Themadag Politie: Minder regels, meer op straat

Toespraak | 12-09-2012

Dames en heren,

Goed u allemaal te zien hier in Figi, een hotel met een lange geschiedenis. Het verhaal gaat terug tot 1850, toen een Zuckerbäcker uit Türingen, Ludwig Traugott Wünche in Zeist een banketbakkerij begon. Die bakkerij kreeg er een tearoom bij en die tearoom groeide uiteindelijk uit tot dit vermaarde hotel, restaurant, congrescentrum, theater en bioscoop - Figi. Een hotel met een internationaal tintje dus. En ik vind het mooi, dat we die internationale traditie hier vandaag kunnen voortzetten. Hoewel het een themadag is voor de Nederlandse politie, hebben wij vandaag toch een gast uit het buitenland, de Deense korpschef Jens Henrik Højbjerg. Een speciaal woord van welkom voor hem – ik hoop dat ik het goed uitspreek: Hjertelig velkommen i Nederlandene!

Zoals u allemaal weet – ook de heer Højbjerg blijkt hiervan goed op de hoogte, begrijp ik – is het vandaag verkiezingsdag. Velen van u hebben vanochtend moeten reizen om hier te komen. Wellicht bent u nog niet in staat geweest om te gaan stemmen. Ik zou u van harte willen aanraden dit straks, na afloop van deze themadag, alsnog te gaan doen. Voor de toekomst van de politie is het van groot belang dat er een goede coalitie komt, die veiligheid hoog in het vaandel heeft staan!

Want dat is wat ons allen hier vandaag bindt: het streven naar en werken aan een veiliger Nederland! Daar hebben we van alles voor in gang gezet: nieuw beleid ontwikkeld, effectieve maatregelen bedacht, wetswijzigingen doorgevoerd… Maar we hebben óók gekeken – en dat is minstens zo belangrijk – hoe we onze mensen in de frontlinie, de dienders op straat maar ook hun leidinggevenden, in staat kunnen stellen hun werk zo goed mogelijk te doen. Dat heeft inmiddels geleid tot de Nationale Politie, die – daar ben ik van overtuigd – ertoe zal leiden dat de politie efficiënter en effectiever gaat opereren. Plus – en dan kom ik bij het eigenlijke thema van vandaag: we hebben ingezet op de versterking van het presterend vermogen, door het aanpakken van onnodige administratieve lasten.

Door een hoop administratieve rompslomp te schrappen, nemen we veel overbodig werk bij u weg, dat u vaak ook nog eens veel tijd kost. De tijd die u daarmee wint, komt geheel ten goede aan een betere operationele inzet: u gaat méér de straat op, daar waar het echte politiewerk plaatsvindt. Surveilleren, rechercheren, observeren, informatie inwinnen en waar nodig snel en daadkrachtig ingrijpen. Dat zal leiden tot een significante verbetering van de prestaties van de Nederlandse politie – en dus bijdragen aan een veiliger Nederland! En voor u als dienders, wordt het werk er een stuk leuker op: interessanter en resulterend in meer voldoening. 

Om wat voor soort zaken gaat het zoal, bij die “overbodige en hinderlijke bureaucratie”, waarin we nu stevig het snoeimes zetten? Wel, dat betreft een heel scala aan uiteenlopende maatregelen – variërend van het afstoten van oneigenlijke politietaken, zoals de inname, registratie en beheer van gevonden voorwerpen tot vereenvoudiging van het proces-verbaal voor minderjarigen en de vervanging van de basisvoorziening opsporing, het BVO, door Summ-IT. Het gaat om snel en eenvoudig door te voeren zaken, zoals het schrappen van de bonnenquota, maar ook om grootschalige maatregelen, waarvoor wetswijzigingen nodig zijn. Ik vraag van u immers om uw inzet bij de aanpak van de bureaucratie, dan mag u van mij concrete bijdragen verwachten. Zo heb ik onlangs, zoals u ongetwijfeld weet, een concept wetsvoorstel ter consultatie gezonden, om te komen tot het schrappen van het geeltje: het papieren bewijs dat u bij de handhaving op straat aan de betrokkene moet overhandigen of moet achterlaten achter de ruitenwissers van zijn auto. Een ander recent wetsvoorstel moet leiden tot vereenvoudiging van de – vaak tijdrovende en irritante - procedures rond de toepassing van bijzondere opsporingsmethoden. Mijn inzet is de wetswijziging eind 2013 door te kunnen voeren.

Daarnaast zal ook de vorming van de Nationale Politie een belangrijke bijdrage leveren aan de versterking van het presterend vermogen. Procedures en werkmethoden worden immers landelijk geüniformeerd en zo efficiënt mogelijk ingericht. Jannine van den Berg, zoals u weet een van de kwartiermakers van de Nationale Politie, zal daar in haar bijdrage zo meteen nader op ingaan.

En er is méér. Zo ben ik bijzonder blij met het advies dat ik kreeg van 27 leiders van politie, het OM en mijn eigen ministerie, in het kader van een opdracht van de School voor Politieleiderschap. Dat advies behelst een aantal veelbelovende strategieën voor de aanval op overbodige en hinderlijke bureaucratie – en dan met name ook de rol die leidinggevenden spelen bij het ontstaan én de instandhouding van een overkill aan regels en procedures. Die strategieën – twaalf in getal - hebben ze helder en overzichtelijk verwoord in een inspirerend boekje, dat u vanmorgen in uw informatiemap heeft ontvangen. Met het oog op de discussies van vandaag, wil ik u alvast een paar van die – in mijn ogen – prikkelende strategieën meegeven.

Wat mij bijvoorbeeld erg aansprak is het advies aan leidinggevenden om ook kritisch te kijken naar je eigen rol bij het optuigen en in stand houden van bureaucratie. Je moet de bereidheid tonen om vanaf morgen anders te gaan werken. Ook onderwijs en training moeten in dit licht worden bekeken: die moeten zich nog veel meer richten op het vermogen om te reflecteren op die eigen rol bij bureaucratiseringsprocessen.

Een ander advies waar ik het van harte mee eens ben is dat over leiderschap. Vakmanschap moet daarin centraal komen te staan. Kortom: méér aandacht voor de praktijk en de context waarin de professionals opereren. Méér focus op het professionele gesprek over praktijk en context. Procedures en voorschriften alleen als ze echt toegevoegde waarde hebben. Dát is modern leiderschap. 

En daarmee samenhangend – het derde advies dat ik er hier alvast even wil uitlichten: in een verticale organisatie als de politie zul je als modern leider óók veel aandacht moeten geven aan horizontale verantwoording. Kortom: goed uitleggen aan partners, bestuur en burgers wat de politie doet en welke keuzes ze daarbij maakt. En burgers, zoals dat in sommige gemeenten al gebeurt, een stem geven bij het (mede) bepalen van de lokale prioriteiten. 

Nogmaals: ik vind het erg inspirerend wat er de laatste tijd op dit terrein allemaal gebeurt. Ik denk dat we met de presentatie van het Aanvalsplan tegen de bureaucratie begin vorig jaar de juiste snaar hebben geraakt en een goede aanzet hebben gegeven. Een stevige aanzet voor het aanpakken van een probleem dat iedereen herkent en erkent, maar dat door allerlei oorzaken lange tijd niet goed van de grond kwam. 

Nu dus wel. En over een heel breed front. Niet alleen vanuit Den Haag, maar ook vanuit de politieleiding en zelfs – en dat vind ik echt geweldig – vanuit de frontlinie: de dienders op straat, die al een aantal prachtige ideeën en suggesties hebben aangeleverd om de bureaucratie in het dagelijks werk terug te dringen. .

·        Een mooi initiatief uit de frontlinie is het proces voor de afhandeling van arrestanten in Amsterdam-Amstelland. Een Amsterdamse diender stond aan de basis van de sterk vereenvoudigde werkwijze die ze in deze regio inmiddels hanteren. Daarbij hoeven politiemensen niet meer alle schermen van het BVH-informatiesysteem in te vullen, maar kunnen ze volstaan met veel minder handelingen. Resultaat: een flinke productiviteitswinst voor de regio en meer werkplezier voor de dienders. Van dit initiatief ben ik aan het bekijken of en hoe we het landelijk kunnen invoeren.

·        Andere initiatieven waar ik van harte achter sta zijn bijvoorbeeld de verbetering van het aangifteproces en de invoering van de ZSM-werkwijze. Makkelijker om aangifte te doen voor de burger. Minder administratieve lasten voor politie. Directe behandeling van de eenvoudige zaken is zowel voor burger, politie als OM een sterke verbetering. De kwaliteit van de strafrechtketen is hiermee zeker gediend!

En zo zijn er in het land méér effectieve best practices, als het gaat om het terugdringen van overbodige en hinderlijke bureaucratische regeltjes. Ik heb begrepen dat er vandaag, op deze Themadag, ook weer een aantal mooie voorbeelden op het programma staat. Ik zou zeggen: schuif aan bij deze sessies, praat met uw collega’s uit de andere regio’s, sta open voor hun suggesties en toets gezamenlijk de ideeën en initiatieven kritisch op de meerwaarde die zij hebben voor de verbetering van het politiewerk. Ik onderstreep daarbij het belang van de samenwerking in de hele keten: politie, OM en ministerie moeten en kunnen dit alleen in gezamenlijkheid aanpakken. Ik heb gezien dat deze gezamenlijkheid in verschillende themasessies terugkomt. Prima!

En laten we niet vergeten om bij nieuw beleid of nieuwe maatregelen, of bij het doorvoeren van EU-richtlijnen - iets waar we nu eenmaal niet aan ontkomen – ook telkens kritisch te kijken hoe we deze praktisch en met zo min mogelijk extra administratieve lasten kunnen invoeren.

Pakt dit alles goed uit, dames en heren – en de eerste successen geven mij geen aanleiding tot twijfel - dan kunnen we via deze aanval op de bureaucratie bij de politie een enorme klapper maken! Ik wil dat al deze maatregelen tezamen – grootschalig of klein - eind 2014 leiden tot meer plezier in het politievak, versterking van uw vakmanschap én een extra politiecapaciteit op straat ter grootte van liefst 5000 fte’s! Capaciteit die kan worden ingezet voor primaire politietaken. Dát zal de burger merken – en zeker op prijs stellen: criminaliteit en overlast nemen af en het wordt aantoonbaar veiliger op straat! En u, dienders, doet het werk waar u echt goed in bent, waar u zelf de meeste voldoening uit haalt en waarvoor u bij alle betrokkenen ook de meeste waardering oogst. Meervoudige winst dus! Ik zou zeggen: aan de slag en dóórgaan met dit breed ingezette offensief!

En als u straks naar huis gaat – en u bent eerder nog niet in de gelegenheid geweest - dan zou ik u willen aanraden om toch vooral die ene administratieve handeling te gaan verrichten, die ik altijd te vuur en te zwaard zal verdedigen en die in een democratische rechtstaat nooit geschrapt mag of zal worden: het invullen van uw stembiljet!