we de komende week onderhandelingen kunnen starten. We hebben nu alleen nog maar verkennende gesprekken gevoerd, we hebben niet onderhandeld. Dus we hopen de komende weken onderhandelingen te voeren met de sociale partners van werkgevers en werknemerszijde, CNV, LTO Nederland, het MKB, het MHP, FNV en VNO en we hopen met hen te komen tot een goed sociaal akkoord en daarna hopen wij natuurlijk ook in de Kamer te komen tot breed draagvlak.

MEIJER
Wat kunt u zeggen over het gesprek met Heerts gisteren?

RUTTE
Dat was een van de gesprekken zoals zo velen in het kader niet van onderhandelingen, want die zijn nog helemaal niet gestart, maar gewoon met elkaar verkennende gesprekken voeren, aftasten, in dat kader moet u die foto zien die genomen is door die café-eigenaar.

MEIJER
Het zag er niet uit alsof  het een gepland gesprek was maar meer een beetje ad hoc, misschien bent u naar hem toe gereden, klopt dat?

RUTTE
Komende weken zult u veel geplande gesprekken zien, ad hoc gesprekken, gesprekken in kamers hier, gesprekken in cafés, dat hoort erbij. Dit is een land waarin we met elkaar in gesprek zijn. Dat doen we op allerlei plekken en wat is er op tegen om dat af en toe te doen onder het genot van een goed glas bier.

DU PRÉ (VOLKSKRANT)
Onder al die partijen die u net noemde zijn er ook wel wat die zeggen we willen niet alleen over dit pakket praten, maar ook over de rest van het RA. Is dat bespreekbaar?

RUTTE
Uiteraard ga ik nu niet dingen blokkeren. Wij zijn bereid over alles te spreken. Wij zoeken naar steun voor de plannen van het kabinet. En dat zal niet alleen gaan over dit pakket, dit pakket is nu nodig vanwege het CPB, maar we waren sowieso al van plan om te gaan praten met de sociale partners over de arbeidsmarkt, over allerlei andere hervormingen die aanstaande zijn en die wij essentieel vinden. Dit komt daar nu bij, dus die gesprekken komende weken gaan ook niet alleen over dit pakket met sociale partners, maar gaan over een bredere agenda waarover we al maanden met elkaar niet in onderhandeling, maar wel verkennend in overleg zijn.

DU PRÉ
Dat is duidelijk, maar geldt dat ook voor de oppositiefracties?

RUTTE
Dat zullen we zien. Dijsselbloem is langs geweest, hij heeft geschetst hoe wij het proces zien, het proces zien wij in de eerste plaats dat we nu willen werken met sociale partners aan een sociaal akkoord, dat we daarna met oppositiefracties in gesprek willen om te komen tot een breed draagvlak, en dat zal zich uit de aard van de zaak niet beperken tot de begroting van '13 en '14, dan zul je natuurlijk ook kijken naar grotere hervormingen die aanstaande zijn, dus dat gaan we doen.

DU PRÉ
Heeft het daarbij uw voorkeur om het in één keer zo te doen, om te voorkomen dat u de komende maanden weer zo'n rondje moet gaan maken door de Kamer?

RUTTE
Ik heb allemaal voorkeuren, maar wat ik nu eerst wil is dat stap voor stap bekijken en de eerste stap die we nu moeten zetten en dat is het belangrijkste is toch dat gesprek aangaan met de organisatie van werkgevers en werknemers. En ik hoop van harte dat zij daar uiteindelijk ook toe bereid zijn. Er vinden belangrijke vergaderingen in de FNV plaats vandaag en ik dacht ook aanstaande maandag en ik hoop van harte dat we met elkaar aan tafel komen en kunnen gaan onderhandelen.

VERBEEK (BNR RADIO)
Over de medewerking van de oppositiepartijen en de sociale partners. Wat heeft u hen te bieden?

RUTTE
Dit type gesprekken leent zich niet voor het nu in het openbaar schetsen van onderhandelingsruimte en hoe zou je tot iets kunnen komen, want dan komen we er nooit uit, dus ik moet daar helaas uiteraard enige geheimzinnigheid in betrachten, dat is onvermijdelijk in het belang van een goed resultaat, maar vanzelfsprekend realiseert het kabinet zich dat als wij bijvoorbeeld vragen om een vrijwillige nullijn in de zorg, dat is een van de elementen die wij in onze plannen hebben staan, waarover we in gesprek gaan met sociale partners, dat het uiteraard ook betekent dat sociale partners zullen zeggen als we al überhaupt bereid zijn om er naar te kijken, zal dat natuurlijk altijd hand in hand moeten gaan met behoud van werkgelegenheid. Ik noem een voorbeeld. Zo zal het altijd zo zijn dat je met elkaar praat en probeert er goed uit te komen.

VERBEEK
Behoud van werkgelegenheid in de zorg of ook extra banen in de zorg?

RUTTE
Nou heb ik geprobeerd in het antwoord op uw vorige vraag zo ver mogelijk te gaan, maar nu gaat u te ver, althans u gaat niet te ver, maar ik zou te ver gaan als ik daar antwoord op geef.

VERBEEK
Zou afzien van korting van de WW-duur, is dat een maatregel..?

RUTTE
Nogmaals (onverstaanbaar, red.) we zijn echt in alle onderwerpen die er liggen, de arbeidsmarkt, het ontslagrecht, de ouderenzorg, er spelen zoveel zaken waarvan ik aanneem dat over een aantal van die zaken ook de sociale partners willen praten, misschien wel over al die zaken, dan help ik de zaak niet door er nu op vooruit te lopen.

VERBEEK
Maar er valt over te praten blijkbaar? Over al die punten die er nu noemt.

RUTTE
Over alles, van rechtsboven, linksonder is te praten. Vervolgens moet je kijken of je met elkaar tot gemeenschappelijke oriëntaties kunt komen.

VERBEEK
Hoe denkt u het bedrijfsleven mee te krijgen als u een rekening van 640 miljoen en eigenlijk nog meer vanwege die werkgeversheffing neerlegt bij datzelfde bedrijfsleven.

RUTTE
Ik denk dat het bedrijfsleven ziet dat het van cruciaal belang is nu in Nederland dat wij het vertrouwen behouden van financiële markten. Dat het van cruciaal belang is voor het bedrijfsleven dat wij onze overheidsfinanciën op orde brengen. Dat het onvermijdelijk is dat je daarbij ook een beroep doet op de mensen die werken en de bedrijven. Dat als je kijkt naar de totale verdeling van lasten en lusten in het kabinet dat we dat op een fatsoenlijke manier doen, zowel wat betreft de koopkracht tussen lager betaalden en hogere inkomens, maar ook in de verhouding werkgevers, werknemers. Men ziet tegelijkertijd een zeer fors investeringspakket, dit jaar al, in 2013 ruim 600 miljoen extra ruimte voor bedrijfsinvesteringen. Volgend jaar 300 miljoen investeren in wegen, dat zijn forse pakketten.

VERBEEK
Waarom zit er in dit pakket maatregelen geen voorstellen om de ontwikkelingssamenwerking verder te korten? Staat in het verkiezingsprogramma van de VVD, kent geen uitverdieneffecten, heb je zo binnen?

RUTTE
Ja. Maar daarbij geldt natuurlijk dat we al in het RA wat er ligt in de 16 miljard een hele zware bezuiniging hebben ingeboekt op ontwikkelingssamenwerking die in ieder geval de spankracht van een van de partijen denk ik de grens ervan heeft geraakt op dat onderwerp.

VERBEEK
U beloofde tijdens de verkiezingen die 1000 euro voor elke werkende Nederlander, dat werd later 500 euro in 2017 geloof ik, ziet u die er nog van komen?

RUTTE
Die hele verlaging van de arbeidskorting, ook die 500 euro, zitten allemaal in de plannen die vorig jaar bij de start van het kabinet zijn gepresenteerd. Daar heb ik nu geen voornemens daar iets aan te veranderen, nee. We gaan niet aan de arbeidskorting draaien, hoogstens voor de laagste schalen, dat hangt af in augustus als we naar de koopkrachtplaatjes gaan, dan ga je natuurlijk kijken naar alle knoppen waar je aan kan draaien om juist aan die laagste loonschalen iets te verbeteren en zo veel mogelijk koopkrachtbehoud te geven, daar is 300 miljoen voor uitgetrokken, dan zou het kunnen zijn dat je ook de arbeidskorting juist wat verhoogd.

WESTER (RTL NIEUWS)
Moeten we dit zien als een voorstel dat compleet bespreekbaar is voor de oppositie?

RUTTE
Ja.

WESTER
En waar ook van alles aan veranderd kan worden?

RUTTE
Ja, zeker.

WESTER
Dus meer dan een voorstel is het eigenlijk niet?

RUTTE
Het is onze inzet voor de gesprekken die over meer gaan trouwens, ook over de arbeidsmarkt, de hervormingen die we bij de start van het kabinet hebben bekend gemaakt, met organisaties van werkgevers en werknemers en uiteraard daarna ook van gesprekken met de oppositiepartijen.

WESTER
Afgelopen woensdagavond deed Samsom een pleidooi voor een groot allesomvattend oranjeakkoord. Was u verbaasd over die oproep?

RUTTE
Nee, die term oranjeakkoord laat ik even voor wat die is, omdat die, las ik de dag erna in de Telegraaf, de indruk wekte dat de troonswisseling gekoppeld zou zijn aan de noodzaak om voor 30 april tot een akkoord te komen. We willen natuurlijk zo snel mogelijk tot een akkoord komen, maar er ligt geen link, die heeft ook Samsom niet willen leggen, tussen 30 april en tot een akkoord komen. De heer Jansen denkt daar anders over [reactie Jansen, onverstaanbaar, red.] Oké, in ieder geval, uit de gesprekken die ik met Samsom heb gevoerd, is mij geworden dat die link er niet is, maar we hebben er wel belang bij om zo snel mogelijk tot een afspraak te komen omdat dat leidt tot verder herstel van vertrouwen. We zien nu dat later dit jaar die cijfers iets verbeteren van de economie. Dat kunnen we verder versterken door tot een afspraak te komen.

WESTER
U was het met hem erover eens dat dit de aanpak moest worden?

RUTTE
Die vraag begrijp ik niet.

WESTER
U had van tevoren met Samsom afgesproken dat dit de aanpak moest worden, een groot allesomvattend akkoord?

RUTTE
Nogmaals, ik laat die termen even voor Samsom, wij kiezen allemaal onze woorden. Waar wij nu op inzetten is stap voor stap komen tot een aanpak. Stap één is te komen tot onderhandelingen, die moeten nog starten, met organisaties van werkgevers en werknemers. We proberen te kijken ook hoe breed zij de agenda zien, dus daar gaan we over praten, we zijn bereid ook die agenda breed met elkaar te voeren en daarna met partijen in de Kamer en dan gaan we stap voor stap kijken hoe breed uiteindelijk zo'n akkoord kan zijn.

VRAAG
Wat is nog de waarde van het RA?

RUTTE
Het RA staat overeind. Wat wij nu doen is ook in de geest met het RA ervoor zorgen dat waar het RA drie dingen benadrukt, namelijk je moet hervormen om Nederland sterker uit de crisis te laten komen, de overheidsfinanciën moet je op orde brengen, je moet investeren. Uiteraard moet dat ook allemaal gebeuren op een manier dat je het in de inkomensverhoudingen netjes doet. Uit die gedachte van het RA zetten we nu extra in op twee punten. Namelijk het op orde brengen van die overheidsfinanciën, noodzakelijk vanwege de slechtere CPB-ramingen van gisteren. En ten tweede de andere prioriteit van het investeren, vandaar dat we bijna 1 miljard uittrekken dit jaar en vorig jaar voor investeringen in banen.

VRAAG
(onverstaanbaar, red.) moeten we dat nu ook zien als de inzet van gesprekken met allerlei partijen?

RUTTE
Die vraag begrijp ik niet.

VRAAG
U noemt dit pakket als inzet voor gesprekken met allerlei partijen. Geldt dat ook voor wat in het RA staat?

RUTTE
Laat ik het nou eens stap voor stap doen, daarom hecht ik zo aan die stap voor stap benadering, wat we nu eerst willen we doen is met de sociale partners in gesprek gaan en komen tot afspraken met sociale partners ten aanzien van een sociaal akkoord. En daarna gaan we het stap voor stap verder bekijken en ik merk maar een ding eigenlijk bij partijen, ik merk dat bij organisaties van werkgevers en werknemers, dat men wil dat inderdaad dit land stabiel uit de crisis komt en is ook bereid daarop te investeren, mits dit kabinet ook bereid is om te onderhandelen. Dat is logisch.

VRAAG
Wat is de ratio om al een dag na de CPB-cijfers dit pakket te presenteren. Ik kan me ook voorstellen dat als je in gesprek wilt met partijen dat je dit pakket ter tafel brengt, maar nog niet groots presenteert. Je ziet nu allerlei reacties. Is ook overwogen dit pakket bij wijze van spreken over drie weken te presenteren.

RUTTE
Ten eerste werkt het in Den Haag zo dat als je het eens bent over een pakket dat als ik het nu niet presenteer het meestal een paar dagen eerder in een groot landelijk ochtendblad komt, of op een tv-zender. Dat is nou eenmaal de logica van Den Haag, dat is onvermijdelijk. Dus je houdt zo'n pakket niet geheim. Je moet wel een besluit nemen, je moet wel iets vinden, je kunt niet als kabinet gesprekken aangaan als je niet zelf iets vindt. Dus gesprekken met sociale partners vragen om een inzet vanuit het kabinet. Ook de partijen waar Dijsselbloem het rondje heeft gemaakt afgelopen woensdag hebben gevraagd, een groot aantal daarvan, hebben gezegd dat zij het logisch vinden dat het kabinet zelf ook iets vindt, dat wij met een eigen opvatting komen over het aanpakken van deze problemen en niet wachten op gesprekken en dan met elkaar eens gaan brainstormen.

GIEBBELS (DE VOLKSKRANT)
Kunt u verder als u voor 30 april geen akkoord heeft?

RUTTE
Ik ga die als dan vraag niet beantwoorden, omdat ik ervan overtuigd ben, echt van overtuigd ben, zowel bij de sociale partners als ook bij een groot aantal politieke partijen dat de wil er is om met elkaar dit land sterker uit de crisis te laten komen.

GIEBBELS
Maar die deadline 30 april, het moment waarop u uw plannen moet inleveren bij de EC, die staat er voor de onderhandelingen met…

RUTTE
Die hele EC, daar doe ik dit niet voor. Ik doe dit omdat ik van dit land houd, en omdat ik het van het grootste belang vindt dat waar wij een van de rijkste en sterkste landen van de wereld zijn, maar wel door een buitengewoon moeilijke fase gaan op dit moment, dat we die moeilijke fase zo snel mogelijk door zijn en zo snel mogelijk weer naar herstel gaan. Dus de deadlines van Europa ik ken ze, allemaal relevant, maar ik vind ze eerlijk gezegd secundair. Primair nu is dat we met elkaar zo snel mogelijk tot een akkoord komen.

GIEBBELS
Dus u neemt de tijd die daarvoor nodig is?

RUTTE
Ik wil het zo snel mogelijk. Maar we moeten goede gesprekken voeren en zorgen dat we eruit komen.

MEIJER (DE VOLKSKRANT)
De partijen die u nodig hebt straks om dat akkoord te sluiten die zeggen ja we mogen nu meehelpen om te bezuinigen, maar mogen we in 2015 als er misschien ook weer eens wat uit te geven valt, mogen we dan ook meedoen? Wat is daarop uw antwoord?

RUTTE
Je hoort allerlei geruchten en berichten uit politieke partijen die bereid zijn om te kijken constructief mee te denken over oplossingen. Ik kan nu niet al die verschillende ideeën van commentaar voorzien, want dan heb ik het probleem wat ik net ook tegen BNR zei, dan ga ik te veel al in op de onderhandelingen.

MEIJER
Ze zeggen dat ze de verkiezingsprogramma's op tafel zullen leggen naast het RA.

RUTTE
Dat is geheel onverwacht.

MEIJER
Krijg je dan niet een soort formatie, nieuwe formatie met andere middelen?

RUTTE
Nee, dat is als kabinet zoeken naar brede steun in samenleving en Kamers.

BENSCHOP (NU.NL)
Waarom praten eerst met de polder en daarna pas met de oppositie?

RUTTE
Omdat wij het van belang vinden om met organisaties van werkgevers en werknemers te praten over het aanpakken van een brede sociale agenda. Hoe breed die precies wordt zal ook afhangen van hoe uiteindelijk ook de besluitvorming in de FNV verloopt, de wensen bij het VNO, maar ook CNV, MHP, MKB en LTO. Dus wij vinden het van groot belang om dat te doen, omdat je dan praat over de arbeidsmarkt en dit ook de mensen zijn die direct aan de cao-tafels zitten en te maken hebben met toekomstige bedrijfsinvesteringen. En ik denk ook voor de discussie in de Kamer dat men het relevant vindt om te weten is het gelukt om tot een akkoord te komen, ik hoop het vurig. Als dat niet lukt dan betekent het dat we natuurlijk al eerder met partijen in de TK aan de gang gaan. Maar mijn absolute overtuiging is dat we tot een sociaal akkoord kunnen komen.

BENSCHOP
Gaat u met dat akkoord dat u vervolgens bereikt met de oppositie weer terug naar de sociale partners?

RUTTE
Nogmaals, stap voor stap. Stap 1 is nu praten met organisaties van werkgevers en werknemers en wat Dijsselbloem ook heeft gezegd tegen politieke partijen in de TK afgelopen woensdag is dat doen we nu eerst. Dus we komen één, twee weken bij u terug misschien een tussenstand, misschien een eindstand, kijken hoe ver we zijn, misschien hebben we meer tijd nodig voor de gesprekken met sociale partners en dan gaan we van daar weer stap voor stap verder kijken, het heeft nooit zin is mijn ervaring, je kunt wel nadenken over scenario's in je hoofd, dat doe ik natuurlijk ook en daar nu over praten betekent dat ik nu een proces vastleg wat ook ruimte moet laten voor hoe het uiteindelijk van processtap tot processtap het beste verloopt.

BENSCHOP
Heeft uw voorkeur een groot totaalakkoord of een deelakkoord met verschillende partijen?

RUTTE
Nogmaals ik wil eerst een stap één zetten, dat is zo snel mogelijk in gesprek komen met sociale partners en het helpt niet als ik dat type vragen nu beantwoord, daar heb ik natuurlijk ideeën over, maar ik wil ook weten welke gedachten leven in kringen van de partijen die lid zijn van de Stichting van de Arbeid en uiteraard ook in de TK.

ORNSTEIN (BUITENHOF)
Waarom heeft u minister Dijsselbloem naar de fractievoorzitters gestuurd en neemt u niet als regisseur van het kabinet zelf het voortouw als premier, toont u leiderschap?

RUTTE
Ik heb ze alle negen gebeld afgelopen maandag en gezegd dat ik het zeer op prijs zou stellen als men bereid is Dijsselbloem te ontvangen en het ligt voor de hand dat Dijsselbloem die gesprekken voert. Hij is minister van Financiën. Hij heeft direct ook toegang tot een ambtelijk apparaat dat snel ook de berekeningen kan maken, maar ik verzeker u, u zult mij, misschien meer dan u lief is, in beeld zien komen de komende tijd.

ORNSTEIN
Maar ook in gesprekken met de andere politieke leiders? Want het lijkt nu eigenlijk net als bij het akkoord vorig jaar waarbij ook De Jager het voortouw moest nemen en u een beetje in de luwte bleef staan. Is het niet belangrijk dat de premier dan laat zien, ik sta ervoor.

RUTTE
Daarom heb ik ze ook alle negen gebeld, er zijn ook heel veel contacten tussen mij en de leiders van de politieke partijen in de Kamers mag ik wel zeggen. Gelukkig is de situatie anders dan die van vorig jaar, toen hadden wij een kabinetscrisis en aanstaande verkiezingen. nu hebben we te maken met de situatie dat dit kabinet stabiel is, goed functioneert, maar geen meerderheid heeft in de EK. Zoekt dus naar draagvlak voor plannen, ook in de senaat en dat betekent vooral ook zoeken naar draagvlak, natuurlijk in eerste instantie in de TK en dan vind ik het in deze fase heel verstandig dat Dijsselbloem die gesprekken voert, maar natuurlijk ben ik zeer nauw betrokken tot en met de foto's op Twitter van gisteren.

DE ZOETEN (NIEUWSUUR)
U zei we gaan dit jaar niet meer bezuinigen, want dan zal je vooral lastenverzwaringen in moeten voeren en dat is slecht voor de banen. Maar het pakket voor volgend jaar bestaat voor een goed dele ook uit lastenverzwaringen. Voor de helft.

RUTTE
Nee. Ongeveer een derde.

DE ZOETEN
Het bedrijfsleven.

RUTTE
Als je het optelt ongeveer een derde. Normaal bij dit soort pakketten, in de afgelopen veertig, vijftig jaar de grote bezuinigingspakketten is het altijd een derde lasten, twee derde uitgaven. En de een derde lasten…

DE ZOETEN
Een  pakket van 4,3 en volgens mij heeft u door de belastingschijven te bevriezen een miljard en het bedrijfsleven krijgt geen lastenverlichting..

RUTTE
En we geven 300 miljoen terug, dat is lastenverlichting. U moet natuurlijk optellen, aftrekken en uiteindelijk kom je tot een pakket wat 1/3 lasten is en 2/3 uitgaven. En dat is eigenlijk in de afgelopen vijftig jaar altijd het geval geweest. Je kunt bijna geen pakketten maken die alleen maar bestaan uit uitgaven het is altijd onvermijdelijk dat er ook een deel lasten inzit, en dan probeer je altijd bij de lasten te verdelen 50% bedrijfsleven, 50% de mensen in het land.

DE ZOETEN
U denkt niet dat dit pakket eigenlijk meer schadelijk is voor de economie, zoals sommige economen zeggen.

RUTTE
Kijk het lastige altijd hierbij is dat als je natuurlijk eindeloos zou blijven investeren, dat doen we ook dit jaar bij een tekort van 3,3% geven we in 2013 dus ook weer ruim 20 miljard meer uit dan we binnenkrijgen, dat is 20 miljard investeren. Voor volgend jaar willen we onder de 3% komen, dat is nog steeds 18 miljard meer uitgeven dan we binnenkrijgen, dus 18 miljard investeren. Het risico van al die investeringen is natuurlijk dat die overheid, maar niet in omvang wordt teruggebracht op het niveau wat de economie kan dragen. Onze economie groeit gewoon simpelweg niet meer met 3 of 4% zoals in de jaren tachtig. Door de vergrijzing, door het feit dat we minder jonge mensen op de arbeidsmarkt krijgen, het feit dat de arbeidsproductiviteitstijging ook natuurlijk trager gaat dan in de jaren zeventig en tachtig, mag je verwachten dat onze economie als het heel goed gaat 1,3/1,4/1,5% groeit. Onze overheidsuitgaven groeien nog steeds alsof onze economie met 3% groeit. Dat is niet vol te houden. Daarom moet je ervoor zorgen dat die overheid kleiner wordt. Één voorbeeld: in 2016 zijn inmiddels  40% van de Haagse bureaustoelen weg, zijn drie gebouwen dicht, dus ook de overheid snijdt in het eigen vlees. We nemen enorm veel maatregelen in de zorg, in de sociale zekerheid, maar nogmaals ook in de eigen overheid, uitgaven, eigen overheidsapparaat. Maar het is altijd zo, als je kijkt naar de geschiedenis dat dit soort pakketten bestaan vooral uit uitgaven, ongeveer 2/3 en onvermijdelijk ook lasten.

DE ZOETEN
Vorig jaar ging u op dit moment met Wilders in het Catshuis onderhandelen, nu moet u met oppositie en sociale partners onderhandelen. Welke uitdaging is groter?

RUTTE
Ik zie, het zijn appels en peren. Want het goede nieuws nu is in ieder geval dat de coalitie, die vorig jaar zeven weken nodig had en er nu in één ministerraad is, dus dat is het goede nieuws. Niettemin is net zoals ook het vorige kabinet in veel opzichten een minderheidskabinet was, is dit kabinet dat ook in de EK althans. En wij vinden het los van die situatie in de EK nog van groot belang dat wij streven en werken aan dat brede draagvlak bij sociale partners omdat die ook de versnelling kunnen geven aan de maatregelen die nodig zijn om de economie te versterken. Dus de organisaties van werkgevers en werknemers.

LEITS (HET FINANCIEELE DAGBLAD)
U bezuinigt volgend jaar ruim 0,4% van het BBP, daarmee is er heel weinig marge voor verdere tegenvallers en zou het kunnen zijn dat u volgend jaar toch weer met een extra pakket moet komen.

RUTTE
Nee, we bezuinigen meer. 4,3 miljard, met uitverdieneffecten die je voor 2014 moet zetten op ongeveer 30%. We bezuinigen meer dan nodig is en dat is juist ook omdat we wat ruimte willen inbouwen voor eventuele verdere tegenvallers. Hadden we dat heel precies gedaan dan had je misschien met een pakket van 3,5 miljard kunnen volstaan. Dan was uw vraag waar geweest dan zou je mogelijk volgend jaar extra moeten bezuinigen.

LEITS
En waar komt het BBP dan nu op uit, het tekort?

RUTTE
Het streven is dus naar die 3 te komen, maar zou de economie nog verder verslechteren, dan kom je misschien wat onder de 3 uit. Tegelijkertijd stellen een aantal van uw collega's terecht de vraag als je in gesprek gaat met sociale partners, in gesprek gaat met partijen in de Kamer die hebben mogelijk ook nog financiële wensen dus dan kon je ook nog wel iets verliezen in termen van de opbrengst van zo'n pakket, dus er zit iets ruimte.

LEITS
Heel weinig.

RUTTE
Nee, behoorlijk, een klein miljard.

VISCHJAGER
(onverstaanbaar, red.) Ik kreeg een brief van Ploumen.

RUTTE
Zeker, we spreken het uit als Ploemen, maar je schrijft Ploumen.

VISCHJAGER
Een hele aardige brief waar ze in zegt uw engagement val in goede aarde, maar het is niet mijn engagement, het is namelijk wat u gedaan heeft, miljoenen daar naartoe gestuurd. Ik vraag me af is dat een taak die voor alle ministers geldt of is dat alleen voor Buitenlandse Zaken die ermee bezig zijn. Vind ik wel een goede vraag.

RUTTE
Het beste is echt om dit met Ploumen te bespreken, want zij kent nu het hele dossier. Als ik nou daar weer in ga duiken, daar tussenkom, dus ik zou echt even met haar contact zoeken.