Vlaggetjesdag

Toespraak | 12-06-2012

Dames en heren,

We leven in een roerige tijd. Zoals menig vissersvloot vaak door de golven moet breken, zo is nu ook het schip van Staat in zwaar weer. Mijn taak is, met het oog op de overheidsfinanciën, zo goed mogelijk koers te houden; we kunnen ons geen grote averij veroorloven. Ik ben blij dat ik te midden van die financieel-economische drukte vandaag hier kan zijn op Scheveningen, om met u Vlaggetjesdag te vieren. En ik wil u graag van harte gelukwensen met 65 jaar Vlaggetjesdag. Wel moet ik bekennen dat ik van de week al in Goes een haring heb voorgeproefd. Hij smaakte goed, maar of dat nou de ware Hollandse Nieuwe was?

Vlaggetjesdag op Scheveningen is natuurlijk een heel specifieke traditie. De enige echte. Iedereen kent de naam, en iedereen weet dat het met haring van doen heeft. Dat geldt ook voor een andere feestelijke dag waar ik méér in thuis ben: Prinsjesdag. 'Prinsjesdag' is al net zo'n sterk merk als 'Vlaggetjesdag'. Iedereen kent de naam, en iedereen weet dat het met de Gouden Koets van doen heeft... En als het goed is weet men óók dat het om de Troonrede en het aanbieden van de Rijksbegroting gaat. Een aardigheid is dat bij de afsluiting van Prinsjesdag op het ministerie van Financiën altijd wel ergens een haringkar staat. In die zin zijn Vlaggetjesdag en Prinsjesdag de beste maatjes.

'Vlaggetjesdag' komt met een mooie geschiedenis. En uit die geschiedenis blijkt dat iets wat traditie is, nog niet statisch hoeft te zijn. Van oorsprong was Vlaggetjesdag de zaterdag voorafgaand aan Pinksteren. Op die dag lagen vissersschepen met vlaggetjes versierd in de haven. Op Vlaggetjesdag werden proefvaarten gemaakt met de haringloggers. Doen de motoren het nog goed, staan de kompassen goed gesteld? Vergelijk het maar met de eerste dag in het voorjaar dat de koeien weer in de wei mogen.

Uit de geschiedenis van de haringvisserij van Scheveningen heb ik dit opgevist: in de nazomer van 1781 lag een kleine vloot gereed voor de afvaart. Zoals wel vaker was stadhouder Willem V daarbij aanwezig. Uit de overlevering weten we dat de vissers dat zeer op prijs stelden. Men liet de vlaggen waaien: Vlaggetjesdag avant la lettre! Ook brachten de enkele schuiten saluut aan de stadhouder en werd de eerste gevangen haring aan hem aangeboden.

Pas vanaf 1947 heeft Vlaggetjesdag een officiële betekenis gekregen. En de naam 'Vlaggetjesdag' kwam bij de pers vandaan, niet van de vissers of de reders. Op 10 mei 1947 kon men hier in de krant lezen: "...De vloot ligt klaar. Honderden vlaggen wapperden gisteren aan het touwwerk van de Scheveningse loggers. Het was “vlaggetjesdag” op Scheveningen..."

Er zit dynamiek in de traditie. Vandaag vieren we niet het uitvaren van de haringvloot, maar juist de komst van de Hollandse Nieuwe. En net als in de afgelopen jaren gaat het om duurzame vangst, MSC gecertificeerd. Het gaat gelukkig goed met het haringbestand, en daar wordt ook goed op toegezien.

Vlaggetjesdag is een cultureel evenement geworden. Meer dan 100 vrijwilligers hebben meegeholpen om deze dag vorm te geven. Voor en door Scheveningers en voor iedereen. Vlaggetjesdag is ook ondernemingszin. Haring is handel. De vis moet aan de man gebracht worden, en dat mag best met een beetje fanfare gebeuren. En laten we niet vergeten: haring is gewoon gezond. Daarom is er speciaal voor kinderen een proeflokaal ingericht waar allerlei haringhapjes worden bereid. Jong geleerd is oud gedaan, dus een beetje klantenbinding speelt natuurlijk ook een rol.

Vlaggetjesdag is wat het Comité Vlaggetjesdag voor ogen staat: Scheveningen in een positief daglicht stellen. En met Scheveningen de visserij, in het bijzonder de haringvisserij. Vandaag is er geen stadhouder of Prins om de vloot te aanschouwen, maar als dienaar van de Kroon neem ik graag de honneurs waar! Ik wens u allen een prachtige Vlaggetjesdag!

Ik dank u voor uw aandacht.