Speech minister Schultz van Haegen voor de uitreiking van de Paul A. Nouwen Award 2012

Toespraak | 08-10-2012

Mevrouw Nouwen, dhr De Waal, Dames en heren,

Er begint een mooie traditie te ontstaan nu vandaag de tweede Paul Nouwen Award wordt uitgereikt.

Het is bijzonder om dit te doen in de aanwezigheid van u – mevrouw Nouwen. Het is een mooie manier om het gedachtegoed van uw man levend te houden en persoonlijke herinneringen naar boven te halen.

Cees Nooteboom schreef eens: “De herinnering is als een hond die gaat liggen waar hij wil.”

Een sterk beeld. Het klopt dat je soms onbewust – terwijl je met iets bezig bent - aan iemand moet denken. Soms kan een beeld, een gelijkenis, of muziek al voldoende zijn.

Misschien is een woord al voldoende: ik noem u zo’n woord: forensentaks.

Ik zal tijdens de discussie daarover niet de enige zijn die wel eens zal hebben gedacht: wat zal Paul Nouwen daarvan hebben gevonden?...

Dat geeft mijns inziens twee dingen aan:

1. De grote maatschappelijke betekenis van een onderwerp als mobiliteit of bereikbaarheid.

2. De grote reputatie die Nouwen heeft opgebouwd op dit terrein. Hij is zonder twijfel een van de mensen die Nederland in beweging heeft gebracht.

Een bekende uitspraak van hem is: “Hoe komt het dat we de storm aan zien komen, maar toch niet de gordels vastgespen?”

Hij zei dit in 2005 om te benadrukken dat de politiek en de overheid te laat hadden onderkend dat er een mobiliteitsprobleem aan zat te komen.

Bereikbaarheid stond volgens hem te laag op de agenda.

Eén ding is zeker: dat is veranderd.

Het instellen van de Spoedwet geeft alleen al aan dat het gevoel van urgentie er nu wel is.

Er is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in onze infrastructuur.

De afgelopen twee jaar 7,5 miljard.

Er is in deze periode bijna 600 km aan rijstroken aangelegd.

De filedruk is flink afgenomen.

De vorige maand maakte het World Economic Forum bekend dat Nederland in de wereldwijde top vijf van meest concurrerende landen was doorgedrongen, mede door een goede infrastructuur, in de loop der jaren opgebouwd.

Vooruitgang bereik je niet alleen door politieke urgentie en agendering.

Daar zijn ook voorvechters voor nodig. En het is terecht dat we in het spoor van Paul Nouwen mensen centraal stellen die Nederland in beweging krijgen.

Vandaag doen we dat voor de tweede keer.

En er is een zeer terechte kandidaat voor de Paul Nouwen Award.

De criteria voor deze award zijn niet mals. Ik noem er slechts enkele uit het juryrapport:

“De winnaar heeft gezorgd voor een zichtbare positieve invloed op de verandering in de mobiliteitsontwikkeling in Nederland.” En:

“Het initiatief van de winnaar is onderscheidend van andere vergelijkbare ontwikkelingen en is beslissend om te komen tot aanpassingen in het mobiliteitsgedrag of in verandering van beleid.”

Aldus de jury.

Ik sta achter hun keuze.

Als iemand een impuls heeft gegeven aan een andere benadering van het mobiliteitsvraagstuk, dan ben jij dat wel, Lodewijk.

Het is jouw verdienste dat werkgevers en werknemers het mobiliteitsvraagstuk meer en meer zijn gaan koppelen aan de arbeidsrelatie.

Dat is niet alleen te danken aan je inzet als voorzitter van de Taskforce Mobiliteitsmanagement en – ook nu nog - als voorzitter van het Platform Slim Werken Slim Reizen.

Want de overtuiging dat je met goede afspraken over flexibeler arbeidstijden en arbeidsplaatsen ook de files konden terugdringen, had je al veel eerder. 

Al in 1999 pleitte je als FNV-voorzitter voor het verschuiven van de werktijden. “Je kunt niet almaar nieuwe wegen bouwen. Werknemers moeten meer zeggenschap krijgen over hun werktijden.”  Bijna profetische woorden.

Beide partijen – werkgevers en vakbonden - heb je aan boord gekregen.  

Ik denk aan de campagne die samen met MKB Nederland is opgezet voor bedrijven om hun werknemers 52 filevrije dagen te geven.

Ik denk aan de 150 concrete voorbeelden van bedrijven die aan de slag zijn gegaan met Slim werken en slim reizen.

Met effect.

Onderzoek in Arnhem-Nijmegen toont aan dat bij werkgevers die nu 3 jaar lang maatregelen nemen om het gebied van slim werken en reizen, al 12% minder spitskilometers worden gereden door hun werknemers.

Vanaf dit jaar gaan we meer en consequenter meten.

Ieder jaar gaan we peilen of mensen slim werken en slim reizen en in kaart brengen wat dit betekent voor woon-werkverkeer.

Uit de eerste meting van april dit jaar bleek dat

- 82% van de werkenden tenminste één keer per week de spits mijdt.

- 40% kan via de werkgever thuiswerken en 39% beschikt over flexibele werktijden.

Los van deze cijfers is het een feit dat er een beweging in gang is gezet die we nu in volle vaart voortzetten.

Een beweging twee kanten op: investeren in infrastructuur, én het beter benutten van die infrastructuur.

Begin 2011 waren we samen bij de start van het programma Beter Benutten dat veel elementen bevat van het Platform Slim Werken Slim Reizen.

Nederland moet breken met ingesleten gewoontes.

Niet standaard tijdens de spits in de auto te stappen.

Niet standaard goederen over de weg vervoeren als er goede alternatieven zijn via het water en het spoor.

Met tien regio’s zijn nu verklaringen ondertekend door de regionale overheid, werkgevers en het rijk.

Het gaat om in totaal 250 concrete maatregelen die nu in uitvoering zijn gegaan.

- Snelwegen voor e-fietsen, zoals hier in Den Haag,

- De regio Utrecht kreeg al 3000 auto’s per dag uit de spits dankzij het project Spitsvrij.

- In Twente worden de collegetijden van de hogescholen aangepast om studenten uit de spits te houden. Ook Groningen is ermee bezig.

Er zijn veel verschillende voorbeelden.

Maar het uitgangspunt is hetzelfde: het verminderen van files is niet alleen een verantwoordelijkheid van de overheid, maar ook van werkgevers en werknemers.

De sleutel van een bereikbaar Nederland ligt bij ons allemaal.

Tot slot

Het Platform Slim Werken Slim Reizen houdt aan het einde van het jaar op met bestaan. Maar de beweging gaat door.

Veel initiatieven zijn gestart, er is kennis opgebouwd over mobiliteitsmanagement, ervaringen opgedaan op het gebied van slimme deals en veel elementen van het platform zelf lopen door in het programma Beter Benutten.

Jouw bijdrage daaraan is cruciaal geweest.

Je deed dit geheel in de geest van Paul Nouwen: niet alleen roepen langs de zijlijn hoe het moet of niet moet. Maar zelf een bijdrage leveren.

Ik citeer het Juryrapport:

“De tweejaarlijkse Mr. Paul A. Nouwen Award wordt in 2012 toegekend aan Lodewijk de Waal die zowel als voorzitter van de Taskforce Mobiliteitsmanagement en als voorzitter van het Platform Slim Werken Slim Reizen een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan de vernieuwende en onderscheidende ontwikkeling van het huidige denken en handelen rondom dit thema in het mobiliteitsdenken in Nederland.”

Het is mij een groot genoegen om de Paul Nouwen Award 2012 uit te reiken aan Lodewijk de Waal.