Toespraak minister Schultz van Haegen voor EVO-jaarcongres

Toespraak | 05-06-2012

Dames en heren,

Vorig jaar namen we afscheid van Dick van den Broek Humpreij.

Ik kwam hier toen als missionair minister met in mijn binnenzak een feestelijke Koninklijke onderscheiding.

Nu kom ik demissionair met in mijn binnenzak een zuinig Lenteakkoord.

Niet dat ik uw stemming wil bederven….

Duidelijk is dat de politieke omstandigheden anders zijn, maar de maatschappelijke vraagstukken niet.

Nederland sterker maken. Herstel van de economie.

Daar gaat het om.

En u heeft daar allen invloed op.

Het verschil kunnen we alleen maken als we echt de topsector logistiek worden die we voor ogen hebben.

Met duurzaamheid, innovatie en efficiëntie hoog in het vaandel.

Daar ligt onze toekomst.

Het thema van vandaag: de toekomst.

In 1977 voorspelde de WRR in haar Brede Toekomstverkenning voor Nederland dat er in het jaar 2000 zo’n 3 miljoen auto’s zouden zijn.

Het werden er 6,5 miljoen.

Voor de binnenvaart had men ook een schatting gemaakt.

Het goederenvervoer over water zou doorgroeien tot zo’n 600 miljoen ton in 2000.

Dat werd uiteindelijk krap 300 miljoen ton.

Weet u waarom de WRR het autobezit zo verkeerd had ingeschat?

Dat had te maken met het baanbrekende rapport van de Club van Rome dat in 1972 verscheen met als titel ‘Grenzen aan Groei’.

De WRR had veel meer verwacht dat mensen door dit rapport en de ophef die het teweeg bracht, milieubewuster zouden zijn. Ze hadden bijvoorbeeld veel meer gezamenlijk autogebruik verwacht.

Misschien was de WRR te vroeg met die verwachting.

In onze scenario’s speelt diezelfde verwachting - in termen van duurzaamheid - een rol.  

Graag citeer ik uit het essay over 2040 van Walther Ploos van Amstel die u ook zal toespreken.

“Consumenten hebben meer aandacht voor de omgevingskwaliteit, duurzaamheid en geluidshinder en kiezen hun leveranciers op basis van onder meer hun bijdrage aan die omgevingskwaliteit.”

Het is alsof je de WRR hoort in 1977.

Mijn verwachting is echter dat u er nu veel minder naast zit.

De reden is dat schaarste nu een veel dwingender rol speelt.

Duurzaamheid wordt meer en meer gezien als economische kans. Met de hoge brandstofprijzen, de normen uit Brussel en de toenemende maatschappelijke vraag als prikkels.

Ik las in de Grote Verladersenquête 2012 dat 46% van de respondenten door de crisis meer  dan voorheen wordt gedwongen te bezuinigen op vervoer en logistiek.

De populairste manier is schoon en zuinig rijden.

De één na populairste is een efficiëntere supply chain.

Ik leid daaruit af dat u ook bekend bent met de uitdrukking: never waste a good crisis.

Het zijn moeilijke tijden maar er ligt ook een kans om de sector duurzamer en efficiënter te maken en onze concurrentiepositie te verstevigen.

En ik denk dat we juist in deze tijden van krapte stappen kunnen en moeten zetten.

Hoe staan we ervoor?

Onze basis is goed.

Nederland heeft een uniek netwerk van wegen, spoor- en vaarwegen.

We hebben hoogstaande mainports als Rotterdam en Schiphol.

Internationaal wordt Nederland al gezien als een van de Global City Regions.

De opgave is om gezamenlijk deze concurrentiepositie te behouden en te verbeteren.

U draagt daar zeer aan bij.

Met een toegevoegde waarde aan BBP van 40 miljard.

Met zo’n 750.000 arbeidsplaatsen.

Het belang is duidelijk.

Ook duidelijk is dat het economisch nu niet goed gaat.

- 2011 was nog redelijk jaar met volumegroei van 4,5%. Nu wordt een dip verwacht.

Maar - zeg ik voorzichtig - ik constateer dat u zelf aanknopingspunten ziet voor herstel.

Kijk naar het laatste kwartaalbericht Transport en Logistiek van ING.

Ik citeer: “Ondanks de onzekerheden zijn de transport- en logistiekbedrijven positief de lente ingegaan.” De respondenten verwachten marginale volumegroei voor komende drie maanden.

Ik weet niet of de wens de vader van de gedachte is.

Ik weet wel dat dit kabinet er alles aan doet om herstel van de economie te bevorderen.

Gezonde overheidsfinanciën vormen de basis.  

De opgaven voor 2013 zijn enorm. Het Lenteakkoord bevat ingrijpende maatregelen voor iedereen.

Overal is en wordt nog steeds gekeken waar we geld vandaag kunnen halen om onze uitgaven terug te dringen.

Een maatregel die de mensen niet onberoerd laat, is de afschaffing van de reiskostenvergoeding.

Ik realiseer me terdege dat dit een zware opgave is voor de forenzen en voor veel ondernemers.

Ik las uw creatieve slogan: “Je bent de Sjaak met de bestelbus van de zaak”.

Ik zie aan de ene kant de noodzaak van bezuinigingen. Aan de andere kant is het noodzakelijk om gunstige voorwaarden scheppen om iedere vonk van herstel te laten ontvlammen.

In dat licht is het belangrijk dat we goed kijken naar de effecten van de reiskostenmaatregel.

Ik vind dat we daar de tijd voor moeten nemen; het middel mag niet erger zijn dan de kwaal. Ik ga er vanuit dat de partijen nog goed nadenken over de effecten en hoe je daarmee om zou willen gaan.

Ruimte geven voor herstel van de economie; ruimte geven aan beweging: dat is steeds de inzet van mijn beleid.

De Nederlandse economie, en zeker uw sector is gebaat bij een goede infrastructuur.

Daarin hebben we veel geïnvesteerd de afgelopen jaren.

- veel extra rijstroken

- investeringen vooral daar waar dit het meeste oplevert, bijvoorbeeld rond de mainports en brainports en hun achterlandverbindingen.

- De A15 wordt tussen Bemmel en Zevenaar doorgetrokken naar de A12. Zo ontstaat een betere verbinding naar het achterland.

- De havenspoorlijn wordt aangelegd die de Tweede Maasvlakte verbindt met de Betuweroute. De bouw begint in 2015.

Het effect is zichtbaar.

Het eerste kwartaal van 2012 stonden we 2,2 miljoen uur minder in de file dan in dezelfde periode vorig jaar.

De filedruk nam met 5,6 procent af terwijl nagenoeg evenveel verkeer gebruik heeft gemaakt van de wegen en ook het totaal aantal afgelegde kilometers gelijk is gebleven.

Sinds 2000 is de totale filezwaarte niet zo laag geweest.

Investeren in infrastructuur werkt.

Vooral als we dit in combinatie doen met een veel betere benutting van die infrastructuur.

Daarmee zijn we goed op weg.

Met acht regio’s hebben we samen met bedrijfsleven, regio en het rijk, hele concrete afspraken gemaakt.

Zeker 10% van die afspraken gaan over logistiek.

- Bijvoorbeeld het verbeteren van de stedelijke distributie.

Er worden bij Arnhem-Nijmegen en Amsterdam parkeerplaatsen ingericht waar grote vrachtautocombinaties en LZV’s hun lading vooral ‘s nachts naartoe kunnen brengen. De volgende dag kan de lading worden overgezet op kleinere en schonere vrachtwagens die de stad ingaan.

Met als voordeel: efficiëntere belading. Beter gebruik van stille uren.

- Ander voorbeeld is het stimuleren van de binnenvaart om verstopping van de weg tegen te gaan.

We werken aan een zogeheten “blauwe golf” door betere informatievoorziening voor de schippers over de openingstijden van bruggen en sluizen.

- Of het inzetten van containershuttles. Vrachtwagens rijden niet helemaal door tot de Maasvlakte maar leveren de containers af bij een terminal bij bijvoorbeeld Pernis. Containervervoer vindt verder plaats via spoor of binnenvaart.  

Veel maatregelen worden nu uitgewerkt en concreet gemaakt.

Het belang van Beter Benutten, de urgentie van duurzaamheid wordt gelukkig ook steeds meer een gespreksonderwerp in de board rooms.

Het besef stijgt dat duurzaamheid steeds meer het imago van het bedrijf bepaalt.

Een paar voorbeelden:

- Grote verladers in de Rijnstreek willen in de regio Rotterdam hun containers van en naar de Rotterdamse haven zoveel mogelijk via de binnenvaart afwikkelen, het gaat hierbij ongeveer 100.000 containers.

- Voor het eerst is een Nederlands bedrijf doorgedrongen in de wereldwijde ranglijst van meest efficiënte bedrijven: de Gartner Supply Chain top-25.

Unilever staat op plaats 10 als eerste Europese bedrijf. 

De rest is allemaal Amerikaans, Apple staat op 1.

Kortom:

- Lean en green dringt steeds meer door.

Verladers kijken meer naar welke wijze van vervoer het beste past bij de lading en de wensen van de klant.

Koplopers voor de Lean en Green Award zijn partijen als Arla Foods, Avalex, Heinz.

Ook Coca Cola en Bacardi staan hoog op de ranglijst.

En zeker voor die laatste twee zie ik veel toekomst in gecombineerd vervoer!

Doen we de goede dingen om logistiek hoger op de agenda te krijgen en duurzamer te maken?

Versterken waar we al goed in zijn: dat is de belangrijkste reden dat de sector logistiek aangewezen is als een van onze topsectoren.

Inmiddels zijn we hiermee goed op weg: overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen.

De innovatiecontracten zijn getekend en er zijn zes roadmaps bepaald.

Wetenschappers en bedrijfsleven zitten samen aan tafel om bijvoorbeeld na te denken over nog snellere douaneafhandeling en het verkennen van synchromodaliteit. [misschien komt daar ook een betere term uit voort]

De ambities hiervan zijn scherp.

In 2020 staat Nederland wereldwijd bekend om de excellente wijze waarop samenwerkende dienstverleners goederenstromen duurzaam en effectief afwikkelen voor verladers.

Een ander voorbeeld van hoe de overheid die ruimte letterlijk geeft:

Nederland laat als een van de eerste Europese landen al ruim tien jaar Lange Zware Voertuigen toe. Vanaf 2013 vervalt de proefstatus.  

De LZV’s maken meer bundeling mogelijk en verminderen  het aantal vrachtwagens op de weg.

We kunnen hiermee zo’n 30% aan CO2-uitstoot verminderen.

Op dit moment rijden er zo’n 700 LZV’s in Nederland rond. En ik lobby bij de buurlanden om de LZV ook als volwaardig voertuig te behandelen.

Ondanks de beweging in de goede richting, de toenemende samenwerking, en de ruimte die we creëren, constateer ik tegelijkertijd dat we er nog niet zijn.

- De beladingsgraad van de vrachtwagens met gemiddeld 45% is te laag. Dat is zorgelijk.

- Bovendien is Nederland een plaats gezakt op wereldwijde ranglijst van meest efficiënte landen, de Logistic Performance Index.

We ambiëren de top-3 maar we zijn gezakt van 4 naar 5.

Gelukkig behoren we nog steeds tot de wereldtop en daar horen we ook, ook in 2040.

Maar het gaat niet vanzelf dames en heren, en ik kom tot een afronding.

Er zullen een paar dingen moeten veranderen.

De overheid kan duwen in de goede richting, maar het meeste is aan u omdat dit ook past bij waar u het best in bent, en dat is goed ondernemerschap.

Laat ik een paar dingen noemen.

Als eerste kijk ik vooral de verladers aan.

Geef uw logistieke dienstverleners de vrijheid en ruimte om zelf een vervoermodaliteit te kiezen en om meer bundeling te organiseren.

Ruimte om zelf de modaliteit – spoor, water, lucht of weg – te kiezen die past bij de lading en de wensen van de klant.

En vrijheid om zelf het tijdstip van het vervoer te bepalen aan de hand van de wensen van de ontvanger.

Ik weet zeker dat dit voor de verlader en zijn klanten meer kwaliteit en betrouwbaarheid oplevert.

Ten tweede.  

Er liggen nog veel mogelijkheden om het bundelen van lading te vergemakkelijken.

De volume is er in Nederland, kijk naar Rotterdam.

Dat geeft ons een geweldige voorsprong ten opzichte van andere landen.

Ik wijs nogmaals op de Grote Verladersenquête. Daarin geeft de helft aan dat ze wel plannen hebben om samen te werken om het vervoer schoner en efficiënter te maken, maar ook nog veel praktische vragen hebben.

Tegen hen en ook die andere helft zeg ik: maak gebruik van het topinstituut Dinalog. Die is van en voor u.

De businessmodellen liggen hier kant en klaar.

Tot slot roep ik op tot meer onthaasting in het vervoer.

Lang niet alle bestellingen moeten per se de volgende dag geleverd zijn.

Mensen zijn niet gek.

Meer klanten dan u denkt waarderen het juist als u nadenkt over het bevorderen van schone lucht waar ook zij belang bij hebben.

Dus gaat een grote vrachtauto toch maar weer de stad in om één doos af te leveren of geeft de chauffeur het af bij een stadsspecialist die al die zendingen bundelt?

Dames en heren, het woord is aan u.

Ik heb ondanks de crisis alle vertrouwen in de toekomst van deze sector. Ik heb vertrouwen in uw ondernemerschap.

Dank u wel.