Persconferentie na de ministerraad, 15 juni 2012

Mediatekst | 15-06-2012

RUTTE
Goedemiddag. Vandaag in de ministerraad natuurlijk uitgebreid stilgestaan bij de ontwikkelingen in de eurozone. Volgende week woensdag heb ik in Berlijn een ontmoeting met bondskanselier Merkel. Daar zullen we ook praten over de Europese raad van eind juni. Ik was vorige week in Madrid en Lissabon, uiteraard ook hetzelfde onderwerp: bestrijden van de problemen die we in de eurozone hebben. Als ik kijk naar Duitsland dan zie ik dat we het allebei van groot belang vinden dat groei en gezonde overheidsfinanciën samengaan en dat we stap voor stap werken aan versterking van de Europese Unie, wat van groot belang is voor ons allemaal, voor onze spaargelden, voor onze pensioenen, voor onze banen.  Het moge duidelijk zijn dat allerlei vergezichten over de toekomst hoe je die Europese samenwerking, een of twee presidenten, of die ook niet gekozen moeten worden, dat daar de oplossing van deze crisis niet zit. Afspraken die we met elkaar gemaakt hebben als lidstaten in de EU en zeker ook in de eurozone, waar het betreft begrotingstekorten, economische groei, het doorvoeren van noodzakelijke hervormingen, daar gaat het om. En de enige manier om zo’n gemeenschappelijke munt overeind te houden is als landen zich ook aan die afspraken houden. En dat is ook waar  Duitsland en Nederland gezamenlijk in optrekken.

Wat geldt voor de eurozone, geldt natuurlijk ook voor Nederland zelf. Begrotingsdiscipline, structurele hervormingen en het bevorderen van groei zijn de uitgangspunten van het beleid van dit kabinet. Deze week is door drie vooraanstaande instituten bevestigd dat we daarmee op de goede weg zijn: de OESO, in de tweejaarlijkse survey, DNB, in het halfjaarlijkse rapport en het CPB in de zogenaamde juniraming. Het CPB heeft ook het begrotingsakkoord doorgerekend en vastgesteld dat de schuld in 2013 uitkomt, het tekort excuus, uitkomt op 2,9% en de schuld op 72,9%. Het betekent dus, dat is echt wel een prestatie denk ik, dat we er in slagen om snel die omslag te bereiken en het tekort terug te brengen. Aan de andere kant moet je ook vaststellen dat we er hiermee nog lang niet zijn, er moet nog heel veel gebeuren. Zowel het CPB als OESO stellen vast dat sprake is van een traag herstel. De economische groei komt de komende vijf jaar gemiddeld niet boven de 1,5%. Met een dergelijke lage economische groei is het steeds lastiger om uit de schulden te groeien. Dat betekent dat ook de komende tijd noodzaak zal zijn om door te pakken met bezuinigingen, hervormingen en het aanwakkeren van die groei. Dus de agenda zal ook de komende tijd ongewijzigd zijn. Dat is huiswerk vooral voor het volgende kabinet. Het is nu zaak dat dit kabinet alle maatregelen neemt om de resultaten die moeten optellen tot die 2,9% te realiseren. Dus het uitvoeren van de maatregelen. Dat betekent dat staatssecretaris Weekers volgende week in de Kamer staat om dan uitvoerig te debatteren over het hele fiscale pakket. Ook andere wetsvoorstellen staan op de rol. Onder meer over de AOW, over het eigen risico in de zorg. Inmiddels zijn er berichten dat de spreektijden in de TK, het gaat om belangrijke onderwerpen, dat die oplopen tot toch wel hele forse aantallen, die spreektijden. Forse getallen, 7, 14 of soms wel 19 uur bij deze debatten. Het is natuurlijk aan de Tweede Kamer om te beslissen en over spreektijden besluiten te nemen, maar ik hoop van harte dat we er in ieder geval in slagen om de noodzakelijke wetsvoorstellen tijdig te kunnen invoeren en daar zullen wij in ieder geval van onze kant alles aan doen.

JANSEN (DE TELEGRAAF)
(onverstaanbaar, red.) het kabinet is altijd te gast in de TK. Is dit zo langzamerhand niet een belediging van de gast als je zulke idioot lange spreektijden aanvraagt bij behandeling van wetsvoorstellen?

RUTTE
Nee, zo voel ik het niet. Dit is echt een zaak van de Kamer dus ik ben geneigd daar heel weinig over te willen zeggen. Het parlement gaat zelf over de interne procedures. Het kabinet kan alleen wetsvoorstellen aangenomen krijgen als de Kamer ermee akkoord gaat. We zijn medewetgevers met elkaar. Kabinet en parlement. En het parlement gaat over de eigen procedures. Ik geloof ook niet dat dit zich richt tegen concrete bewindslieden of tegen het kabinet. Ik heb het idee dat sommige fracties proberen de maximale mogelijkheden van het reglement van orde op te zoeken en dan is het aan de Kamer onderling om daar op te wirtschaften.

JANSEN
Uiteraard, maar ik kan me ook voorstellen dat daar op een gegeven moment grenzen aan zijn en dat er misschien een vriendelijk verzoek naar de Kamervoorzitter of naar het presidium gaat, want u laat zich toch niet voor alles gebruiken als kabinet.

RUTTE
Ik vind dat echt een zaak van de fracties om daarmee om te gaan en het kabinet is te gast dus mevrouw Schippers zal zich voorbereiden op een lange zit.

JANSEN
Nogmaals, zoals u zegt, het kabinet is te gast. Het is toch een belediging van een gast als je iemand zo lang voor joker laat zitten alleen om partijpolitieke redenen in verkiezingstijd iets te winnen.

RUTTE
Ik geloof niet dat ik iets bijdraag aan een versnelling van de processen van de TK door allerlei uitspraken te doen over de spreektijd, dat moet echt de Kamer..

JANSEN
Nee, dat geloof ik ook niet, maar toch probeer ik u daartoe te verleiden.

RUTTE
Dat begrijp ik, maar u bent het eens dat ik daar niet op inga dus, dat is ook goed.

JANSEN
Daar ben ik het helemaal niet mee eens, maar ik heb geen keus.

VAN DER HEYDE (NOS)
Ander onderwerp meneer Rutte, u gaat naar bondskanselier Merkel. Wat gaat u met haar bespreken?

RUTTE
Wij zullen, er spelen veel dingen hè, zondag zijn de Griekse verkiezingen, er is een G20-top maandag en dinsdag, ik zie haar dan woensdag, dan is er vrijdag weer een overleg van Monti van Italië met de collega’s van Spanje, Duitsland en Frankrijk. Dan is er de 28ste en de 29ste, dus de week daarop is er de Europese raad. Dus er gebeurt veel. En ja, wij zijn natuurlijk landen die gemeenschappelijke opvattingen hebben over hoe je dit probleem moet oplossen. De oplossing ligt op terreinen van hervormen, de noodzakelijke bezuinigingen doorvoeren, de groei aanwakkeren in de landen waar het om gaat. Dat zijn landen die ooit ook bij de euro zijn gekomen, waarvan je nu moet vaststellen dat ze onderliggend in hun economische structuur zeer fundamentele problemen hebben, die versneld moeten worden opgelost om ervoor te zorgen dat die hele eurozone krachtig door kan varen.

VAN DER HEYDE
Maar zij heeft zich uitgesproken voor een politieke unie, wat is uw boodschap aan haar?

RUTTE
Ja, nou goed, als je die uitspraken ziet over de politieke unie en je analyseert ze en ik heb daar natuurlijk ook in het verleden met haar over gesproken. Wat de Duitsers daar bedoelen is niet heel anders dan de Nederlanders, namelijk dat landen zich moeten houden aan de afspraken. Wij hebben vorig jaar natuurlijk als Nederland het stabiliteits- en groeipact op dat punt voorstellen gedaan. Dus de commissaris met bevoegdheden. Dat is iets waarvan Nederland zegt je kunt alleen zo’n eurozone in stand houden als landen in Zuid-Europa, alle landen, het gaat nu even om Zuid-Europa, zich aan de afspraken houden. Zij doet geen voorstellen verder om de Duitse regering op te heffen of zo hè, of om grote Europese regering in te stellen, dus die term politieke unie moet je vooral zo duiden in Duitsland ook, daar doet die ook in de Duitse media verder niet zoveel, dus niet wat wij in Nederland niet zouden willen het massief overdragen van soevereiniteit, want daar zijn we tegen, dat betreft wel het Zuid-Europa laten houden aan de afspraken.

VAN DER HEYDE
Dus u vindt Angela Merkel niet eurofiel?

RUTTE
Ik ga überhaupt geen stickers plakken op collega’s, maar Angela Merkel is mijn, is een belangrijke bondgenoot van Nederland. Wij trekken veel samen op, natuurlijk ook samen met de Finnen, met de Esten. En ook met andere, de Oostenrijkers op sommige dossiers. Om ervoor te zorgen dat Zuid-Europa doorgaat met het doorvoeren van alle hervormingen en bezuinigingen die absoluut cruciaal zijn en anders niet met elkaar zo`n gemeenschappelijke munt goed overeind kunt houden.

LAMBIE (RTL)
Dus er bestaat tussen u en Merkel geen verschil van inzicht over zo`n politieke unie?

RUTTE
Ja maar politieke unie bij ons heeft een hele andere betekenis. Want als je hier zegt politieke unie dan bedoel je iets wat ik ook niet wil. Namelijk dan zien je allerlei vergezichten van vergaande zwaar Europese bureaucratieën die besluitvorming in Nederland gaan weghalen. Daar zijn wij tegen. Als de Duitsers het hebben over een politieke unie dan bedoelen ze daarmee dat Zuid-Europa zich moet houden aan de afspraken. Kijk ook naar, ik heb de teksten ook wel, ik kan ze laten zien hoor, hoe ze dat ook vervolgens uitwerk en dan komt ze met allerlei teksten die zo ook uit de Nederlandse regeringsverklaringen konden komen. Namelijk dat we moeten werken aan groei in Europa door de gemeenschappelijke markt te vervolmaken, door de dienstenrichtlijn in te voeren, door op het terrein van ICT en Telecom allerlei maatregelen te nemen. Door ervoor te zorgen dat landen in de toekomst niet kunnen afwijken op de afspraken op het terrein van tekortreductie en hoogte van de staatsschuld als zij in een tekortprocedure zitten. De aanscherpingen van het stabiliteit- en groepact waarvoor Nederland met succes heeft gepleit voor een zware eurocommissaris met politiek lastig nog terug te draaien besluitvormingsmogelijkheden, die er ook is gekomen. Dus daar hebben zij het over, omdat Duitsland zegt en dat zegt Nederland ook: je kunt niet doorgaan met Zuid-Europa te helpen, de problemen op te lossen als zij niet bereid zijn om alle moeilijke maatregelen te nemen en ook in de toekomst te voorkomen dat zij als het weer wat beter gaat kunnen terugvallen in oude gewoontes. Ook dat moet je voorkomen.

LAMBIE
Zij noemt het dan pijnlijk maar onvermijdelijk dat zoiets er gaat komen, daar staat u dan volledig achter?

RUTTE
Nee maar luister dan moet je vragen wat ze er precies mee bedoelt. En ik kijk ook in de teksten die ze erover uitspreekt en dan heeft ze allerlei teksten ter verklaring die ook zo uit mijn mond zouden kunnen komen. Dus ik zeg niet dat wij altijd op alles helemaal hetzelfde denken. Nederland is een zelfstandig land, Duitsland is een zelfstandig land. Maar de hele traditie waarin Duitsland en Nederland samen optrekken om ervoor te zorgen dat Zuid-Europa voldoet aan alle eisen en dat je ook moet voorkomen dat als dat op enig moment gaat lukken dat die landen weer kunnen terugvallen in oude gewoontes, dat landen ook gedwongen moeten worden om te blijven voldoen aan en zie daar ook het Nederlandse pleidooi voor die commissaris. Maar laat ik een punt noemen waar we het niet altijd over eens zijn: Nederland zoekt altijd die versterkte begrotingsdiscipline door een versterkte positie van de commissaris, de commissie. Daar hebben we vorig jaar voorstellen voor gedaan. Duitsland kiest eerder een andere route traditioneel. Namelijk meer dingen intergouvernementeel doen. Waar Nederland zegt: je moet van de Brusselse instituties gebruik maken om Zuid-Europa te dwingen aan alle voorwaarden te voldoen zal Duitsland eerder zoeken naar intergouvernementele oplossingen. Hoewel ze vorig jaar uiteindelijke, daar heb ik vorig jaar ook met haar over gesproken, ons gesteund hebben in die commissaris en die rol voor die commissaris. Dus er zijn wel verschillen van opvatting, maar die zitten dan veel meer op: doe je dat intergouvernementeel? Doe je het via de commissie? Dan op het vraagstuk van ga je dit probleem oplossen door soevereiniteit over te dragen.

LAMBIE
Een iets ander onderwerp dat er waarschijnlijk ook mee te maken heeft: vandaag zijn er door de kredietbeoordelaar Moody’s een aantal Nederlandse banken afgewaardeerd. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Daar doen we nooit mededelingen over. Omdat dat niks toevoegt aan het geheel, de banken in Nederland staan onder toezicht van de Nederlandse bank. Om de wetgeving en wat kredietbeoordelaars allemaal vinden daar geven we nooit commentaar op.

LAMBIE
Maar mensen die dit bericht horen of lezen moeten die zich nou zorgen maken of moeten die denken van nou er is niks aan de hand.

RUTTE
Die moeten zich realiseren dat we in Nederland goed bankentoezicht hebben, dat we op zichzelf sterke banken hebben. Maar ook dat uitgesloten is dat de regering uitspraken doet over credit rating agencies. Daar doen we nooit uitspraken over.

VERBEEK
Mag ik met u naar die studiegroep begrotingsruimte van vanochtend. Het bedrag dat 20 miljard dat zij noemen. Wat dacht u toen u dat bedrag hoorde?

RUTTE
Dat is natuurlijk een groot bedrag. Maar dat komt ook niet uit de lucht vallen he, je kunt ongeveer becijferen grofweg als je ziet dat wij nu op iets onder de drie procent komen in 2-13 en natuurlijk toe willen naar een situatie waarin je dat tekort wegwerkt. Dan praat je wel over dit soort bedragen.

VERBEEK
En die stuurgroep zegt ook, of adviseert aan het toekomstig kabinet om nou van tevoren in de kabinetsformatie al afspraken te gaan maken over maatregelen die later misschien al genomen moeten worden als het extra gaat tegenvallen om zeven weken vruchteloos Catshuisoverleg te voorkomen. Vindt u dat dat advies opgevolgd moet worden?

RUTTE
Ja maar luister ik ben minister-president van dit kabinet, we hebben dit stuk zonder commentaar naar de Kamer gestuurd. Dit is echt input voor politieke partijen om programma’s op te stellen.  Het is dadelijk input voor de kabinetsformatie. Ik vind dat als leider van mijn partij ook vanalles van. Maar dat zal dadelijk blijken als wij het VVD-verkiezingsprogramma presenteren. Hier vandaag geldt dat dit een gedegen stuk werk is dat nog eens een keer onderstreept, volgens mij kan iedereen het erover eens zijn. Het belang van gezonde overheidsfinanciën. Het kabinet van CDA en VVD staat ook in die traditie: de financiën op orde brengen. Daarmee vertrouwen herstellen, accepteren dat schrijven ook al die rapporten dat het onvermijdelijk is dat het ook effect heeft in negatieve zin op de korte termijn economische groei, dat kan ook niet anders. En effect heeft op de werkeloosheid die onvermijdelijk zijn. Maar dat moet je doen, want als je het niet doet dan leidt dat tot structureel vertrouwensverlies in de Nederlandse economie. Omdat  er dan blijvend veel te hoge tekorten zijn. We zien in Zuid-Europa waar dat toe leidt.

VERBEEK
Maar uw kabinet ging nog uit van de systematiek van die signaalwaarde, waarvan die groep ambtenaren zegt: dat werkt helemaal niet. Is dat ook uw ervaring?

RUTTE
Die signaalwaarde heeft ons tot nu toe goed bediend, alleen we zijn er niet in geslaagd om tot besluitvorming te komen in het kader van die signaalwaarde. Dat komt niet door die signaalwaarde, dat komt doordat die Catshuisbesprekingen vastliepen en hoe je dat gaat opschrijven. Dus hoe je de Zalmsystematiek verfijnd in de volgende periode dat is echt aan de onderhandelaars die dan aan tafel zitten. En ik ga daar dadelijk in de campagne in augustus natuurlijk voor knokken om daar natuurlijk bij te mogen zitten. Ik hoop van harte dat de kiezer mij die gelegenheid biedt, maar ik vind het te ver gaan om daar nu op voorruit te lopen.

VERBEEK
Maar zoekt u ook naar mogelijkheden om zeven weken Catshuisoverleg te voorkomen in een volgend kabinet.

RUTTE
U stelt me allemaal vragen over het volgende kabinet, maar die kan ik echt niet beantwoorden. Dan maak ik echt misbruik van deze positie, door hier als VVD-leider met sweeping statements te komen. Ik vind daar vanalles van, maar we komen met ons programma de komende weken en dan zal ik al die vragen graag beantwoorden.

VAN SOEST (AD)
Ja, is voor u het uiteenvallen van de euro ook een serieuze optie?

RUTTE
Ik doe er alles aan omdat te voorkomen. Ik denk dat de euro voor Nederland van groot belang is. En ik denk ook niet dat het nodig is als we er in slagen, als we maar wel stap voor stap de verstandige besluiten blijven nemen, dan is dat niet nodig. En dan is het dus ook geen optie. Ik vind het dus ook niet iets waar je over moet speculeren. We moeten er alles aan doen om dat te voorkomen. Omdat kijk naar wat er met Zwitserland gebeurt, met de Zwitserse Frank hoe die is geapprecieerd in zeer korte tijd tot onaanvaardbare hoogtes waardoor de Zwitserse economie klap op klap krijgt en consumenten in Zwitserland die vijftig kilometer vanaf de grens wonen vanuit Duitsland, Italië en Frankrijk of Oostenrijk gaan om boodschappen te doen. Dan moet je er toch niet aan denken dat die belangrijke munt, de Rotterdamse haven, de grootste haven van Europa 370.000 banen zijn daar direct vanuit Nederland van afhankelijk.

VAN SOEST (AD)
Waar haalt u de vertrouwen vandaan dat de huidige aanpak echt werkt. Afgelopen zondag hoorde ik u bijvoorbeeld zeggen dat u opgelucht was dat Spanje de 100 miljard noodhulp heeft aangevraagd. Het heeft het vertrouwen van de financiële markt niet verbeterd.

RUTTE
We zijn stap voor stap bezig dit op te lossen. Ik zeg al twee jaar lang we gaan steeds twee stappen voorruit en een stap achteruit. Besluitvorming in Europa is altijd een moeizaam proces. Je moet het met veel landen eens zien te worden. Maar wij zijn erin die anderhalf jaar, of in die twee jaar met mijn voorgang Jan-Peter Balkenende is daar eigenlijk in februari 2010 voor het eerst in alle hevigheid meer geconfronteerd. En ik heb het stok je overgenomen in oktober 2010. Dus we zijn er ruim twee jaar meebezig. En in die twee jaar zijn er belangrijke dingen gebeurd. We zijn erin geslaagd om de banken te herkapitaliseren. Maar nog niet perfect, kijk maar wat er in Spanje gebeurt. Maar we hebben daar hele grote stappen gezet. Twee: we hebben de brandgangen gebouwd waardoor we in staat zijn om landen die ernstig in de problemen komen te ondersteunen tegen zeer strenge voorwaarden. In Italië en Duitsland zitten nieuwe regeringen. Ierland en Portugal staan er een stuk beter voor, zijn nog niet op orde maar staan er een stuk beter voor dan twee jaar geleden.  En het effect van dat alles is dat de Eurozone robuuster is maar dat we er nog niet zijn. Integendeel er moet echt nog heel veel gebeuren.

VAN SOEST
Is die 700 miljard in dat noodfonds genoeg?

RUTTE
Ja in ieder geval is dat in de taxatie van de Nederlandse regering een serieuze hoeveelheid geld waarmee je moet ook altijd rekening houden, als alles omvalt dan is het niet genoeg, maar ervan uitgaande dat je binnen scenario’s redenerend kunt denken: wat zou er nou een mix kunnen zijn van problemen die zich voordoen, dan is er genoeg geld. Dus dat fonds en dat wordt ook in de markten zo gezien heeft een serieuze omvang en bankiers zeggen je moet er twee biljoen in stoppen, maar dan zeg ik ja omdat jullie natuurlijk op voorhand ieder risico dat je loopt wilt afdekken. Dat mag dan op kosten van de belastingbetaler, zo werkt dat natuurlijk niet. Maar dit noodfonds heeft een omvang dat je in staat bent als Europa om met serieuze problemen om te gaan.

DU PRE (VK)
Meneer Rutte nog heel even terug naar eigen land als het mag. Het kabinet begon twee jaar geleden met 18 miljard aan bezuinigingen. Dat was geloof ik al een record. Daar is 12 miljard aan toegevoegd in het voorjaar. En nu moet daar 20 tot 25 miljard bij volgens diverse adviezen. Is dat eigenlijk wel haalbaar en wat betekent dat dan?

RUTTE
Dat is haalbaar, dat betekent dus dat wij als Nederland te maken hebben met een structureel lagere groei. Terwijl de overheidsuitgaven op een te hoog niveau doorlopen. Dat betekent dus dat we boven onze stand leven collectief in dit mooie land. En dat we dus voor een deel onvermijdelijk zullen moeten bezuinigen op allerlei voorzieningen en tegelijkertijd dingen slimmer moeten doen. Een van de grote vraagstukken is de hele zorg, die stijg alleen al als het kabinet waar ik leiding aan geef als dat de rit uit had gezeten zou daar 14 miljard bij zijn gekomen. Van 61 naar 65 miljard euro voor de zorg alleen al. Dus je moet behalve ombuigen ook met steeds slimmere arrangementen komen om zoveel mogelijk de kwaliteit overeind te houden. Tegelijkertijd ook heel eerlijk tegen mensen zeggen dat sommige dingen echt niet meer er zullen zijn. Dat ze van mensen ook vragen dat ze meer zelf bijdragen, dat kan niet anders omdat met een lagere structurele groei en op een te hoog niveau doorlopende overheidsuitgaven die wig te groot is. En dat zijn we aan bezig bij te sturen. En als je dat niet doet dan leidt dat naar vertrouwensverlies.

DU PRE
Er wordt natuurlijk al heel veel geklaagd over het lenteakkoord mensen vinden dat vervelend, maar daar komt ook gewoon heel veel bij, dat is dan een eerlijke boodschap dan.

RUTTE
Maar dat zult u van de leider van een CDA/VVD-kabinet ook verwachten dat ik dat bevestig. Natuurlijk het is onvermijdelijk en ik herinner mij in 2010 de campagnes en partijen die toen pleitte, ik zal geen namen noemen voor 29 miljard ombuigingen en echt voor gek werden versleten. Uiteindelijk kwam daar een pakket van 18 miljard uit, daar is nu twaalf miljard bij en dan zitten we al op 30 miljard. We zitten al 1 miljard boven de partij waarvan ik de naam niet noem wat die op dat moment wilde ombuigen. We gaan nog 1 miljard verder zelfs. En daar komen nu ook nog eens een keer enorme bedragen bij. Dus dat geeft wel aan, dat is helemaal niet leuk maar wel een constatering dat we serieuze problemen hebben op te lossen.

BRIL (R1)
Hoe belangrijk is het om in die context, wan het gaat om heel veel getallen, om in die context dat de vijf partijen een voldoende hebben gekregen van het CPB voor dat akkoord?

RUTTE
Wat denkt u zelf? Belangrijk natuurlijk. Het betekent dat we niet hoeven te heronderhandelen en nu nog weer gedwongen zijn om extra maatregelen te nemen. Dat betekent dat het voor 2013 nog iets meer is dan nodig is en dat we wel een enorme klus hebben voor die partijen en nogmaals ik zal knokken daar ook bij te mogen zijn die daar de volgende periode verantwoordelijkheid voor nemen.

BRIL
Even aansluitend op de vorige vraag: ik heb eigenlijk een beetje hetzelfde gevoel, heel veel getallen een grote optelsom en dan moeten er in 2017 een nog weer zoveel bezuinigd gaan worden. Hoe, het is allemaal zo abstract hé? Als u zegt nou de zorgkosten moeten we in de hand gaan houden, hoe kunt u dan de komende tijd uit gaan leggen dat dat haalbaar is?

RUTTE
Ja het zou moeten, en iedereen voelt dat ook. Dit is een land wat redelijk collectief onrustig wordt van hoge overheidsschulden, dat zit gewoon in onze Nederlandse traditie, ik heb het vaker hier gezegd. En terecht ook omdat het tot vertrouwensverlies leidt. Want als die overheidsuitgaven tot op een te hoog niveau doorlopen dan is het onvermijdelijk dat je op een gegeven moment draconische maatregelen moet nemen. En bedrijven en mensen die voelen dat op een intellectueel niveau. Maar ook op een gevoelsniveau. Mensen merken dat aan allerlei signalen uit de samenleving. Daarom is het belangrijk dat je als kabinet altijd werkt aan dat permanente vertrouwensherstel dat je die overheidsuitgaven weer onder controle brengt. En dat zal ook voor de volgende periode moeilijke maatregelen vragen. Ik ben natuurlijk zelf betrokken van het verkiezingprogramma van mijn partij. Dat vraagt echt om moeilijke ingrepen om tot dit soort bedragen te komen, het zal helaas moeten.

BRIL
Wordt het daarom ook een ander soort campagne. Is het weer een campagne waar je over de schaduw heen moet gaan springen, zullen we dat weer vaak horen?

RUTTE
Ja het zal een campagne worden tussen partijen die zeggen: stel de pijn nog maar even uit want het laten oplopen van de tekorten kan geen kwaad en partijen die zeggen: je zult nu echt moet doorpakken. Je zult nu echte maatregelen moeten nemen. En tegen de partijen die tot de eerste categorie behoren zou ik zeggen als het waar is dat het laten oplopen van tekorten leidt tot meer groei dan zou inderdaad een land als Griekenland nu de grootste groei van Europa hebben.

BRIL
Ik wil nog heel even terugkomen op het onderwerp de afwaardering van de banken en Moody’s. U zegt: ik zeg daar niks over. Toch heeft de heer Weekers daar wel wat over gezegd: hij heeft gezegd er is geen enkele reden om zorgen te maken over de banken. Bent u dat met hem eens?

RUTTE
Jazeker en ik heb u net ook uitgelegd waarom dat zo is, omdat wij goed toezicht hebben in Nederland. Maar ik geef nooit commentaar en ook Weekers niet en niemand op ratings, dat doen we nooit. Want je moet op een gegeven moment ook kiezen waar je wel en niet commentaar op levert. En de rating agencies dat is ook een fenomeen, net zoals de peilingen in de politiek en ze hebben hun relevantie maar daar commentaar opleveren draagt niks bij. Veel belangrijker is dat je als kabinet de juiste maatregelen neemt. En dat doen we door ervoor te zorgen dat er goed bankentoezicht is in Nederland, dat de banken voldoende gekapitaliseerd zijn. Dat we het toezicht strikt in de hand houden en daar heeft Nederland natuurlijk ook een goede traditie in.

BRIL
En die dingen die u nu opsomt, dat is allemaal nog steeds aan de hand bij de Nederlandse banken?

RUTTE
We hebben toch een hele sterke Nederlandse bank, moet je eens kijken, de nieuwe president die daar is aangetreden Klaas Knot die ook in het buitenland groot gezag opbouwt in korte tijd. Ook een belangrijke rol speelt in de council van de ECB. We hebben daar gewoon een goede traditie in en als er problemen ontstaan moet je die weer oplossen, maar dat is ook een goede Nederlandse aanpak.

BOONMAN (EENVANDAAG)
Toch nog even terug naar de discussie over de toekomst van Europa en de zoektocht wat mij betreft dan waar u precies staat. Van de week heeft de Duitse bondspresident in het parlement toch wel degelijk gezegd dat het onvermijdelijk is dat er iets van soevereiniteit, hoe je dat ook verder invult, maar iets van soevereiniteit zult moeten overdragen naar Brussel.

RUTTE
Ja.

BOONMAN
Een ander punt is wat steeds speelt in die discussie internationaal of binnen Europa is, misschien moet er wel een bankenunie komen en moet de rol van de ECB een andere en veel directievere worden dan dat die nu is. Zijn dat allemaal punten waarvan u zegt: met mij niet.

RUTTE
Kijk, op het eerste punt van die soevereiniteit, daar heeft ze natuurlijk gelijk in. Nederland pleit voor het overdragen van het toezicht op de financiële sector en de banken op Europees niveau. Dat is een oude Nederlandse wens, die we vorig jaar september nog eens herhaald hebben. Ik denk dat het echt van belang is dat je in Europa veel meer toegroeit naar een Europees bankentoezicht. Ja is dat nu een soevereiniteitsoverdracht? Mijn stelling is dat past ook in het opzetten van de euro, dat je dat doet, en er is ook in het Nederlandse parlement heel breed steun voor dat je dat doet. Nederland heeft grote banken ten opzichte van een relatief kleine economie, het is ook in het Nederlands belang dat je zoveel mogelijk dat toezicht op financiële markten, op banken op Europees niveau doet.

BOONMAN
Simplificeren, kun je dan uw woorden zo uitleggen dat u niet tegen zo’n bankenunie bent?

RUTTE
Nee, maar dat is heel wat anders een bankenunie. Ik heb het nu over toezicht. Een bankenunie gaat vijf stappen verder. Bij een bankenunie heb ik een gemeenschappelijk depositogarantiestelsel. Hoe kan ik dat nou ooit doen als niet eerst, kijk nou wat er in Spanje gebeurt. Allerlei zaken die wij uit de EBA-test waar mevrouw Merkel gisteren kritiek op had.. objectief kun je vaststellen dat die niet perfect was die EBA-test. En ondanks die EBA-test hebben de Spaanse banken nu een probleem wat mogelijk noodzaakt een maximale garantstelling vanuit Europa 100 miljard euro op de Spaanse banken en dat zijn vooral ook nog regionale banken die dan samen zijn gegaan, zeven regionale banken in Bankia en een aantal andere meer regionale banken, niet eens banken die grote internationale spelers zijn. Dus je kunt toch niet, dat zou ik tegen degene willen zeggen die een gemeenschappelijk depositogarantiestelsel of gemeenschappelijke systemen om problemen in Europa met banken te verevenen, dat gaat toch niet als je niet de problemen die banken eerst hebt opgelost, dat je precies weet waar die problemen zitten. Dat je ook in Europa dat toezicht op Europees niveau, al die zaken dan ben je toch jaren verder? Hetzelfde geldt voor die eurobonds, hoe kun je nou met de rentestand van Nederland van iets onder de 2 procent en in Spanje tegen de 7 procent, eerlijk gezegd, zoals Merkel gisteren letterlijk zegt das ist irre,, nou, ik heb gezegd dat is gekkenwerk, waanzin, dat is volgens mij bijna hetzelfde woord zelfs. Dus je moet over dat soort zaken zeggen, als in de verre toekomst als je die rentestanden allemaal gelijk hebt en je hebt systemen in place zoals die commissaris en dat soort zaken waarbij je ook de garanties hebt dat landen nooit kunnen terugvallen in fout gedrag, ja daar kun je in de verre toekomst wel over speculeren, maar dat is nu toch geen oplossing voor deze crisis. En ik begrijp werkelijk niet waarom sommige regeringsleiders en ook vandaag weer zeggen ja de oplossing nu is eurobonds, dan gaan we dus als Nederland fors meer betalen en hoe ga ik dat nou uitleggen, terwijl in Frankrijk de pensioenleeftijd omlaag gaat. Dat is toch iets wat ik niet eens aan mezelf uitgelegd krijg, dus ik ga niet eens proberen het u uit te leggen.

BOONMAN
Waarmee u dus Hollande bedoelt? Dat is allemaal kletskoek wat hij roept?

RUTTE
Dat zijn weer uw woorden. Ik vind die verzoeken van collega’s in Europa om te zeggen je moet nu eurobonds invoeren of je moet nu een bankenunie invoeren, die vind ik onverstandig omdat ze niet de oplossing.. de oplossing van dit probleem is dat je Spanje en andere landen dwingt om de noodzakelijke aanpassingen te doen in hun economieën en dat gebeurt nu en ze worden er ook toe gedwongen door de hoge rentestand, door de problemen waar ze mee zitten worden ze daartoe gedwongen. Italië ook, nieuwe regeringen gekomen, ze zijn bezig die problemen aan te pakken en dat zou je allemaal weghalen, die druk haal je ook weg als je die rentes gaat vergemeenschappelijken en in feite ga je dan met eurobonds gaan wij betalen voor de Italiaanse staatsschuld en via een bankenunie gaan wij betalen voor problemen die er nog in Italiaanse andere banken misschien zitten of niet zitten. Dat zou ik eerst allemaal precies willen weten.

WITTEMAN (NU.NL)
Ik heb nog een vraag over het begrotingstekort. We komen volgend jaar uit op 2,9 procent tekort. Dat is natuurlijk iets minder dan drie procent. Die 0,1 procent kan die nog worden besteed aan lastenverlichtingen? Kan daar nog over worden onderhandeld?

RUTTE
Nou ja, weet je het is een akkoord van de vijf partijen, het kabinet voert het uit. Mijn neiging zou zijn, maar daar hou ik het ook maar verder bij om te denken als we nu weten dat we dadelijk weer een probleem van 20 miljard moeten oplossen, ware het dan niet verstandig om niet nu meteen deze 0,1 500/600 miljoen meteen weer te vergieten over leuke dingen. Laten we dat er dan maar even in laten zitten, dan hebben we een iets minder groot probleem.

WITTEMAN
Zowel GL als de CU hebben daar al wel een beetje over..

RUTTE
Goed daar moeten de vijf partijen over spreken, mijn neiging zou zijn te zeggen jongens, we hebben dadelijk weer zo’n groot nieuw probleem, dan ga je dat toch weer wat groter maken. Wees blij dat je dan in elk geval een heel klein meevallertje hebt in al die ellende.

VAN WEEZEL (VRIJ NEDERLAND)
U spreekt Merkel vast vaker dan wij, dus misschien ligt het anders, maar volgens de Duitse kranten is zij tegenwoordig voor een Europese economische regering, voor een Europese minister van Financiën, allemaal vormen van soevereiniteitsoverdracht. Dat is toch anders dan het Nederlandse standpunt?

RUTTE
Waar heeft ze dat dan gezegd? Ze heeft het over een politieke unie. Ik heb de speech gisteren nog gelezen. Ik kan hem je dadelijk laten zien na afloop.

VAN WEEZEL
Daarom zeg ik u kent haar beter, maar..

RUTTE
Ik vind het een beetje ingewikkeld om woorden van Merkel te exegeseren. Kijk de traditie waarin wij samen optrekken en kijk naar de uitspraken die ze vandaag heeft gedaan over eurobonds en bankenunie etc. dat is een op een wat Nederland vindt en op langere termijn, ja inderdaad Europees bankentoezicht, toezicht op financiële markten, dat is een hele verstandige stap, daar pleit ik al een hele tijd voor.

VAN WEEZEL
Maar een Europese economische regering daar zijn wij tegen?

RUTTE
Wat is dat, wat is een Europese economische regering, kunt u mij dat uitleggen? Ik begrijp het gewoon niet, wat gaat die doen dan?

VAN WEEZEL
Daar heeft de internationale pers de hele week over geschreven dat die er moet komen.

RUTTE
Kunt u mij uitleggen wat de internationale pers dan.. ik begrijp werkelijk niet wat ze ermee bedoelen?

VAN WEEZEL
Een soort intergouvermenteel orgaan..

RUTTE
Dat hebben we.

VAN WEEZEL
Dat de economie gaat aansturen.

RUTTE
De economie gaat aansturen en dan? Betekent dat dus dat ze in Nederland gaan bepalen hoe onze sociale zekerheid eruitziet en onze gezondheidszorg?

VAN WEEZEL
Ja.

RUTTE
Nou, daar heb ik echt onze Duitse collega’s niet over gehoord, oprecht niet.

VAN WEEZEL
Een Europese minister van Financiën?

RUTTE
Ik zit niet de hele dag aan de lijn met haar, ik heb die dingen niet ontdekt in haar speeches in ieder geval en in de gesprekken die ik met haar heb gevoerd, is er altijd bij haar totale scherpte dat er op korte termijn heel veel problemen hebt op te lossen en dat je dat niet oplost met allemaal lange termijn perspectieven.

VAN DER HEYDE
Hoe spannend is het nou eigenlijk, we hebben zondag die verkiezingen in Griekenland, Spanje gaat nog steeds helemaal niet de goede kant op en je merkt aan Merkel dat het geduld op begint te raken. Dat zij zegt: Duitsland moet ook niet overvraagd worden. Hoe moeten we dat nou allemaal begrijpen? Hoe spannend is het?

RUTTE
Ja, we staan er gelukkig beter voor dan twee jaar geleden, maar ik zei al tegen uw collega we hebben nog steeds heel grote problemen en die manifesteren zich natuurlijk ook in Spanje bijvoorbeeld of met die banken en die 100 miljard maximale steun die we bereid zijn te geven, als Europese landen, dat is natuurlijk een belangrijk middel en een belangrijke gebeurtenis, maar ook daarvan, ook dat is niet de panacee, want ook Spanje zal door moeten gaan om hun onderliggende structuurproblemen op te lossen en met een tekort van 8,9 procent, dat moet dus gewoon terug naar, ze gaan 4,5, 4,4 procent terug naar drie procent in twee jaar, dat pad zal echt moeten worden gehandhaafd en ik moet zeggen Rajoy mijn collega, ik sprak hem vorige week, ik heb echt stellig de indruk dat hij dat ook absoluut wil. Uit het goede politieke hout daartoe gesneden is, ook de meerderheid voor heeft. Maar er zijn grote problemen. Je lost dit niet op, dit probleem met een toverstokje of inderdaad met het invoeren van eurobonds of met het invoeren van bankenunies en dan zijn alle problemen voorbij. We moeten vreselijk oppassen dat we niet als Noord-Europa een soort permanente geldpijp naar het Zuiden aanleggen en dat in het zuiden daarmee de druk wegvalt om te hervormen. Dat is het grote gevaar en daar waarschuwt Merkel voor.

VAN DER HEYDE
Wanneer is dan het moment dat Noord-Europa zegt tegen Frankrijk het spijt me maar met het verlagen van de pensioenleeftijd gaan wij gewoon niet akkoord en anders dan houdt het op met die steun?

RUTTE
Nou goed, laten we het verlagen van de pensioenleeftijd hoewel het als signaal niet handig is ook niet dramatiseren, het gaat om een hele kleine groep mensen die ..

VAN DER HEYDE
U uit uw irritatie?

RUTTE
Tuurlijk, ik vind het signaal niet handig. Ik denk als we nou in heel Europa omhoog gaan en we hebben al zulke grote problemen, is het dan slim om in een land de pensioenleeftijd weer te verlagen, ja daar stel ik wel grote vraagtekens bij. Maar verder is het zo dat we er met z’n allen van overtuigd zijn dat voor Europa een gemeenschappelijke munt voor de gemeenschappelijke markt, we zijn de grootste markt ter wereld, hebben opgeteld de grootste economie van de wereld, zeker als je de hele unie neemt van 500 miljoen, dat het van levensbelang is dat die munt sterk blijft. En daar werken we dus aan. En alleen, helaas, ik zou het dolgraag willen, ik heb het vaker gezegd, het is ook niet mijn hobby om in zo’n zaal zonder ramen in Brussel te zitten regelmatig, maar het moet, het moet in het belang van Nederland, spaargeld, pensioengeld etc. En dat doen we stap voor stap, gefocust, we weten precies wat we aan het doen zijn, maar het is niet mogelijk om dat met een toverformule op te lossen.

VISCHJAGER
Meneer Rutte u heeft het vorige keer gehad, het is niet naar buiten gekomen, over Israel en de Bilderberggroep, weet u dat nog?

RUTTE
Nee.

VISCHJAGER
Dat is opvallend. U bent dus wel naar de Bilderberggroep gegaan, maar niet naar Israel, u zei..

RUTTE
Oh.

VISCHJAGER
Ja, is dat nou omdat u geen tijd meer heeft omdat u demissionair bent, of omdat u demissionair bent, want dat is interessant.

RUTTE
Agenda, agenda, agenda. Ja het is gewoon, nu ook, ja tuurlijk.

VISCHJAGER.
Tijd, ja snap ik.

RUTTE
Oké, goed weekend, tot volgende week.