Persconferentie na de ministerraad, 11 januari 2013

Mediatekst | 11-01-2013

RUTTE
Ook van mijn kant allereerst een buitengewoon goed 2013 toegewenst en een heel gelukkig Nieuwjaar. Vandaag was de eerste ministerraad van dat nieuwe jaar. Je merkte aan de ploeg dat iedereen weer was bijgetankt en had bijgetankt en er ook weer zin in had, gelukkig maar. Er is heel veel te doen.

Ik zei de vorige keer al toen we elkaar voor het laatst troffen voor de kerstvakantie, voor het kerstreces, dat dit geen makkelijk jaar zou worden 2013. Je ziet ook de laatste weken weer een aantal cijfers naar buiten komen die dat nog eens bevestigen, waar het betreft onder andere de inflatie, de oplopende werkeloosheid en ook de verdere daling van de huizenprijzen. Tegelijkertijd zie je ook wat lichtpuntjes. Bijvoorbeeld op de financiële markten, kijk naar de beurskoersen en het ietwat verkleinen van de renteverschillen tussen Zuid- en Noord-Europa. Tegelijkertijd kun je dan zeggen dus dat de Europese stap-voor-stap benadering ook heel geleidelijk aan iets begint op te leveren. Ik kan me heel goed voorstellen dat mensen zich zorgen maken over het algemene beeld en het is dus ook van heel groot belang om de komende tijd heel gefocust en heel geconcentreerd te blijven werken aan het economische herstel van Nederland.  Dat heeft zowel te maken met het op orde brengen van de overheidsbegroting als tegelijkertijd het doorvoeren van noodzakelijke hervormingen en dat op een zodanige manier doen dat we de lusten en lasten ook zo eerlijk mogelijk verdelen.
Als ik dan even kijk naar de doelstelling uiteindelijk, waar doe je dat dan voor, dan doen we dat omdat we over de lange termijn een aantal essentiële voorzieningen voor Nederland overeind willen houden. Op het gebied van de zorg, op het gebied van het onderwijs, op het gebied van een degelijke oudedagsvoorziening. We hebben afgesproken in het regeerakkoord hoe we dat gaan doen. Dat doen we met een zoveel mogelijk Dreesiaanse aanpak. Dus zo sober mogelijk, tegelijkertijd financieel degelijk, gericht op betaalbaarheid nu, maar ook tegelijkertijd de houdbaarheid van deze belangrijke voorzieningen, onderwijs, zorg, veiligheid voor de langere termijn.
We gaan daarbij niet over één nacht ijs. Belangrijk zijn de contacten die op dit moment worden gelegd en zijn gelegd met werkgevers, werknemers, met de gemeenten. Uiteraard de discussies met de Tweede Kamer, die in de eerste plaats. We gaan proberen om de komende tijd overeenstemming te bereiken over een sociale agenda. Dat zou van grote waarde zijn om echt een basis te leggen ook onder dat economisch herstel. Die zou ons echt verder kunnen helpen. We proberen te komen tot zo breed mogelijk gedragen besluiten zowel in de samenleving als in beide Kamers van het parlement. Maar nogmaals, zoals gezegd, vandaag de aftrap voor dat nieuwe jaar. Een mooi jaar voor de boeg en ik zie er naar uit om jullie op vrijdag hier of in Brussel regelmatig te treffen.

WESTER (RTL NIEUWS)
Zou u het jammer vinden als Dijsselbloem geen voorzitter van de eurogroep werd?

RUTTE
Nou uw vraag refereert aan wie de nieuwe voorzitter van de eurogroep gaat worden (…) Het lijkt voor de hand te liggen dat dat een minister van Financiën gaat worden. Daar lijkt toch een zekere consensus over te bestaan. Wat Nederland betreft zou het dan ook goed zijn als het de minister van Financiën is van een van de sterkere landen. Wie dat gaat worden is niet zeker. Als die bal in de richting zou rollen van Jeroen Dijsselbloem, dan zal hij daar natuurlijk zeer serieus over nadenken. Of dat gebeurt moeten we maar afwachten. 21 januari is er een vergadering van de eurogroep waar daar nadere besluitvorming wordt verwacht en u zult accepteren dat de uitkomst van die vergadering eerst gemeld zal worden aan de Tweede Kamer.

WESTER
Maar u gaat mij toch niet vertellen dat als die bal naar hem toerolt, dat hij eens rustig gaat nadenken en met u gaat overleggen en met zijn vrouw en met zijn schoonmoeder en de rest van de familie? Daar is nu toch al over nagedacht?

RUTTE
U stelt een 'als, dan' vraag, als dat gebeurt, dan zal hij daar zeer serieus over nadenken. Het is een belangrijke functie. Het is belangrijk dat die functie ook goed wordt vervuld. Ik heb een aantal overwegingen genoemd die Nederland heeft ten aanzien van uit welke landen wij dan denken dat zo'n voorzitter dan zou moeten komen. Of die uit Nederland komt zullen we moeten afwachten. En als het zover is, dat we dat weten of het een Nederlander is of iemand uit een ander land. Dan zullen we eerst de Kamer informeren.

WESTER
Zou het een goede kandidaat zijn, los van de vraag of hij het wordt?

RUTTE
Nogmaals, ik ga daar niks verder over zeggen. Dijsselbloem is natuurlijk boven iedere verdenking verheven, anders was hij geen minister van Financiën. Hij is een van de ministers van Financiën, lid van de eurogroep. In welke richting die bal gaat rollen, zullen we de komende tijd moeten afwachten

WESTER
Maar u kunt toch wel zeggen het zou een goede kandidaat zijn?

RUTTE
Ja, maar dat wekt de indruk dat er kandidaten zijn. En zo werkt het systeem niet, er worden geen kandidaten gesteld. Wij wachten af hoe uiteindelijk die besluiten worden genomen

WESTER
Nou lees ik weleens een buitenlandse krant en kijk ik weleens televisie. Er zijn mensen die gaan op een soort tournee. Hij is toch gewoon een van de kandidaten, zo wordt hij door iedereen gezien. Uw collega's laten zich openlijk over hem uit: Merkel, anderen ... U kunt toch gewoon zeggen, los van de vraag of hij kandidaat is, het zou een goede zijn.

RUTTE
Oh, als Jeroen Dijsselbloem geen goede minister van Financiën zou zijn, dan was hij geen minister van Financiën geweest. En als minister van Financiën, hij voldoet aan alle kanttekeningen. Neem dan plaats van beoogd voorzitter van de eurogroep. Vanzelfsprekend past hij precies in dat plaatje. Maar of dat gebeurt, in welke richting die bal zal rollen, dat moeten we afwachten. Er is geen sprake van kandidaturen, zo werkt dat systeem niet. We wachten af hoe het gaat lopen. Het is een belangrijk ambt. En ik ga verder geen uitspraken doen over wie het gaat worden.

WESTER
Hij zou het goed kunnen?

RUTTE
Nou, dat geldt natuurlijk voor … Het zou toch idioot zijn dat we een minister van Financiën in Nederland hebben die niet in staat zou zijn om deze belangrijke functie te vervullen. Dat zou gek zijn.

WESTER
Misschien wel beter dan andere.

RUTTE
Ja, maar dat doet weer vragen rijzen die passen in het stramien dat u stelt dat er een kandidaat zou zijn. Waarbij het overigens ook een misvatting is dat hij op tournee is geweest. Hij had afspraken met collega's, onder andere op suggestie van Gerrit Zalm. Die zei, het is belangrijk dat een nieuwe minister van Financiën kennismaakt met de belangrijke collega's van de eurogroep. Die afspraken stonden al gepland. Dat er inmiddels allemaal speculatie is, waarvan we moeten afwachten wat daarvan waar is of niet waar is, staat daar los van.

WESTER
Nu zijn er criticasters die zeggen, het is niet verstandig als Nederland de voorzitter zou leveren, want dat tast onze wat onafhankelijke positie aan. Dan kun je je wat minder streng opstellen of meer voor eigen land opkomen. Deelt u die kritiek?

RUTTE
Kijk, er zijn allerlei opmerkingen over wat het zou betekenen als je voorzitter van de eurogroep bent. Uiteraard geldt, voor wie het ook gaat worden, dat het voor die persoon zo is dat het nationale belang uiteraard zeer belangrijk is. En dat het nationale belang moet zijn ingebed in een goed Europese besluitvorming.  Dus dat geldt voor wie dat ook wordt, dat er altijd goede balans moet zijn tussen die verschillende belangen.

VAN DER WULP (NOS)
Zou het in het belang van Nederland zijn als een Nederlandse kandidaat deze functie krijgt?

RUTTE
Ja, ook uw vraag refereert aan de gedachte dat er sprake is van een kandidaatstelling en zo werkt dat systeem niet. Wij wachten af hoe die besluitvorming loopt. Waarbij Nederland wel een aantal overwegingen heeft. We vinden het van belang dat die beoogde opvolger van Juncker, dat die komt uit een sterk euroland. Dat het iemand is die ook past in het Nederlandse beeld van een strikt en streng begrotingsbeheer. Wie dat precies gaat worden wachten we af.

VAN DER WULP
U heeft het steeds over afwachten. Is het niet juist van belang dat de minister-president actief via de diplomatieke weg lobbiet voor deze functie?

RUTTE
Het zegenrijke werk wat de minister-president in allerlei dossiers kan doen leent zich slecht voor het daarover reflecteren in persconferenties.

VAN DER WULP
Kunt u Dijsselbloem wellicht missen in Nederland? U heeft het over: geen makkelijk jaar, er is veel te doen. De minister van Financiën zult u wel hier nodig hebben.

RUTTE
Wie ook de voorzitter van de eurogroep wordt, welke minister van Financiën dat ook gaat worden, en dat lijkt wel steeds zekerder, dat het een minister van Financiën zal zijn. En wat betreft Nederland komt hij uit een van de eurolanden met een stevige traditie. Voor ieder van die personen zal gelden dat zijn zo goed mogelijk eventuele verplichting op europees niveau moeten combineren met de nationale taak. Maar als dit makkelijke ambten waren, het ambt van de minister van Financiën, dan zou er wel iemand anders hebben gezeten. Het zijn ingewikkelde banen en daarom zal ook Dijsselbloem daar, mocht die bal in zijn richting rollen nogmaals, dan zal hij daar serieus over nadenken.

HENDRIKX (ALGEMEEN DAGBLAD)
Begin vorig jaar was er ook even sprake van dat Juncker zou vertrekken, toen heeft hij nog bijgetekend. Maar toen werd minister De Jager de vraag gesteld of hij kandidaat zou zijn. Toen zei hij: nee, want ik wil mijn handen vrijhouden en ik wil hier vrij de discussies kunnen aangaan. Dat was blijkbaar toen het kabinetsstandpunt. Waarom is dat nu toch, klinkt het nu anders?

RUTTE
Het verschil is dat er geen kandidaten zijn. Toen was er blijkbaar nog sprake van kandidaatstelling. Maar er is nu geen sprake van kandidaten. Een opvolger zal emergen uit die discussie.

HENDRIKX
Hij was niet in voor die positie omdat hij zijn handen vrij wilde houden. Waarom is dat nu niet meer ...

RUTTE
Ik denk dat Jan Kees de Jager zijn eigen capaciteiten onderschat waar het betreft het zowel in staat zijn om een vergadering in goede banen te leiden en tegelijkertijd een buitengewoon scherp oog te houden op het Nederlands belang.

MEERHOF (VOLKSKRANT)
Meneer Barroso zei onlangs in (…) de Volkskrant dat Nederland zeer binnenkort een zeer belangrijke topfunctie zou krijgen in Europa. Kunt u mij helpen, welke functies komen er nog meer vacant de komende tijd?

RUTTE
Ja, dat is het mooie van Europa, dat daar permanent functies vrijkomen.

MEERHOF
Kunt u er een noemen? Een?

RUTTE
Dat weet je pas als die functies vrijkomen. Maar we weten dat er permanent functies vrijkomen.

BRIL (RADIO 1)
Spekman heeft een oproep aan u gedaan om een beschavingsoffensief te starten naar aanleiding van haatmails die hij gekregen heeft. Kunt u aan zijn oproep voldoen?

RUTTE
Wat ik wel kan doen is mijn bijdrage aan dat debat leveren. En kijk wat betreft het reageren op internet, het debat op internet, dat kan een vorm krijgen dat het strafrechtelijk vervolgbaar is, dat mensen oproepen tot direct geweld tegen personen, bijvoorbeeld. Dan kan er sprake zijn van een situatie waarin er strafrechtelijke vervolging moet worden overwogen. Maar daar refereert de heer Spekman niet aan. Spekman heeft het over die situaties waarin er sprake is van scheldpartijen, onfatsoenlijk gedrag op internet en ik zou in het verlengde van wat hij erover gezegd heeft ook iedereen willen oproepen om het debat op internet stevig te voeren, je standpunten in de meest duidelijke bewoordingen naar voren te brengen. Als het moet maak gebruik van humor, maak gebruik van understatement, maak gebruik van ironie, maar zoek de grens. En het is aan ieder persoon zelf om uiteindelijk die grens ook in zichzelf te vinden, maar zoek de grens bij beschaving, bij fatsoen, en zorg erop die manier voor dat het debat op internet ook echt zinvol is. En er zijn heel veel mensen in Nederland die bereid zijn om voor ons allemaal bestuurlijke functies te vervullen, als wethouder of als burgemeester. En het doet heel veel met mensen als - het is natuurlijk niet leuk als je in jouw eigen ogen goede beleid bekritiseerd wordt maar een onderdeel van het publieke debat daar moet je goed tegen kunnen - maar als dat vervolgens verwordt en vervalt in ronduit scheldpartijen. Dan heb ik daar grote moeite mee en al helemaal als dat gericht is tegen hulpverleners die voor ons allemaal in het veld verschijnen, zoals politieagenten, brandweerlieden, mensen die werken bij de ambulance of in het onderwijs en ook dat gebeurt op te grote schaal.

BRIL
U spreekt deze woorden nu hier uit, blijft het wat u betreft daarbij of gaat u naar aanleiding van het verzoek van Spekman iets organiseren of zo. Een landelijk debat, ik noem maar wat.

RUTTE
Nee, volgens mij heeft Spekman ook door die buitengewoon vulgaire mail die hij openbaar heeft gemaakt het debat goed gestart, lever ik daarbij graag mijn bijdrage. Helaas is het niet zo dat je ergens aan een knop kunt draaien en dan dit probleem kunt oplossen. Dit zullen we alleen kunnen oplossen met elkaar door op een fatsoenlijke manier het debat aan te gaan. Ik zie eerder in het oproepen dat te doen, want dan heeft het ook het meeste effect. Al die bijdragen die eindigen in gescheld en in onfatsoenlijke taal en onbeschaafd taalgebruik, uiteindelijk schiet dat z'n doel voorbij.

BRIL
Denkt u dat de mensen die die scheldpartijen beginnen op internet dat die gevoelig zijn voor dit soort oproepen van u en van Spekman, dat morele appèl?

RUTTE
Ja. Dat denk ik echt. Een enkele keer als ik een keer een brief krijg die me te ver gaat bel ik wel eens iemand op en dan is eigenlijk altijd de reactie: oh, bel je zelf, dat had ik niet verwacht. Nee, maar zo heb ik het niet bedoeld. En dan zeg je: ja, maar joh, vertel maar gewoon wat je vindt, doe dat in de meest scherpe bewoordingen, maar waarom nou dat ongelofelijk ordinaire gescheld en gevloek en gedoe? En het is misschien strafrechtelijk niet vervolgbaar, maar welk doel dient dit? Geen enkel doel en dat is heel kwetsend voor mensen. En de een gaat er beter mee om dan de ander, en ik vind het nogmaals al helemaal erg als dat gebeurt tegen mensen die inderdaad bij de ambulancedienst, brandweer, politie werken, wat die soms om hun oren krijgen is helemaal verschrikkelijk.

BRIL
Ik las een artikel dat u op twitter het afgelopen jaar het meest genoemd werd en dat u ook heel vaak de hashtag fail achter uw naam krijgt. Krijgt u ook buiten dit heel vervelende dingen op uw bordje via social media, die Spekman ook krijgt?

RUTTE
Ja, die krijg ik ook wel op m'n bordje, ja en er is natuurlijk ook een zekere gewenning. Tegelijkertijd ook heel veel reacties die misschien niet altijd het werk wat ik doe in alle opzichten steunen, en daar wel kritische kanttekeningen bij plaatsen, maar dat is ook onderdeel van m'n baan, daar moet je niet bang voor zijn als bestuurder. Dat debat is prima, alleen nogmaals, het schiet z'n doel voorbij als het verwordt in onfatsoen, in beledigende taal, in schelden, dan vind ik dat je een grens overgaat en dan verliest ook de kracht van argumenten, valt weg. Dan is het gescheld geworden, dan heeft het eigenlijk geen effect meer.

BRIL
Kortom u deelt de zorgen en u herkent wat Spekman zegt.

RUTTE
Zeker.

BRIL
Maar geen nieuwe wetgeving of zoiets.

RUTTE
Nee, dit los je niet op met een instrument. Dan hadden we die wet allang gemaakt.

KOK
Heeft u wel eens aangifte gedaan?

RUTTE
Daar kan ik geen mededelingen over doen. In algemene zin geldt dat als mensen in een mail te ver gaan in de zin dat het ook echt aanzetten is tot geweld of strafbare feiten. Maar daar heeft Spekman het niet over. Spekman heeft het niet over die situaties. Spekman heeft het over dat het gewoon binnen de wet is en de vrijheid van meningsuiting gaat heel ver en laten we daar blij mee zijn, dat is een heel groot goed. Zoals Voltaire ooit zei ik zal passioneel uw recht verdedigen om mij te bestrijden. Maar doe dat met argumenten, en doe het met humor, doe het een beetje chique, dan heeft het ook veel meer impact, dan heeft het veel meer effect als je het op die manier doet. Zoals sommige cabaretiers dat vreselijk knap kunnen of sommige columnisten dat heel erg knap kunnen. Daar heb ik groot respect voor. Maar dat domme gescheld, uiteindelijk slaat dat terug op de afzender en kom je er zelf ook niet al te geweldig uit.

REUTERS
I understand from some press reports that we may be getting a visit from David Cameron. And I wondered if you could shed some light on that, when he is likely to be here; and also the speculation he will deliver a fairly anti-EU speech while he is here. What are your feelings about that?

RUTTE
Well, I cannot help you there, I'm afraid. I've seen the press reports that David Cameron is contemplating the Netherlands as a place to be getting his bill speech on the EU, but I have no information.

REUTERS
Would it be awkward for the Netherlands if he were to do that?

RUTTE
Not at all. The Netherlands is a country of free speech and we are happy with every European colleague who is willing to deliver big policy speeches in the Netherlands and we have many hotels and many venues who can very well use the business.

REUTERS
And you wouldn't mind being on the same stage with him while he made this anti-EU-speech?

RUTTE
I'm not planning to be on the same stage, I have not received any information or the date or whatever or what he will be saying, so I cannot confirm it.

VISCHJAGER
Allereerst gelukkig Nieuwjaar. Wat ik u wou vragen, u heeft een Daily Invisible voor u liggen en die is belangrijk. Waarom, omdat tienduizenden mensen sterven omdat wij geen medicijnen brengen naar Oeganda, terwijl het maar een kleinigheidje is, maar ze zeggen dat het te dure brandstof is. Dat kan toch niet. Daar zou u toch wel wat aan moeten doen. Deze Daily Invisible heb ik al drie keer afgegeven. U heeft hem waarschijnlijk nog niet gehad, maar dat gaat dus over een dokter Wagira die dus zegt dat hij mensen het leven kan redden, tienduizend mensen en daar zou u toch aan mee moeten doen. Of vindt u dat we dat moeten verwaarlozen vanwege te dure brandstof?

RUTTE
Daar moet ik induiken, ik ken dat dossier niet.

VISCHJAGER
Dan antwoordt u daar toch volgende week op. Doet u dat wel volgende week?

RUTTE
Ik wil voorkomen dat het dan zo'n frame wordt, dat je iedere week… Dus ik zal het doorspelen aan de relevante bewindslieden, is dat goed?

VISCHJAGER
Kunt u dat even opschrijven, dan ben ik heel blij, dank u wel.

RUTTE
Heb je papier?

VISCHJAGER
Voor u heb ik altijd papier.