Persconferentie na de ministerraad, 22 juni 2012

Mediatekst | 22-06-2012

INLEIDEND STATEMENT
Gisterenavond heeft een Kamermeerderheid ingestemd met een aantal voorstellen die direct voortvloeien uit het begrotingsakkoord 2013. Daarmee is dus ook een belangrijke stap gezet in het uitvoeren van de begrotingsafspraken die we met elkaar hebben gemaakt. Het gaat om een pakket fiscale maatregelen, de verhoging van het eigen risico in de zorg en natuurlijk ook de verhoging van de pensioenleeftijd. Dat zijn voor een deel belangrijke, pijnlijke maatregelen, maar het zijn maatregelen die nodig zijn om het huishoudboekje van de overheid op orde te brengen en het belang daarvan van het op orde brengen van het huishoudboekje kan ik ook hier vandaag niet genoeg benadrukken.
Dat geldt natuurlijk niet alleen voor Nederland, dat geldt op dit moment voor Europa ook als geheel en zeker ook voor andere landen in de eurozone. Begrotingsdiscipline, geloofwaardige hervormingen, maar ook maatregelen die ervoor zorgen dat de groei wordt bevorderd. Die combinatie is van essentieel belang om de eurozone als geheel op een hoger plan te krijgen.

Het is een goede zaak dat er in Griekenland weer een regering is. Wij gaan er ook vanuit dat die Griekse regering zijn afspraken nakomt, gemaakt met de rest van Europa. En de trojka is onderweg en zal daar nader over rapporteren. Daarover heb ik natuurlijk ook gesproken bij mijn gesprekken met Angela Merkel, de Duitse Bondskanselier, afgelopen woensdagavond. Grote eensgezindheid over de maatregelen die nodig zijn om de crisis in de eurozone te kunnen bestrijden. En zeker ook om het gesprek te hebben in aanloop naar de top van volgende week donderdag en vrijdag en de top die op dit moment plaatsvindt in Rome. Er is heel veel gebeurd. Er zijn brandgangen aangelegd, er is voor gezorgd dat de noodfondsen zijn opgericht, de banken zijn geherkapitaliseerd. Italië en Spanje hebben andere regeringen gekregen. Inmiddels zijn Portugal en Ierland in een situatie dat ze nog steeds aan het infuus zijn, maar er wel steeds beter voor staan en Portugal mogelijk in 2013 weer van het infuus kan. Dus er worden gelukkig ook resultaten geboekt.
En de combinatie van begrotingsdiscipline, hervormingen, groeibevordering is echt de agenda die nodig is om Europa weer gezond te krijgen. We vinden daarnaast dat er een aantal volgende stappen in Europa gezet moeten worden, bijvoorbeeld op het terrein van het financieel toezicht. Van groot belang dat het financieel toezicht op de markten en vooral het bankentoezicht op Europees niveau komt te liggen. Dat geldt ook voor de gezamenlijke Europese groeiagenda die er moet komen. Nederland heeft daar in februari nog voorstellen voor gedaan samen met een aantal andere landen. Het versterken van de binnenmarkt, de vrijhandelsverdragen, de enorme kansen die er liggen op het terrein van de ICT en de telecom en de media.

Volgende week ben ik dus in Brussel en dat betekent dat Ivo Opstelten hier de persconferentie zal doen en dat is omdat Maxime Verhagen er wel is, maar eerder weg moet vanwege het eindexamen van zijn dochter. Dus hij is wel bij de ministerraad, maar kan niet de persconferentie doen. Dus Ivo Opstelten zal dan… traditie is dat degene die de persconferentie doet ook de ministerraad leidt zodat die ook als u lastige vragen hebt volledig op de hoogte is.

Aansluitend aan deze persconferentie zal in deze zaal Edith Schippers van Volksgezondheid praten samen met de voorzitter van de Landelijke Huisartsenvereniging Van Eijck over het akkoord dat ze hebben gesloten. Daarmee zijn er nu vier belangrijke akkoorden tot stand gekomen in de gezondheidszorg in de afgelopen anderhalf jaar. Ik ben er ontzettend blij mee. De medisch specialisten, de ziekenhuizen, de GGZ en dan vandaag het akkoord met de huisartsen en daarmee is Edith Schippers erin geslaagd om in een kleine twee jaar een aantal heel grote veranderingen tot stand te brengen in de gezondheidszorg. We zijn er nog niet, maar het is wel een heel belangrijke aanzet om daar de kwaliteit te verbeteren, om mensen hun vak terug te geven en tegelijkertijd die kostenbeheersing in beeld te krijgen.

DE ZOETE (NIEUWSUUR)
Er is de afgelopen week wat kritiek geuit op uw leiderschap, onder andere door uw coalitiegenoot, het CDA. Die zegt u spreekt zich nooit uit voor Europa, u laat uw oren te veel hangen naar de PVV. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Mijn visie op Europa is eigenlijk door mij neergelegd in twee brieven. Vorig jaar september hebben wij een brief gestuurd naar de Kamer over het versterken van het toezicht, om ervoor te zorgen dat landen zich aan de afspraken houden. Het is ook gelukt om die brief om te zetten in resultaten. De commissaris die wij wensten, meer automatische sancties… die zijn er allemaal gekomen vorig jaar. Er is een enorme lobby geweest. Ik heb het regeringstoestel veel gebruikt en ook Jan Kees de Jager in zijn contacten met de ministers van Financiën en dat heeft geleid tot de resultaten die wij wensten. Daarnaast - en daar zijn de resultaten wel aan het binnenkomen, ik ben nog niet tevreden - hebben wij ook een aantal visies neergelegd op het terrein van de groei. Onder andere de brief van februari samen met een team van andere collega's en dat heeft geleid tot een top begin maart waar we uitvoerig hebben gesproken over Europese groeiagenda. Dat is ook van heel groot belang, want we moeten aan de ene kant ervoor zorgen dat we de gemeenschappelijke munt die we hebben, die van heel groot belang is voor onze welvaart, voor onze exportpositie als Nederland, dat we die gemeenschappelijke munt een stevige basis geven ook in gemeenschappelijke afspraken die we maken over het ons houden aan begrotingsdiscipline, tekortdoelstelling en de noodzakelijke hervormingen die daarvoor nodig zijn. En tegelijkertijd moeten we ervoor zorgen dat de kansen die we hebben als de grootste, de rijkste markt ter wereld met 500 miljoen mensen, met 15 biljoen omzet - groter dan Amerika, groter dan welke markt ook - dat we die kansen maximaal benutten. Er zit heel veel laaghangend fruit in Europa wat we onvoldoende plukken. Dat bevalt me niet. Nogmaals, op dat tweede punt beginnen we resultaten te boeken, maar dat gaat hem nog te langzaam. Op dat eerste punt ten aanzien van die begrotingsdiscipline zijn grotendeels onze voorstellen overgenomen. En dit is ook wat er moet gebeuren. Vervolgens zitten we nog met een probleem nu en het probleem waar we nu mee zitten is dat we weliswaar voortgang hebben geboekt met het aanpakken van de directe crisis in de eurozone, stap voor stap. Ik heb vaak gezegd twee stappen vooruit, een stap achteruit. Dat is per saldo een vooruit. Ik heb ze net genoemd, de firewalls, de brandgangen die gebouwd zijn, de regeringen in Spanje en Italië, de situatie in Ierland en Portugal niet vergelijkbaar met anderhalf, twee jaar geleden, in positieve zin verbeterd, nog niet op orde, maar verbeterd. De banken zijn geherkapitaliseerd. En daar moeten nog grote dingen gebeuren, maar de agenda kan niet anders zijn voor Zuid-Europa. Ze zitten in de euro, die landen blijken - dat hebben we in de afgelopen jaren moet vaststellen - een andere economische situatie te hebben dan in Noord-Europa. Die landen moeten doorgaan met de route van financiën van de overheid op orde brengen en tegelijkertijd door innovatie, door hervormingen de groei aan de gang krijgen. Dat zijn we aan het doen. Dat betekent dus dat Nederland een lijst heeft met dingen die wij willen op het gebied van bankentoezicht, dingen die we willen op het terrein van de interne markt, dingen die we willen op het terrein van het begrotingstoezicht wat moet versterken, maar er zijn ook een paar dingen waarvan wij nu zeggen: zeker op de korte termijn voor de eurozone moet je die absoluut niet doen. Zou je nu een bankenunie invoeren met een gemeenschappelijk depositogarantiestelsel of eurobonds, dan zou je de druk eraf halen in Zuid-Europa om te gaan hervormen en daarom willen we dat niet. Dus mijn visie op Europa is dat die eurozone op een niveau komt dat ook Zuid-Europa op een zoveel mogelijk op Noord-Europese leest geschoeide economie heeft, dus in staat is om mee te concurreren met de rest van Europa en de euro daarmee ook een munt is die ook internationaal aan geloofwaardigheid wint. Dat kan niet anders dan langs de route van hervormingen en overheidsbezuinigingen, die combinatie, en daarmee groei aan de gang krijgen en tegelijkertijd dat we alle kansen die Europa heeft om de groei te bevorderen, dat we die moeten pakken. Dat heb ik neergelegd in twee brieven in september en in februari. Jan Kees de Jager, Ben Knapen, ikzelf werken er vreselijk hard aan om die visie om te zetten in realiteit. Dat lukt op het ene terrein een stuk beter, op het terrein van de groei nog te weinig, maar we maken er wel voortgang. Daar zal ik verder voor knokken.

DE ZOETE
Na dit antwoord kan ik niet zeggen dat u nooit over Europa wilt praten, maar dat is wel de kritiek van het CDA. Dat was eigenlijk mijn vraag. Het CDA zegt: we horen de premier zo weinig over Europa. Het gaat alleen maar over wat hij niet wil, wat er fout is en nooit eens wat er goed is aan Europa.

RUTTE
Bijna alle debatten in de Tweede Kamer die ikzelf voer, behalve de algemene beschouwingen en het jaarlijkse verantwoordingsdebat, maar bijna alle andere debatten - zo'n vijftien vorig jaar - gaan over Europa. Bijna de helft van onze persconferenties gaan terecht over Europa, want er zijn grote problemen op te lossen en ook grote kansen liggen. Dus ik werk er vreselijk hard aan en ik niet alleen hoor, dat doe ik met collega's.

DE ZOETE
Maar wat vindt u van de kritiek van het CDA?

RUTTE
Laat nu al die partijen even de ruimte om hun kritiek te hebben zonder dat ik dat meteen overtuigend weer weerleg, want dat is ook niet goed.

DE ZOETE
Het is wel een coalitiegenoot van u….

RUTTE
Nou ja zeg…

DE ZOETE
U trekt zich dat niet aan?

RUTTE
Ik wil hier niet tijdens mijn persconferentie als minister-president weer gaan reageren op kritiek van een politieke partij. Ik leg u uit wat ik aan het doen ben.

DE ZOETE
Het is niet een politieke partij, het is uw coalitiegenoot….

RUTTE
Die coalitiepartner zoekt ook zijn profileringsmogelijkheden. Laat ze. Daar heb ik absoluut vrede mee. Ik wens ze een goede uitslag op 12 september. We werken heel goed samen maar ten aanzien van Europa schets ik u wat ik aan het doen ben, schets ik u wat ik wel wil, zeg maar onze ja - lijst, waar wij mogelijkheden zien. Ik schets u ook wat we niet willen. Er zijn ook een aantal dingen die we echt niet willen en volgens mij heb ik daar ook totaal geen meningsverschil over met bijvoorbeeld het CDA of andere partijen, omdat we zeggen dan zou je de druk eraf halen van die hervormingen in Zuid-Europa.

DE ZOETE
Maar ook Lex Hoogduin heeft gisteren gezegd dat hij het onbegrijpelijk vindt dat u over zo'n belangrijk issue als de eurocrisis niet eens het volk toespreekt. Hij dacht daarbij aan Den Uyl tijdens de oliecrisis. Ja, we horen hem niet, het is allemaal wat willen we niet, ik ben geen eurofiel, maar nooit eens waar staan we voor.

RUTTE
Ik daag u uit, kijk nog eens terug wat ik daar bij het Vragenuurtje, bij debatten over zeg allemaal.

DE ZOETE
Dat heb ik gedaan en dan is het van: ik ben geen eurofiel, ik ben ook geen euroscepticus.

RUTTE
Die zin kunt u er ook uithalen, maar tegelijkertijd - en dat vind ik ook echt - ik geloof in een Europa waarin je als Nederland de belangen van die gemeenschappelijke Europese samenwerking zoekt. Wij zijn het meest exporterende land van Europa, een van de meeste exporterende landen van de wereld. Je zou toch gek zijn als je als kleiner land de bescherming en het economisch groeipotentieel wat er in Europa zit niet zou benutten. Tegelijkertijd zijn er grote problemen op te lossen. En die zijn we aan het oplossen.

DE ZOETE
Wat vindt u dan bijvoorbeeld van een opmerking: de Zuid-Europese landen zijn uit op ons belastinggeld?

RUTTE
Ik ga niet op ieder zinnetje commentaar leveren. Ik schets u wat ik wil met Europa.

DE ZOETE
Dat is de fractievoorzitter van de VVD die dat zegt… de Zuid-Europese landen zijn uit op ons belastinggeld. Daarmee creëer je niet echt draagvlak voor de Europese crisis.

RUTTE
Wat een aantal Zuid-Europese landen wil is morgen eurobonds invoeren. Dat betekent dat onze rente gaat stijgen en dat de rente daar gaat dalen, dat de noodzaak voor hervormingen daar stopt, dat je in plaats van via het noodfonds helpen richting Zuid-Europa om hen op een niveau te krijgen waarop ze goed competitief qua concurrentiekracht kunnen meedoen in de eurozone, dat dat stopt. En omgekeerd, wat er gebeurt als je dat dus doet, is dat je in feite een pijplijn met geld aanlegt van Noord- naar Zuid-Europa. Daar zou ik tegen zijn. Dan gaan we hier verarmen, maar daar gaan ze niet verrijken. Daarom moet je die dingen niet doen.

HEYMANS (RTL):
Er zijn ook geluiden uit de Kamer over uw Europabeleid die zeggen: hij is een beetje dubbel. In Brussel tekent hij bij het kruis en doet hij precies wat alle regeringsleiders willen en in de Kamer staat hij de kritische euroscepticus uit te hangen. Wat vindt u van die kritiek?

RUTTE:
Luister, het is campagnetijd, laat nou iedereen. Als ik dat nou allemaal kapot maak door daar nu meteen weer op te gaan reageren, laat nou mensen ook een beetje hun campagnethema's uitrollen, dat is helemaal niet erg. Ik schets u wat ik aan het doen ben, dat is een consequente lijn die ik al anderhalf jaar voer, die ik ook als fractievoorzitter al voerde. En ook in Europa is dit de visie die Jan Kees de Jager, die Ben Knapen en ik uitdragen en waar wij ook bondgenoten hebben gelukkig. Namelijk een agenda met dingen die we wel willen, een aantal zaken die wij slecht vinden voor Europa, waar we dus tegen zijn. Bijvoorbeeld dat punt waar Blok aandacht voor vroeg, wat mevrouw De Zoete net vroeg, dat als je nu zou beginnen met eurobonds en bankenunies, dat je dan in feite de druk weghaalt bij Zuid-Europa en Nederlands belastinggeld naar Zuid-Europa laat vloeien zonder dat er noodzakelijke aanpassingen plaatsvinden. Dat willen we niet. Dus er zitten positieve elementen in, er zijn ook dingen die we om hele goede redenen niet willen. Ja, dat is een visie die, of ik nou in Berlijn ben afgelopen woensdag, vorige week, de week daarvoor in Madrid en Lissabon of aanstaande donderdag en vrijdag in Brussel, uitdraag. En dat allerlei mensen….in mijn functie moet ik toch ertegen kunnen dat mensen allerlei opvattingen hebben of menen te moeten hebben, dat hoef ik toch niet allemaal van commentaar te voorzien. Ik moet bij de feiten blijven.

HEYMANS:
Maat u kunt bijvoorbeeld op zijn minst ontkennen dat u in Den Haag een ander geluid laat horen dan in Europa.

RUTTE:
Dat probeer ik te doen door u te vertellen wat ik hier vertellen wat ik hier vertel en ook in Brussel vertel, zonder nou meteen weer in een soort rechtstreekse dialoog te gaan met iedere criticaster. Dat vind ik niet zo zinvol.

BOONMAN (TROS):
Maar u heeft toch een coalitiepartner…

RUTTE:
Het is campagnetijd, meneer Boonman, laat ze nou even.

BOONMAN:
Laat ze maar, u neemt het niet serieus?

RUTTE:
Ik neem alles serieus, maar het is ook campagnetijd en ik vind het helemaal niet erg dat het CDA profiel zoekt en dat zal ook wel een keer ten koste van mij gaan. Ik vertel u wat ik aan het doen ben, ik ben vreselijk hard aan het werk, we hebben echt grote serieuze problemen op te lossen. Dat moet gebeuren door serieuze mensen met serieuze standpunten. Daar hebben we serieuze partijen voor nodig, daar reken ik het CDA ook toe, daar werk ik goed mee samen. Maar ik verwijt niet Buma dat hij ten koste van mij profiel zoekt. Ik schets u alleen wat ik aan het doen ben, en vanuit de inhoud weerleg ik die kritiek zonder dat ik nou rechtstreeks met al die criticasters in debat ga.

BOONMAN:
Maar u zei wel: het gaat ten koste van mij.

RUTTE:
Dat zal de poging zijn, maar ik denk niet dat dat lukt, omdat u uitstekend verslag doet van mijn zegenrijke werk. En dan zal zichtbaar zijn dat ik geen ongelijk heb.

BOONMAN:
Maar het is toch voor u ook campagnetijd?

RUTTE:
Wat mij betreft ben ik nu echt met het land bezig, en de campagne begint voor mij op 25 augustus, dan heb ik een groot congres als VVD waarmee we de campagne aftrappen, ik verwacht u daar allen. Van 25 augustus tot 12 september zal ik 2,5 week campagne volledig in de campagnestand staan en zal ik proberen zoveel mogelijk Nederlanders naar mijn partij te trekken. Maar op dit moment moet u mij ten goede houden, omdat ik als minister-president serieuze problemen moet helpen op te lossen in Europa en me dus niet kan veroorloven om mij volledig in de campagne te storten.

VAN DER HEYDE (NOS):
Dan maar even terug nar uw zegenrijke werk. Volgende week gaat u dus weer zo'n zaaltje in, wat moet daar nou wat Nederland betreft gebeuren?

RUTTE:
Er zijn twee dingen die eigenlijk moeten gebeuren volgende week. In de eerste plaats wil ik volgende week proberen - en dat gaat mij nog te traag, daar is onze lobby nog niet succesvol genoeg - dat we ten aanzien van die groeiagenda echt nu een paar besluiten nemen. We hebben een aantal kansen, het vrijhandelsverdrag met Japan af te sluiten, we hebben een aantal kansen om nu heel snel Europese wetgeving te krijgen om de dienstenrichtlijn te vervolmaken, de kans om van ICT, telecom, cloud computing, daar liggen honderdduizenden banen voor het oprapen. Het zou doodzonde zijn als we dat niet doen, dus dat moet er allemaal gebeuren. Wat er ook moet gebeuren is dat we over het bankentoezicht tot afspraken komen. Ik hoop dat we volgende week besluiten dat we zo snel mogelijk het toezicht op de Europese financiële markten en de bankensector op het Europese niveau moeten gaan organiseren. Het tweede wat er moet gebeuren is dat we moeten zeggen tegen Spanje en Italië en ook Griekenland uiteraard, dat we met het grootst mogelijke respect kennisnemen van de inspanningen die deze landen leveren om in zeer korte tijd de een aantal jaar geleden met elkaar geconstateerde, het gat wat er eigenlijk is tussen die landen en de rest van Europa, wat ze aan het dichten zijn door een combinatie van bezuinigingen en hervormingen. Daar moeten we met elkaar respect voor uitspreken en tegelijkertijd zeggen: er is geen alternatief. Het alternatief kan niet zijn dat wij door middel van eurobonds of bankenunies comfort bieden waardoor je als het ware het leer van de bureaustoel hoort zuchten onder het terugzakken van een collega uit Zuid-Europa in die bureaustoel omdat er eurobonds zijn ingevoerd. Dat moeten we niet hebben. Dus we moeten op dat punt gewoon met elkaar scherpte bewaren. Dan kan Europa sterk uit deze crisis komen.  

VAN DER HEYDE:
Welk middel heeft u om die landen ook te dwingen om met uw standpunten in te stemmen?

RUTTE:
Die landen hebben op dit moment te maken met te hoge rentestanden. Die zijn ook te hoog, maar die zijn tegelijkertijd natuurlijk wel een belangrijke motivator om door te gaan met die hervormingen. Dat is dus ook een vote of non-confidence op dit moment vanuit financiële markten, dus dat is een. Het tweede is dat we gewoon ook in Europa afspraken hebben gemaakt in het Stabiliteits- en Groeipact over hoe snel landen moeten komen op een niveau van staatschuld en tekort die acceptabel is. En die landen hebben zich daaraan te houden.

HENDRICKX (AD):
Mario Monti zei vandaag we hebben nog een week om de euro te redden. Kijkt u op een heel andere manier naar de eurocrisis dan Monti?

RUTTE:
Mario Monti is een buitengewoon gewaardeerde collega, een man met groot gezag, oud-commissaris, weet ook veel van groei, heeft het Monti-rapport geschreven een aantal jaren geleden over het versterken van de interne markt. Daar trekken wij samen op. Tegelijkertijd heeft hij een Herculisch probleem op te lossen in Italië, een staatsschuld van 1950 miljard euro. Het tekort valt nog wel mee, maar tegelijkertijd een volledig vastzittende arbeidsmarkt, grote problemen op het gebied van competitiekracht, zijn concurrentievermogen. Dat is hij allemaal aan het aanpakken. Tegelijkertijd ziet hij die hoge rente en hij wil dat die rente gaat dalen. Dat begrijp ik ook maar mijn antwoord zal ook volgende week zijn, de enige manier om dat voor elkaar te krijgen is om door te gaan. Dat bewijst Ierland, dat bewijst Portugal, dat uiteindelijk de enige manier voor dit soort landen om volwaardig mee te kunnen doen in de eurozone is dat zij qua concurrentiekracht meer op het niveau komen van landen als Finland, Duitsland en mag ik zeggen wij hebben ook onze problemen hier, maar onderliggend hebben wij natuurlijk een sterke  concurrentiepositie in Nederland.

HENDRICKX:
Vindt u hem dan te alarmistisch met 'we hebben nog een week om de euro te redden'?

RUTTE:
Ik ga ook hier niet reageren op iedere zin. Ook daar zitten de culturele verschillen, dat Noord-Europeanen misschien wat minder apocalyptische taal gebruiken dan de Zuid-Europese collega's. Dat is ook nou eenmaal zo. Laat ook iedereen daar zijn eigen stijl hebben. De vraag is uiteindelijk niet welke woorden we gebruiken maar hoe lossen we de problemen op. We hebben problemen op te lossen en daar moeten we ons op richten.  

BERENTSEN (FD):
U zei daarnet dat er op korte termijn geen bankenunie en geen eurobonds moeten komen. Wil dat zeggen dat u op termijn, als die Zuid-Europese en Noord-Europese economieën meer gelijk worden wel vindt dat er een bankenunie en eurobonds zouden kunnen komen?

RUTTE:
Dan ben je in mijn overtuiging voordat je überhaupt daaraan toe zou zijn 10 jaar verder, en zelfs dan is het nog maar zeer de vraag. Eurobonds, daar kun je een heel intellectueel verhaal pro en con houden, maar we hebben we natuurlijk eigenlijk feitelijk 18 jaar lang gehad, 16 jaar gehad. In '92 is de euro giraal ingevoerd, in 2002 kregen we hem in de portemonnee, en feitelijk zijn die rentestanden in al die jaren tot het begin van 2008 ongeveer gelijk geweest. Dus we hadden niet formeel eurobonds maar feitelijk wel één rente zo'n beetje in heel Europa. Toen na 2008 zichtbaar werd waar de verschillen zaten in concurrentiekracht en de verschillen in de economieën, zijn de verschillen in die rentestanden gaan oplopen. Toen is Nederland gaan dalen, en Duitsland en Finland, en zijn die landen in Zuid-Europa gaan stijgen. Dat laat dus ook zien dat de markten er iets van vinden en we zijn dus bezig om dat op te lossen. Wat ik van ganser harte hoop is dat die rentestanden weer naar elkaar toe kruipen. Dat zal voor ons onvermijdelijk betekenen dat als zij het beter gaan doen en meer kapitaal gaat ook weer naar die landen toe, dat ook Nederland wat meer moet gaan betalen - dat gebeurt gewoon door de marktbewegingen - voor zijn obligaties. Dat is onvermijdelijk. Maar eurobonds is nogal wat, want dat kan je eigenlijk alleen doen als niet alleen je rente bij elkaar is maar je ook de absolute zekerheid hebt ten aanzien van de naleving van het stabiliteits- en groeipact, dat landen zich aan de afspraken houden. En ik ben daar wantrouwend want het is gelukt om ten aanzien van het tekortcriterium de semi-automatische sancties in het fiscal compact te krijgen. Maar ten aanzien van de schuld is dat niet gelukt omdat een aantal landen in Zuid-Europa dat absoluut niet wilde. Dus we hebben daar wel grotendeels onze zin gekregen maar niet volledig. Dat maakt mij wantrouwend, dus als u mij nou vraagt zie jij het over tien jaar gebeuren, ik heb daar nog een groot vraagteken bij. Hetzelfde geldt voor de bankenunie. Ook dan ben je tien jaar verder überhaupt voordat je die discussie serieus kunt voeren want nu zitten er zoveel problemen in die banken die we niet kennen die we moeten oplossen, en er zijn zoveel vraagstukken aan te pakken voordat je naar een gemeenschappelijk depositogarantiestelsel of naar een gemeenschappelijk resolutiemechanisme kunt gaan dat ik ook daarvan zeg, dat is een vraag die je echt pas tegen die tijd kunt beantwoorden of dat dan toegevoegde waarde heeft. Maar het draagt dus niets bij nu, hoewel een aantal collega's vinden van wel, ik ben het daar dus mee oneens, nu iets bij aan de oplossing van de crisis. Integendeel, je krijgt het tegenovergestelde effect, namelijk dat die landen minder druk zullen voelen om door te gaan met de hervormingen en bezuinigingen.

BERENTSEN
Maar draagt het in zoverre iets bij dat voor de financiële markten dat perspectief wel een signaal is van dat u naar een stevigere basis wilt voor de euro?

RUTTE
Volgens mij, want de financiële markten zijn heel verschillend daarover, ook onlangs in Amerika hebben we gesproken met heel veel mensen uit het bedrijfsleven, industrie en de financiële sector… de opvattingen zijn heel verschillend. Er is een ding waar iedereen het over eens is en dat is dat toezicht op financiële markten en banken op het Europees niveau een cruciale stap is, omdat je daarmee begint met een grotere scheiding aan te brengen tussen de banken en de landen en dat is echt van heel groot belang, want die verwevenheid op dit moment is een van de oorzaken van de grote problemen in Spanje met die regionale banken. Dat hele Bankia dat nu zo in de problemen is niet een heel grote bank, dat is een samenvoeging van zeven regionale banken en nog 1 centralere bank en dat is een bank van middelgrote omvang, maar zelfs daarvan hebben we nu deze enorme problemen in de Spaanse bankensector. Die zijn ontstaan door de verwevenheid van politiek, maatschappelijk leven en onvoldoende zuiver financiële, zakelijke afwegingen.

LAGAS (TROUW)
Kost het moeite om de eendracht met mevrouw Merkel te bewaren?

RUTTE
Nee.

LAGAS
Vanaf het begin van het gesprek niet?

RUTTE
Zo is het. Wir sind uns einig. Op een punt na dan: de Duitsers zijn voor die financial transaction tax. Daar hebben we al een tijdje een meningsverschil over, daar zijn we geen liefhebber van, maar verder niet.

VULLINGS
De eventuele verkoop van Nederlandse tanks aan Indonesië. Ik heb zojuist de meest betrokken bewindslieden gesproken en die zeggen dat ze zich aan het beraden zijn terwijl er een heldere uitspraak van de Tweede Kamer ligt en die uitspraak is meerdere keren gedaan. Dus ik vraag me af waar bestaat dat beraad uit?

RUTTE
Dat beraad bestaat er uit dat wij de verschillende visies die in de Kamer leven en de visie die in het kabinet bestaat bij elkaar brengen en daar ons over beraden.

VULLINGS
Ja, maar die visies bestaan al heel erg lang, dus waar gaat het toe leiden?

RUTTE
Dat is het punt als je bezig bent met je te beraden, dan kun je daar nog geen antwoord op geven op precies de vraag waar dat toe gaat leiden. Ik kan daar hoogstens een vermoeden van hebben, maar als ik dat ga uitspreken, dan zijn we ons niet meer aan het beraden, dan zijn we in de fase van de besluitvorming en we zitten in de fase van het beraden.

VULLINGS
En hoe lang duurt die fase?

RUTTE
Die fase zal qua omvang samenhangen met de vraag of een eventuele uitkomst van die fase ook leidt tot voldoende politiek draagvlak.

VULLINGS
De datum 12 september zegt me dan iets.

RUTTE
12 september hebben we verkiezingen.

VULLINGS
Ja, precies en dan tot die tijd gaat u zich beraden en wellicht daarna…

RUTTE
Nee, het zou kunnen, maar we kunnen eerder met iets komen. Het kan ook eerder…

VULLINGS
U gaat zich net zo lang beraden tot een van de fracties die tegen is toch voor is.

RUTTE
Het ligt ingewikkelder, omdat ten aanzien van dit soort beslissingen het kabinet een eigenstandige positie heeft en geen toestemming van de Kamer perse nodig heeft. Tegelijkertijd zijn we demissionair, dat hebben we ook gesproken, en hechten we zeer aan draagvlakken. Dus in dat hele spanningsveld zoeken we naar een oplossing vanwege het grote financiële belang. Het gaat om een paar honderd miljoen euro waar Defensie natuurlijk grote problemen heeft op te lossen. Ten tweede gaat het om de relatie met Indonesië, onze voormalige kolonie, waar we heel warme banden mee willen opbouwen weer. Die zijn de laatste tijd natuurlijk wat verzwakt en er zijn grote kansen om die relatie weer te versterken. Het is een van de sterkst groeiende economieën van de wereld. Er zijn grote belangen.

VULLINGS
Maar er ligt een motie en het kabinet kan hem uitvoeren of niet uitvoeren. Een heel simpele keuze.

RUTTE
We zijn ons aan het beraden.

VULLINGS
Is het echt zo moeilijk?

RUTTE
Het is niet moeilijk. Het is een kwestie van heel goed wegen wat is gezegd, wat wij vinden en wat er ook in de Kamer is gezegd en dat bij elkaar brengen en proberen te komen tot een gedragen beslissing.

BOVENBEEN (BNR)
Ik wil nog even terugkomen op uw opmerking over Europa. U had het over Europa is de grootste markt, de rijkste markt, 500 miljoen mensen. Toen zei u er is veel laaghangend fruit dat we niet plukken en dat bevalt me niet. Kunt u dat iets concretiseren wat u daar mee bedoelt?

RUTTE
Dat zijn de voorbeelden die ik genoemd heb, dus op het terrein van ICT, cloudcommuting, telecommunicatie, het versterken van de dienstenrichtlijn, het eindelijk komen tot een besluit over het patent.

BOVENBEEN
Dat zijn allemaal regeringszaken dan. Vindt u ook dat het Nederlandse bedrijfsleven te weinig actief….

RUTTE
Nee, nee, nee, we hebben vanuit Nederland in september vorig jaar onze visie neergelegd over het versterken van het SGP. Daar maken we grote vorderingen met het omzetten daarvan. Er is een hele lobby geweest vorig jaar -  was er voor een deel bij tijdens de vliegreis- om dat voor elkaar te krijgen. Dat is gelukt grotendeels. Dat heeft geleid tot veel meer automatische sancties in Europa voor landen die zich niet aan de begrotingsafspraken houden. Daarnaast hebben wij - daar trek ik samen op met mijn Zweedse collega, Britse collega, maar ook landen uit de Baltische regio, Tsjechië, Portugal - onze visie op het terrein van de groei. De laatste weerslag daarvan is de groeibrief van februari en die heeft geleid in belangrijke mate tot de conclusies van de Europese Raad van begin maart. Daarvan zeg ik vind ik de omzetting van conclusies, het echt komen nu tot besluitvorming, te traag gaan.

VISSCHJAGER
U had gezegd van 25 augustus tot en met 12 september gaat u reclame maken voor de VVD. Geeft u dan nog persconferenties in die tijd?

RUTTE
Nee toch? Volgens mij in die periode… doen we nooit toch?

SCHROVER
… overigens als er geen verkiezing is ook niet tot Prinsjesdag.