Themadag Pilot Loverboys 2.0

Toespraak | 31-05-2012

We spreken hier over loverboyproblematiek; dat klinkt nogal neutraal. Maar in feite is het mensenhandel, een zeer ernstig misdrijf. De aanpak daarvan heeft bij politie en Openbaar Ministerie dan ook hoge prioriteit. Sinds 2004 neemt het jaarlijks aantal geregistreerde slachtoffers van mensenhandel sterk toe. In 2011 waren dat er 1222, een stijging van maar liefst 23% ten opzichte van het jaar daarvoor. Zo’n toename zorgt bij mij voor gemengde gevoelens. Enerzijds is het alarmerend, een triest signaal dat er nog steeds zoveel slachtoffers zijn te betreuren. Anderzijds is die groei hoopgevend: de aanpak blijkt succesvol en begint vruchten af te werpen.

Onder deze geregistreerde slachtoffers, bevinden zich ook slachtoffers van loverboys. In 2010 registreerde het Coördinatiecentrum Mensenhandel er 210, maar het werkelijke aantal zullen we nooit weten. Veel slachtoffers doen geen aangifte of liever gezegd, durven geen aangifte te doen uit angst voor hun loverboy.

Het begint vaak ook onschuldig via de sociale netwerksites, waarop zoveel mensen contacten leggen en onderhouden. Maar die sites zijn ook toegankelijk voor kwaadwillenden die het “contact zoeken” misbruiken voor deze verwerpelijke doeleinden. Er zijn al heel veel nietsvermoedende en onschuldige meisjes in hun valkuilen gelopen. De impact van deze gebeurtenissen op hun leven - en dat van hun naaste omgeving - is buitengewoon groot. Slachtoffers worden geïsoleerd en getraumatiseerd. We moeten daarom alles op alles zetten om te voorkomen dat het er nog meer worden.

Ik wil hier ook waarschuwen voor de misvatting dat de loverboyproblematiek enkel in grote steden speelt. Weliswaar is die daar - door de raamprostitutie - beter zichtbaar, maar vergis u niet: loverboys zijn ook elders actief. Internet is immers wereldwijd toegankelijk. En dus zijn er overal kwetsbare meisjes die onder valse voorwendselen - al dan niet zichtbaar – worden ingepalmd om te worden uitgebuit.

In de voorlichtingsfilm zag u hoe snel een onschuldige verliefdheid kan verworden tot de valse liefde van een loverboy. Het risico om slachtoffer te worden van een loverboy is een reëel gevaar en het is dichterbij dan wij in eerste instantie denken. Dat is ook een van de conclusies van de Rotterdamse pilot over loverboys waarin onder andere de anonieme wereld van het internet is bestudeerd. Er is ook veel bekend geworden over hun werkwijze en daardoor ook over de manieren om hen aan te pakken. Het is daarom de bedoeling de ‘best practises’ uit dit Rotterdamse project landelijk te gaan verspreiden. Zo kunnen we daders eerder opsporen en potentiële slachtoffers, ouders en scholen bewust maken van de risico’s.

We hebben vandaag kunnen zien dat er de afgelopen jaren duidelijk vooruitgang is geboekt. We gaan daar mee door aan de hand van de door de Verenigde Naties vastgestelde “ drie P’s”: prevention, prosecution en protection. Het accent ligt dus op het voorkomen van problemen, vervolgen van loverboys en beschermen en opvangen van slachtoffers.

[ Rijksbrede aanpak]

In december vorig jaar heb ik samen met mijn collega van Onderwijs Cultuur en Wetenschap en de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de rijksbrede aanpak van de loverboyproblematiek geïntroduceerd. Aan de hand van een actieplan zijn er toen maatregelen in gang gezet en ik ben blij u te kunnen melden dat die een vervolg krijgen:

• Zo gaan we bij de jeugdzorginstellingen kennis en deskundigheid vergroten, ook om hen beter in staat stellen de slachtoffers goed op te vangen.

• Daarnaast gaan we nog sterker inzetten op preventie via voorlichting door middel van campagnes en een voorlichtingsfilm. Het is de bedoeling dat ouders en kinderen zich bewust worden van de risico’s die het gebruik van social media met zich mee brengen. We willen ook dat mensen die in aanraking komen met slachtoffers dit eerder melden, desnoods anoniem.

• Verder heb ik om potentiële loverboys af te schrikken, een wetsvoorstel ingediend om de maximumstraffen voor mensenhandel te verhogen van 8 naar 12 jaar celstraf.

[Handreiking]

Vóór alles, ik zei het al, moeten we voorkomen dat er meer slachtoffers vallen. Onderwijs- en jeugdzorginstellingen, gemeenten en politie dienen op de hoogte te zijn van alles wat er al bekend is rond loverboys. Ik ben dan ook blij vandaag de Handreiking Aanpak loverboyproblematiek te kunnen presenteren die het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid heeft vervaardigd. Deze handreiking is onderdeel van de rijksbrede aanpak en biedt alle betrokken partijen een raamwerk om, integraal maar vanuit hun eigen discipline, loverboys daadkrachtig te bestrijden. Daar staan antwoorden in op vragen als ‘wat is een loverboy?’, ‘hoe werkt een loverboy?’, ‘waar herken ik een slachtoffer aan?’, ‘wie zijn de daders?’ enzovoort. U vindt er verder een beschrijving in van de ketenaanpak, de rol van de gemeenten, politie, hulpverlening en scholen. En u treft er een “loverboy-checklist” in aan, die laat zien waar op te letten bij de bestrijding van deze misstanden.

We hebben hoge verwachtingen van deze handreiking en ik wil hem dan ook graag overhandigen aan de daarvoor bestemde doelgroepen, te weten:

• Voor de politie, de heer Van den Velde namens de politie Rotterdam-Rijnmond;

• Voor de gemeenten, mevrouw Van Druenen namens de gemeente Amsterdam;

• Voor de hulpverlening, mevrouw Bontes namens Spirit Amsterdam;

• Voor de scholen, mevrouw Morris van het Stanislascollege in Delft.