Persconferentie na de ministerraad, 25 mei 2012

Mediatekst | 25-05-2012

INLEIDEND STATEMENT

Wij hebben vandaag in de ministerraad de Voorjaarsnota 2012 vastgesteld. En dat was dit jaar een bijzondere Voorjaarsnota omdat er ook informatie in staat over het begrotingsjaar 2013. En dat komt omdat in deze Voorjaarsnota het begrotingsakkoord is opgenomen van de vijf partijen, het akkoord dat zij hebben gesloten en om het formeel te zeggen: daarmee is dat akkoord vanaf vandaag ook onderdeel geworden van ons reguliere begrotingsproces. Daarmee zijn de activiteiten van de Kamer en de activiteiten van het kabinet ook formeel weer aan elkaar gekoppeld. Ik heb het al eerder gezegd, ik heb veel waardering voor de inspanningen van de vijf fracties, wat zij gedaan hebben om de begroting voor 2013, om te voorkomen dat die begroting van 2013, dat dat een verloren begroting zou zijn, een verloren jaar zou zijn. Er ligt nu een historisch akkoord dat bijdraagt aan gezonde overheidsfinanciën en aan de versterking van onze economie. Ook wordt een aantal grote hervormingen in gang gezet, sommige hervormingen waar al langere tijd over gesproken wordt. Zoals bijvoorbeeld op het terrein van de arbeidsmarkt, de WW en het Ontslagrecht worden aangepakt, het versneld verhogen van de pensioenleeftijd, nog sneller dan het kabinet aanvankelijk van plan was, de efficiëntere zorgverlening, ook dichtbij huis, hoog kwalitatieve zorg ook dicht bij huis. Uiteraard ook de woningmarkt, zowel de koop als de huurkant van de woningmarkt.

We hebben vandaag als kabinet vastgesteld dat wij volledig achter  dit akkoord staan en dat wij er uitvoering aan zullen geven. Daar waren we op onderdelen al mee begonnen. Dat betrof onder andere zaken die te maken hadden met de overdrachtsbelasting, u weet die wordt blijvend verlaagd. De overdrachtsbelasting, die was voor een jaar verlaagd, die wordt blijvend verlaagd. De BTW, het BTW-tarief dat gaat omhoog, dat wordt dan volgend jaar deels alweer teruggegeven en verdere in de latere jaren.
De nullijn, de bankenbelasting, allemaal maatregelen die ook in wetgeving moeten worden omgezet. Voor een deel zijn we daarmee begonnen, we zullen daar de komende weken mee doorgaan. Dus dat is belangrijk, want de Kamers die gaan met reces vanaf begin juli, dus we hebben nog een week of vijf om heel veel te organiseren met elkaar.
Het is een pakket met ingrijpende maatregelen, daar moeten we met elkaar, ook als politici van de vijf partijen, niet voor weglopen. Dat zie je ook in de kritiek die van andere partijen, ook die kritiek houdt zichzelf dan weer in balans, rechts vindt het te links en links vindt het te rechts, dus dat, dus ergens kom je dan uit bij dit akkoord. Maar niettemin, het is wel een akkoord met grote effecten Wat mensen ook zullen merken, bijvoorbeeld in de koopkracht.

Het gaat ook om grote bedragen, het gaat om ruim 12 miljard in 2013, dat is een enorm bedrag, dat komt bovenop de 18 miljard die was voorzien in de opbouw naar 2015 en daarmee is deze kabinetsperiode, hoewel kort van duur, verantwoordelijk voor een enorm totaal ombuigingsbedrag, echt zonder parallel in de geschiedenis. Tegelijkertijd is het een evenwichtig akkoord. Het is evenwichtig in zijn verhouding tussen bezuinigen en hervormingen. Het is evenwichtig in de verdeling over huishoudens en bedrijven, tussen lastenverzwaringen en bezuinigingen aan de ene kant, maar ook hervormingen aan de andere kant en het is ook evenwichtig in de koopkrachteffecten. Ook dat laatste is knap, want het gaat natuurlijk om grote bedragen en dan kunnen die koopkrachteffecten behoorlijk uitslaan, maar niettemin, iedereen zal het merken.
Je kunt niet zo'n dramatische stap zetten met het op orde brengen van de overheidsfinanciën, zonder dat iedere Nederlander dat ook in de portemonnee in zijn dagelijks leven zal merken, maar we moeten dit doen om ervoor te zorgen dat Nederland een sterke economie blijft, een van de sterkste economieën van de wereld, een van de mooiste landen om te investeren, dat Nederland het vertrouwen behoudt van de internationale markten, dat wij een safe haven blijven waar niet alleen mensen, maar ook kapitaal, omdat men ons vertrouwt en ervan uitgaat dat Nederland als een verstandige huisvader omgaat met zijn eigen financiën, om dat allemaal te behouden in oplopende problemen in Europa, zeker ook in Zuid-Europa, in de eurozone, de schuldencrisis, is het van groot belang dat we deze stappen zetten en is het goed dat 2013 ondanks de val van het kabinet geen verloren jaar is.

Ik zei al iets over Europa, de eurozone staat natuurlijk in grote belangstelling. Er is deze week een informeel diner geweest van de staats- en of regeringsleiders van de verschillende, van de 27 Europese landen in Brussel, afgelopen woensdagavond. Ik heb toen van mijn kant nog eens naar voren gebracht het belang van houdbare overheidsfinanciën en dat dat belang en tegelijkertijd werken aan economische groei, elkaar niet in de weg staat, maar dat je moet zoeken naar waar komt die economische groei dan van. Die komt niet van oplopende overheidstekorten, die komt ook niet van een uitdijend Europees budget, die komt al helemaal niet van eurobonds. Eurobonds zou eerder leiden tot lagere groei, omdat dat namelijk noodzakelijke hervormingen in sommige landen zal afremmen, want die hoeven dan niet meer te hervormen, immers die rente wordt dan verlaagd. U weet wel, eurobonds, dat wij dus meebetalen aan de Spaanse en de Italiaanse staatschuld, zoals sommigen dat willen, dat gaan we dus niet doen. Wat je wel moet doen is ervoor zorgen dat die groeimotor - want dat is Europa, de gemeenschappelijke markt - dat die beter gaat functioneren.
Wat je wel moet doen is ervoor zorgen dat je met de rest van de wereld als groot handelsblok wat Europa is de vrijhandelsverdragen afsluit waar we mee bezig zijn, dat je de kansen pakt op het terrein van de interne markt, die onvoldoende worden gegrepen, bijvoorbeeld op het punt van de dienstenrichtlijn, maar ook op terreinen als ICT en telecommunicatie, waar gigantische mogelijkheden liggen.
En daar hebben we dus over gesproken. En je ziet wat er gebeurt als een land te veel geld uitgeeft, dan krijg je geen economische groei, nee, dan kom je in grote problemen, zie Spanje, zie Italië en natuurlijk, veel erger nog, de situatie in Griekenland.

Dames en heren, daarover gaan we verder praten op de Europese top van 28 en 29 juni, daar moeten ook over die groeiagenda knopen worden doorgehakt. Dus er is heel veel te doen, zowel nationaal, met de uitvoering van het begrotingsakkoord, alsook Europees, de aanpak van de schuldencrisis en het opstellen gezamenlijk van een groeiagenda.

BREEDVELD (Radio 1)
Premier Rutte, ja, de details, of tenminste, er moet nog wel het een en ander uitgewerkt worden, maar de grote lijnen van het akkoord zijn wel bekend, de onderhandelaars zijn er uit, het is gepresenteerd, bent u blij?

RUTTE:
Ja, ik ben blij dat 2013, het is heel goed dat dit er is, omdat hiermee het begrotingstekort van volgend jaar op 3% komt, dat is een doel dat we zelf gesteld hadden en het was een belangrijk gegeven dat we dat ook zullen halen, dat we die overheidsfinanciën op orde brengen, ook om te laten zien aan consumenten, mensen in Nederland, die geld willen uitgeven, aan bedrijven, dat dit een veilig land is, wat zijn overheidsfinanciën op orde wil brengen, dat wij de rekening niet doorschuiven naar volgende generaties. Maar ook internationaal om onze uitstekende reputatie op de kapitaalmarkt niet te verliezen en dat zou enorm veel kosten met zich meebrengen, oplopend tot 4 tot 6 miljard per jaar als we dat wel zouden doen.

BREEDVELD:
U noemde het zojuist een evenwichtig akkoord, wat maakt het evenwichtig?

RUTTE:
Je weet als je zo'n groot bedrag in het eerste jaar zoekt, dan heb je in het eerste jaar altijd meer lastenverzwaring, helaas, dan bezuinigingen, dat gebeurde ook in het Catshuis, die verhouding is ongeveer hetzelfde. Je hebt altijd effecten op de koopkracht, dat is onvermijdelijk, ik denk dat die effecten op de koopkracht heel acceptabel zijn, dat we erin zijn geslaagd om dat ook juist voor de verschillende inkomenscategorieën te verdelen. Je hebt natuurlijk altijd effecten ook op de mensen in het land in de vorm van koopkracht, maar ook op de bedrijven en ook daar probeer je dan een zo goed mogelijk en evenwichtige verdeling in te vinden en ik denk dat dat gelukt is.

BREEDVELD:
Als we kijken naar de getallen, 12 miljard aan ombuigingen, zoals dat heet, waarvan dus 8,5 miljard aan lastenverzwaringen en 3,5 aan bezuinigingen, wat is daar evenwichtig aan?

RUTTE:
Dat, daaraan is evenwichtig dat als je het eerste jaar zulke grote bedragen moet zoeken ongekend in de Nederlandse geschiedenis, dat het onvermijdelijk is dat je in zo'n eerste jaar meer lastenverzwaringen hebt dan bezuinigingen. Ook in het Catshuis lagen die verhoudingen gelijk. En dan zie je dat vervolgens die jaren erna die verhouding omklapt, dat je in jaar 2, jaar 3, ga je naar fifty-fifty, in jaar 3 klapt dat terug naar ongeveer tweederde bezuinigingen en een derde lastenverzwaringen. Dat komt omdat je dan in dit geval de BTW-verhoging hebt teruggegeven in de vorm van lagere inkomstenbelasting, ongeveer 4 miljard in totaal. We beginnen er volgend jaar mee voor de eerste anderhalf miljard. En dat komt omdat de hervormingen die in het begin nog weinig opleveren, op het gebied van de arbeidsmarkt, de gezondheidszorg, maar ook op andere terreinen, dat die hervormingen pas geleidelijk aan, in jaar twee en drie, geld gaan opleveren, dat is de verhouding.

BREEDVELD
Maar de burger betaalt dus in 2013 voor het merendeel het gelach?

RUTTE
Dat is onvermijdelijk dat wij met zijn allen in Nederland, nu we met zijn allen de overheidstekorten hebben laten oplopen - de politiek is daar natuurlijk in de eerste plaats verantwoordelijk voor - en we ook met zijn allen voelen de noodzaak die rekening niet door te schuiven naar volgende generaties, is het noodzaak dat we ingrijpen. Daar waren we in het Catshuis mee klaar. Nu ligt er een akkoord waar ook weer heel veel uit het Catshuis in is terug te zien, maar ook de andere accenten zijn gezet op dit punt- de verhouding tussen lasten en bezuinigingen - ligt die verhouding gelijk.

BREEDVELD
En als we kijken naar de koopkrachteffecten, dan zien we inderdaad voor verschillende inkomens en huishoudens dat dat zo rond het procent schommelt, maar als we dan kijken naar specifieke maatregelen, dan zien we bijvoorbeeld dat mensen met kinderen en mensen die ver moeten reizen, woon-werkverkeer, dat die veel harder gepakt worden. Wat is daar evenwichtig aan?

RUTTE
Het is altijd zo dat als je maatregelen neemt dat je probeert over de hele linie tot evenwicht in het koopkrachtbeeld te komen, maar het is onvermijdelijk dat sommige mensen altijd iets meer geraakt worden door de mix van maatregelen dan anderen. Bijvoorbeeld die maatregelen in de sfeer van de reiskostenvergoeding, die komt ook rechtstreeks uit het Catshuisakkoord, dat is zo'n maatregel die natuurlijk die groep wat zwaarder raakt, terwijl andere maatregelen, bijvoorbeeld in de sfeer van de pensioenen… als je dacht ik ga nu met 65 met pensioen en dat wordt 65 en een maand, dan raakt dat die groep natuurlijk zwaarder… en zo zullen er altijd specifieke accenten zijn in zo'n akkoord. Dat is onvermijdelijk.

VAN DER HEYDE
U zegt die reiskosten ook al in het Catshuis besproken. Nu staat het kabinet achter dit akkoord. Waarom kiest u ervoor om mensen die moeten reizen en naar hun werk gaan om die te belasten?

RUTTE
Ik vind het geen plezierige maatregel. Dat geldt voor het CDA ook niet. Als kabinet is dit niet iets waar je in eerste instantie naar zou kijken, maar je moet grote bedragen vinden en we willen tegelijkertijd ook de overdrachtsbelasting blijvend verlagen en ook in het Catshuis waren die twee tegenover elkaar gezet. Overdrachtsbelasting blijvend verlagen kost structureel 1,2 miljard, van groot belang voor de huizenmarkt. Ook van groot belang voor hardwerkend Nederland dat mensen gestimuleerd worden te verhuizen. Een van de redenen om niet te verhuizen is vaak die hoge overdrachtsbelasting. Die stond op 6%, die blijft nu blijvend op 2%. En tegelijkertijd is dat ook de reden waarom mensen bijvoorbeeld in de ene plaats niet wonen en de andere plaats werken. Als je dan aan mensen vraagt, zou je eventueel dichter bij je werk willen wonen… ja, maar ik zit met die hoge overdrachtsbelasting. Nou die gaat nu blijvend naar 2%. Is dit een maatregel die ik het leukste vind of CDA en VVD het leukste vinden in het pakket? Nee, maar hij zat ook in het Catshuis, omdat we simpelweg gigantische bedragen moeten vinden en deze was helaas noodzakelijk.

VAN DER HEYDE
Als u als VVD-premier straks een absolute meerderheid zou halen, u heeft het helemaal voor het zeggen, zou u deze maatregel dan toch nog nemen?

RUTTE
Ik geef deze persconferenties, natuurlijk ben ik drager van de VVD-partijkaart, daar ben ik zeer trots op, ik ben voorman van een centrumrechtse minderheidscoalitie van CDA en VVD en ik moet echt in die rol antwoorden geven. Dit is echt een vraag…

VAN DER HEYDE
Ik vraag het u als VVD-premier.

RUTTE
Die functie bestaat niet in Nederland.

VAN DER HEYDE
U bent premier nog. [onverstaanbaar] Over 4,5 maand, u heeft het helemaal voor het zeggen. Houdt u dan vast aan deze maatregel?

RUTTE
Die vraag gaat over de formatie. Wat ga je dan allemaal doen en dat is echt aan de mensen die daar aan tafel zitten. Ik denk dat VVD en CDA er allebei zo inzitten dat we nu eerst respectvol naar de kiezer gaan, vragen om steun voor onze idealen en onze ideeën. Ik hoop dat zoveel mensen dat geven, dat wij aan die tafel komen na de verkiezingen. Natuurlijk hopen we allebei dat we daar als grootste partij aan tafel komen. Dan kun je die gesprekken meer beïnvloeden dan als je aan tafel zit zonder de grootste te zijn, maar dat is echt allemaal na 12 september. Nu is eerst de kiezer aan het woord.

WESTER
U zei zojuist die reiskostenmaatregel lag al in het Catshuis voor. Nu hoorden wij dat die zelfs uit de koker van Geert Wilders kwam. Kunt u dat bevestigen?

RUTTE
Nee. Dat weet ik niet zeker. Ik weet niet precies wie daar de originator van is. Ik geloof niet dat het een VVD'er was die er als eerste mee gekomen is. Het zou heel goed kunnen. Ik weet het niet.

WESTER
U weet niet of het Geert Wilders zelf was die er nu zoveel kritiek op heeft?

RUTTE
Nee, dat is interessant om uit te zoeken. Ik weet het echt niet. Het is inmiddels wel zo dat in dat akkoord het verbeterd is ten opzichte van het Catshuis. We zijn verder gegaan. Het is nu mogelijk gebleken om bijvoorbeeld bestaande leaserijders bij de uitloop van de bestaande leasecontracten te ontzien zoveel mogelijk, niet helemaal, maar wel zoveel mogelijk. Dat lukte nog niet in het Catshuis. Dus het is beter dan wat er in het Catshuis in stond. Dus in die zin is het een stapje minder slechter dan in het Catshuis, maar het blijft natuurlijk een pittige maatregel. Laten we eerlijk zijn, u woont dichtbij in Voorburg, dus u gaat op de fiets neem ik aan, maar voor veel mensen zal het een pittige maatregel zijn.

WESTER
Zou u het toejuichen als werkgevers dat bij CAO-onderhandelingen weer zouden compenseren?

RUTTE
Daar moet je vreselijk oppassen als politicus een uitspraak over te doen. CAO-onderhandelingen zijn echt een zaak van werkgevers en werknemers. Het laatste wat je moet willen - ik ben gisteren uitgedaagd door de heer Slob over de politie-cao - is om daar allemaal uitspraken over te doen.

DU PRE (VOLKSKRANT)
Kan de begroting voor 2013 eigenlijk in het najaar nog worden aangepast?

RUTTE
Ja, alleen dan moet je ten opzichte van dit stuk aanpassingen doen. Het werkt dus zo - even de techniek … dit is het akkoord van de meerderheid van de Kamer, dat moet volgende week nog definitief blijken, maar laten we ervan uitgaan dat volgende week deze vijf partijen daar een meerderheid aan geven of bij afwezigheid van een ontwerpvoorstel bij implicatie blijkt dat er een meerderheid voor is, dan komt dat in de Miljoenennota te staan. Dan is dat de nieuwe basis en dat betekent dat een nieuw aan te treden kabinet op basis van die Miljoenennota wijzigingen moet aanbrengen als men dat zou willen en dan moet je dus als je er gaten inschiet alternatieven aandragen. Dat is niet zo makkelijk, daarom zitten ook dit soort moeilijke maatregelen er in, zoals die reiskostenvergoeding. Het is niet zo makkelijk om in het eerste zoveel geld te vinden zonder dat je naar dit soort moeilijke maatregelen kijkt.

DU PRE
Maar als je snel formeert na 12 september, dan kun je nog tot 1 januari je verkiezingsprogramma omzetten in kabinetsbeleid?

RUTTE
Ja en als je - zoals sommige partijen zeggen - vasthoudt aan 3% en zo'n nieuwe coalitie zou dat ook willen, stel er komt een links kabinet onder leiding van de heer Roemer, laten we het niet hopen, maar stel dat het gebeurt, stel Roemer wordt minister-president en gaat regeren samen met de heer Samsom en stel dat die samen een meerderheid hebben, dat wordt geen goed beleid, maar dan kunnen zij besluiten om die 3% te laten oplopen. Maar laten we ervan uitgaan dat men vasthoudt aan wel de verstandige doelstelling van 3% volgend jaar, dan betekent het weghalen van maatregelen, het [onverstaanbaar] van andere maatregelen, maar als ik u vertel dat CDA, VVD en PVV, we hadden het net even over die toch [onverstaanbaar] van die reiskostenvergoeding, als die ook al in dat akkoord stond en dat is toch niet bij bepaald linkse partijen, dan laat het wel zien hoe lastig het is om alternatieven te vinden en dat moet ik nog maar zien of dat ze lukt.

WESTER
Die opmerking over de heer Roemer, was dat ook als premier of toch even als VVD-voorman?

RUTTE
Ik probeer u ook een beetje tegemoet te komen.

WESTER
U zei zojuist ook de verhoging wordt de komende jaren weer teruggegeven via de verlaging van de inkomstenbelasting. Nu heeft de Nederlandse overheid niet zo'n heel goede reputatie als het gaat om eerst iets verhogen met de toezegging een jaar later krijgt u het terug. Dan zijn er weer nieuwe omstandigheden. Kortom, hoe zeker is dit?

RUTTE
Daar heeft u gelijk in. Daar gaat de kiezer over op 12 september. Voor volgend jaar gebeurt het al, dus de eerste anderhalve miljard wordt teruggegeven in de eerste en tweede schijf en snel de verhoging van de arbeidskorting. Dat is ook weer goed om het verschil groter te maken tussen de werkenden en niet-werkenden, dat is weer goed voor de arbeidsmarkt, dat daar ook weer positieve economische effecten in zitten. Maar u heeft gelijk, voor de rest van de teruggave die dus voorzien is voor 14 en 15 [onverstaanbaar] als de partijen die nu het kabinet vormen heel groot worden.

MEIJER (VOLKSKRANT)
U zei net de maatregelen moeten nu in wetgeving worden omgezet. We weten allemaal hoe lang dat duurt in Nederland. Het moet naar de RvS, de TK, de EK. We kunnen dus ongeveer uitrekenen dat dat op 13 september nog niet gebeurd is. Dan is er een nieuwe Tweede Kamer met misschien heel andere politieke verhoudingen. Dan is dit hele akkoord toch van tafel?

RUTTE
Nee, heel veel van die dingen kunnen voor de zomer. Er is overleg geweest van de vijf fracties van de Tweede Kamer en de fracties in de Eerste Kamer. De Raad van State zal waar nodig is spoedadvies uitbrengen. Met het kabinet hebben we afgesproken dat waar normaal gesproken bij demissionaire kabinetten ook als adviezen van de Raad van State niet zwaar zijn, dat ze dan toch in het kabinet worden besproken. We hebben afgesproken daar een uitzondering voor te maken op wetsvoorstellen die nog voor het reces moeten worden behandeld, zodat ook het kabinet zelf geen  vertraging oplevert. Dus op die manier staan alle wissels om, om de trein op maximale snelheid te laten doorrijden om nog voor de zomer een groot aantal besluiten te nemen.

MEIJER
[…] zomerreces en dan negen weken is de Kamer weg.

RUTTE
Voor het zomerreces moeten echt een aantal dingen door de Tweede en Eerste Kamer zijn behandeld. De Eerste Kamer heeft een extra vergaderdatum ingeboekt voor de zomer. Er is intensief overleg geweest tussen de vijf begrotingsakkoordfracties en aan deze kant van het Binnenhof met de overzijde.

MEIJER
Kunt u dan van een aantal maatregelen de data noemen waarop ze ingaan, bijvoorbeeld de maatregel rond de reiskosten, de BTW. Wanneer gaat dat in?

RUTTE
Dat staat er allemaal in. Dat staat allemaal in de stukken. De nullijn gaat onmiddellijk in. Sommige maatregelen… de meeste maatregelen op 1 januari, maar die moet je dan wel voor de zomer vaak al hebben vastgelegd, omdat je anders niet op tijd bent vanwege de hele uitvoering, want de hele uitvoering moet nog worden omgezet daarnaar. Vandaar dat september dan vaak te laat is. Dus de meeste maatregelen gaan vanaf 1 januari in, op een enkele uitzondering na, maar dat neemt niet weg dat je om ze op tijd te laten ingaan, dan moet je wel voor de zomer…

MEIJER
…. Dat er verkiezingen zijn voor die tijd, doet niet ter zake?

RUTTE
Het is de begroting voor 2013. Die gaat gewoon door natuurlijk. Na de verkiezingen, stelde uw collega de vraag, kun je dingen veranderen: dat zou denk ik wel kunnen, maar als dat een coalitie is die ook 3% wil en ik leg u net uit dat CDA, VVD en PVV vergelijkbare maatregelen hadden genomen. De grote brokken zijn hetzelfde. De nullijn, de maatregelen op de huizenmarkt, de reiskostenmaatregel en nog een aantal. Als een centrumrechtse coalitie, meerderheidssamenwerking dat al doet, stel er komt dadelijk een andere combinatie aan de macht die ook aan de 3% wil vasthouden, dan wordt het echt heel lastig, anders hadden we het zelf wel bedacht.

MEIJER
De burger kan er dus vanuit gaan dat dit het ongeveer is?

RUTTE
Ja, het hangt [onverstaanbaar] en alles in aanmerking nemende ligt het zeer voor de hand dat dit ook doorgaat.

MEIJER (NOS JOURNAAL)
Op uw bureau in het Torentje liggen nu twee stapeltjes papier, namelijk het regeerakkoord van anderhalf jaar geleden en daarnaast dit akkoord. Welke pakt u op als u even wilt lezen?

RUTTE
Beide, omdat het regeerakkoord, de 18 miljard en alle maatregelen op het gebied van veiligheid en migratie uiteraard ook, wat betreft de economie in ieder geval laat zien de bezuinigingenopbouw van 2015 en dit stapeltje laat zien wat extra nodig is om antwoord te bieden aan de verslechterde economische situatie die samenhangt met de schuldencrisis in Zuid-Europa, waardoor wij geconfronteerd worden met een terugloop in onze economie. Dus je hebt ze allebei nodig.

MEIJER
Het ene stapeltje is een beetje achterhaald en het andere is een soort ratjetoe waar de VVD zich voor lijkt te schamen. Welke heeft uw voorkeur?

RUTTE
Uw vraag gaat uit van een premisse die ik niet deel. De 18 miljard, de maatregelen die in het regeerakkoord staan, die zijn niet achterhaald. Die gaan grotendeels door, worden op een aantal punten herzien in dit pakket, omdat we tot een andere politieke meerderheid zijn gekomen om dit vast te stellen, maar het grootste deel van die maatregelen, 18 miljard, het overgrote deel, 16 à 17, dat loopt gewoon door, ligt dus op schema en daarnaast is het nodig om extra maatregelen te nemen en er ligt nu een pakket waarvan de grote brokstukken hetzelfde lijn als die CDA, VVD en PVV in het Catshuis uitonderhandeld hebben.

MEIJER
Over de eurobonds. U zei in Brussel, wij kunnen het als Nederland tegenhouden. Hoever wilt u daar in gaan?

RUTTE
Heel ver.

MEIJER
Hoe dan ook houdt u dat tegen, zegt u?

RUTTE
Dat zullen wij tegenhouden ja. Zeker.

MEIJER
Ook als de rest van Europa zegt het is een goed idee, ook als Duitsland gaat schuiven?

RUTTE
Dat lijkt me echt uitgesloten dat Duitsland gaat schuiven en zelfs dan vind ik dat Nederland niet moet meedoen.

MEIJER
Ook in uw eentje kunt u zeggen dat gaan we niet doen?

RUTTE
Ja, ik verwacht niet dat het zover komt, maar even de als-dan vragen… altijd een gevaar voor een politicus, maar laat ik er een keer in meegaan … stel nou dat Duitsland wel gaat schuiven, wat ik dus niet verwacht, volgens mij zit Merkel hier net zo hard in als ik en dat geldt ook voor de Fin, de Portugees en nog een aantal gelukkig, Baltische collega's en zeker de Fin, de Portugees, de Duitser en ikzelf … wij zitten daar heel stevig in, wij kijken daar heel stevig tegenaan, maar stel dat het zou gebeuren, dat ze allemaal gaan schuiven, stel dat dan kunnen wij dat tegenhouden en zullen we dat ook doen.

MEIJER
Dat kan een leuke botsing worden dan in juni tussen de Fransen die dit willen, de Spanjaarden uitgetwijfeld en uw groep. Verwacht u dat een clash?

RUTTE
Dat zou kunnen, maar je wordt nooit slechter van clashes.

MEIJER
De problemen worden er ook niet mee opgelost, geloof ik?

RUTTE
Nou dat heb ik nog tegen collega's in Brussel gezegd woensdag dit is een instrument dat een aantal landen een goed idee vind om te gebruiken om de problemen op te lossen. Ik vind het een slecht instrument. Ik denk dat de problemen alleen maar groter worden. Het is een  instrument. Stel nou, je wordt het er niet over eens. Dan is er nog zo'n lijst van maatregelen op het terrein van het vervolmaken van de markt, op het doorvoeren van de noodzakelijke hervormingen, het op orde brengen van de begroting, het afsluiten van vrijhandelsverdragen met andere delen van de wereld. Die kun je allemaal doen, die kunnen allemaal stuk voor stuk fors bijdragen aan economische groei en daar kun je het wel over eens worden.

MEIJER
Wat er op de agenda staat, daarvan zegt u daar verdoen we als regeringsleiders onze tijd mee.

RUTTE
Vind ik wel, maar je kunt als regeringsleider iets op de agenda zetten.

MEIJER
Maar ze zitten gewoon hun tijd te verdoen daar met zijn allen?

RUTTE
Anderen zullen weer vinden dat sommige dingen die ik wil tijdsverspilling is, maar dat mag toch?

MEIJER
Maar het duurt al twee jaar…

RUTTE
… dat ben ik niet met u eens. Dat cynisme deel ik niet. Ik hoor het vaker. Europa is stap voor stap bezig om een onwaarschijnlijk groot probleem, namelijk de schuldencrisis in Zuid-Europa het hoofd te brengen. En kijk nou waar we staan. Weet u nog waar Portugal en Ierland stonden twee jaar geleden? Die keken in die afgrond. Daar kijken ze niet meer in. Waar ze staan, kunnen ze hem nog wel zien die afgrond, maar ze kijken er niet meer in. Ze zijn een stuk sterker, dat zeggen alle deskundigen. Dus ze zijn nog lang niet klaar, maar ze zijn echt een stuk sterker. Spanje en Italië hebben een nieuwe regering gekregen, de banken zijn geherkapitaliseerd, we hebben de noodfondsen opgezet waardoor we in staat zijn om een geloofwaardige brandgang te bouwen tussen landen die in de problemen zijn en landen die dreigen te worden geïnfecteerd. Allemaal nodig om de munt in onze portemonnee, voor de export, voor onze hele handelspositie, van groot belang voor onze welvaart, om die sterk te houden. Dus er is al heel veel gebeurd. Dat ben ik met u eens, dat gaat met heel veel wrijvingswarmte gepaard en heel veel discussie en veel te vaak naar Brussel gaan en in die verschrikkelijke zaal zitten daar en het stinkt en het is allemaal heel erg, maar toch we doen het in het belang van al die landen, omdat ik ervan overtuigd ben dat je als lid van die gemeenschappelijke markt de welvaart in Nederland op een hoger peil brengt dan wanneer je er geen lid van zou zijn. En dan hoor je ook sommigen zeggen van je kunt er ook wel uitstappen en dan een soort….

VRAAG
[onverstaanbaar]

RUTTE
… ja maar mag ik erop wijzen dat als je eruit stapt, maar wel wilt geassocieerd te blijven met de gemeenschappelijke markt, dat je dan massief soevereiniteit overdraagt. Want wat er dan gebeurt, je kunt je alleen associëren met de Europese Unie zoals Finland en Noorwegen doen, als je bereid bent het hele wetgevingspakket van de EU, iedere keer als er iets vanuit de EU komt, om dat in te voegen in je eigen land zonder dat je daar invloed op hebt. Ik heb er nog over gesproken met mijn Noorse collega in Chicago. Die zegt ja dat betekent simpelweg dat als de EU iets bedenkt omdat hij volledig is geassocieerd met die Unie dat hij het moet invoeren zonder dat hij daarvoor bijvoorbeeld zoals wij eurobonds kunnen tegenhouden, vetorecht daarover hebben dat tegen kunnen houden. Dus als je nou massief soevereiniteit wilt overdragen, dan moet je uit de Unie gaan en vervolgens zeggen ik wil met de Unie geassocieerd blijven. Dan ga je nergens meer over.

DE WINTHER (TELEGRAAF)
In hoeverre is het belangrijk wat het CPB vindt van het Lenteakkoord?

RUTTE
Het CPB gaat van het Lenteakkoord niks vinden. Die komen 14 juni met een opvatting over de hele stand van de economie waarin ook de voorjaarsnota verwerkt zit.

DE WINTHER
En dan komt er ook een nieuw economisch […] neem ik aan, waarin ook de maatregelen die in het Lenteakkoord zijn aangekondigd worden doorgerekend om te kijken wat er van terecht gaat komen…

RUTTE
… niet het begrotingsakkoord als zodanig. Wat er dan gebeurt is dat het CPB kijkt naar al het beleid dat op dat moment is opgesteld. Dus het regeer- en gedoogakkoord, de 18 miljard, het begrotingsakkoord, de 12,4 miljard aan maatregelen en hoe dat impacteert op economische groei en op tekorten etcetera etcetera en dan hebben zij een opvatting vervolgens over de economische groei, het tekort. Het tekort is ook weer iets waar het CPB niet het voortouw in heeft, dat ligt bij Financiën zelf, maar ook het CPB heeft daar een opvatting over. Dus dat krijgt u allemaal 14 juni.

DE WINTHER
Als het CPB tot de conclusie komt dat er bij het beleid dat er nu aangekondigd is in het Lenteakkoord niet de 3% wordt gehaald, dan is dat voor u een opvatting en geen…

RUTTE
… nee strikt formeel is het zo, dat was ook al bij het Catshuisakkoord en eerdere begrotingen en regeerakkoorden, dat het CPB is leidend op economische impact, dus wat doet het voor de economische groei en alle daaraan gerelateerde gegevens. Financiën is leidend op wat is het verwachte tekort in een bepaald jaar. Als die twee teveel uit elkaar liggen, dan ga je praten en dan hoop je eruit te komen. En de vijf partijen hebben afgesproken als zou blijken dat in de combinatie Financiën/CPB blijkt dat dit boven de 3% komt, dan gaan we bij elkaar zitten.

DE WINTHER
Ik neem aan dat Brussel kijkt naar wat het CPB ervan vindt en niet wat het ministerie…

RUTTE
… nee Brussel richt zich op de instanties die erover gaan. Dus die richt zich wat betreft de impact op de economische groei en wat de verschillende maatregelen daaraan bijdragen, de stand van de economie, de werkloosheid, de koopkracht … koopkracht denk ik niet, want die bestaan nergens in Europa, die koopkrachtplaatjes, dat is echt een Nederlandse uitvinding… maar goed, dat doet het CPB en Financiën kijkt naar het tekort. Maar ook het CPB heeft daar een opvatting over en als die uit elkaar liggen, dan wordt er gesproken en mocht blijken dat men gezamenlijk tot de conclusie komt dat men boven de 3% eindigt, dan is afgesproken dat er nader overleg plaatsvindt. Het ligt nu niet voor de hand vanwege de mix van maatregelen en de verwachtingen over de uitverdieneffecten, ligt het voor de hand dat dit pakket ons op de 3 kan brengen.

HENDRICKX (ALGEMEEN DAGBLAD)
[onverstaanbaar] de minister van Financiën niet de minister van Nederland is, maar van Brussel. U deed denken aan de minister van Informatie van Irak, meen ik. In de social media lees je over het ESM termen als landverraad en uitverkoop. Is die verhitte sfeer voor u een marginaal verschijnsel?

RUTTE
In een domein waar ik nooit in deze persconferentie, überhaupt ook niet in mijn baan als minister-president inga, namelijk de commentatorstand, echt omdat het mijn taak niet is. Mijn taak is te zorgen voor goed bestuur in Nederland en wat ik moet doen is ervoor zorgen dat als wij geconfronteerd worden… we hebben een gemeenschappelijke munt, we worden geconfronteerd met een ernstige schuldencrisis in het zuiden van Europa. Die munt is van heel groot belang voor onze exportpositie etcetera etcetera. De gemeenschappelijke markt…Europa is natuurlijk in de eerste plaats een Europese economische gemeenschap, zo heet het niet meer, maar eigenlijk zou het nog zo moeten heten, het gaat over banen, welvaart, die munt is daarvoor van belang… dan moet je dus als je geconfronteerd wordt met zo'n ernstige situatie verstandelijke maatregelen nemen. De maatregelen die ik net tegen u collega noemde, inclusief herkapitalisering van de banken, een brandgang bouwen, dat we toch het voor elkaar hebben gekregen dat er goede maatregelen nemende regeringen zitten in Italië en Spanje.  Dat ze de acute crisis hebben kunnen oplossen, dat hebben ze vooral zelf gedaan, we hebben kunnen helpen. In Portugal en Ierland. Is allemaal in ons belang, in ons eigen Nederlandse belang. Omdat ik ervan overtuigd ben dat die optelsom van 27 landen leidt tot een grotere koek, meer welvaart dan als je het allemaal apart doet. Als je dat niet gelooft, dan moet je … zelfs Geert Wilders gelooft dat en de SP gelooft dat, want ze willen wel geassocieerd blijven in ieder geval, de PVV en de SP. De SP wil zelfs in die Unie blijven met die markt. Daar is ook geen meningsverschil over. Dan moet je er dus voor zorgen dat je de goede maatregelen neemt en daar hoort ook bij die noodfondsen. Vind ik dat leuk? Nee. Is het onderdeel van een verstandige aanpak van deze crisis? Ja. Kan ik dan de hele dag gaan nadenken hoe daar ook op gereageerd wordt? Natuurlijk ben ik daarin geïnteresseerd, dat daar maatschappelijke opvattingen over zijn zeer. Maar uiteindelijk ben ik hier neergezet niet om te laten leiden door al die opvattingen, maar om de verstandige dingen te doen.

HENDRICKX
U zei eerder ik constateer geen afname van het EU-enthousiasme?

RUTTE
Nee, dat is ook echt zo. De onderzoeken van de EU laten dat zien, maar ook in Nederland. Als je de mensen vraagt, vind je dat je uit de EU moet stappen, daar is echt een heel kleine meerderheid die het daarmee eens is. Omdat mensen gewoon zien dat als je een exportland als Nederland bent, je hebt een in omvang beperkte industriesector, we liggen op een uniek plekje in de wereld, we hebben aardgas, inderdaad door die plek in de wereld Rotterdam en Schiphol, we zijn een groot doorvoerland, we hebben een sterke landbouwsector, we hebben een heel sterke industriële oriëntatie rond Eindhoven zitten, we hebben heel veel welvaart en innovatie, we zijn de zevende meest innovatieve economie in de wereld, we stijgen op dat lijstje, heel belangrijk lijstje, dus we zijn het derde beste land in de wereld überhaupt om te wonen als je alles optelt en deelt door elkaar volgens de VN. Maar ja, we hebben wel problemen op dit moment. Die moeten we aanpakken en we moeten ervoor zorgen dat we niet gaan zakken op die lijstjes.

HENDRICKX
De EU constateert geen afname van het EU-enthousiasme….

RUTTE
… er is geen enthousiasme. Ik ben helemaal niet enthousiast over de EU. Dat is ook die vraag van het CDA-Kamerlid Ormel deze week van kunt u nog eens een bevlogen betoog over de EU houden. Het is een heel pragmatisch lidmaatschap. We zijn in ons nationale belang lid van de NAVO, van de VN, van de EU, omdat dat leidt tot meer voordelen. Al die lidmaatschappen hebben natuurlijk ook nadelen. Bijvoorbeeld dat je naar Chicago moet vliegen voor een NAVO-top waar iedereen urenlang verklaringen zit voor te lezen zonder op elkaar in te gaan. Dat zijn nadelen. En toch ben ik erg voor het lidmaatschap van de NAVO, omdat dat onze veiligheid garandeert. We zijn lid van de EU. Daar hangen ook allerlei problemen mee samen. Bijvoorbeeld al die eindeloze vergaderingen in de zaal. Maar het heeft ook voordelen, bijvoorbeeld omdat we die markt hebben met elkaar meer welvaart creëren. En nogmaals, daar is iedereen het over eens, zelfs Geert Wilders. Die wil geassocieerd blijven met die markt, maar wil het op een manier doen dat die alle soevereiniteit het raam uitgooit en zegt ik stap uit de EU, ik ga alles wat de EU wil in wetgeving omzetten in Nederland, want dat wil hij wel, maar ik kan er geen invloed meer op uitoefenen. Dat is ook een keuze.

VRAAG
Hedwigepolder. Er is het besluit genomen dat er geen besluit wordt genomen. Dan komt u in een lastig parket misschien met de Zuiderburen en.. [….], dat nemen we dan op de koop toe begrijp ik?

RUTTE
Ja, de zuiderburen hebben aangekondigd gebruik te maken van de voorzieningen in het verdrag die te maken hebben met conflict als er een conflict is en dat kan gewoon in gang worden gezet. We zullen van onze kant daar ook maximaal proberen antwoord te geven op de vragen die ons gesteld gaan worden. Maar dat komt pas echt tot conclusies, tot zittingen etcetera veel later dit jaar. Ik denk dat een minderheidskabinet dat geconfronteerd wordt met twee tegenstrijdige opvattingen van de Kamer, in mijn ogen althans, namelijk het compromis Bleker mag niet, maar onder water zetten mag ook niet. Dit kabinet heeft een voorkeur uiteraard voor wat Bleker heeft uitonderhandeld, maar ook voor het alternatief wat onze voorkeur nu heeft, het onder water zetten, is ook geen meerderheid. Dus dan is het beter dat je zo'n besluit door een volgend kabinet laat nemen.

VRAAG
Noodgedwongen…

RUTTE
Onze opvatting is zet de polder niet onder water. We hebben vervolgens onderhandeld met partners, omdat dat niet haalbaar bleek in het Europese… dat is zoiets waar de Europese Unie minder prettige effecten heeft, dit is zo'n voorbeeld. De EU heeft heel strikte afspraken over natuurcompensatie. Daar moet je je aan houden als je daarvoor tekent. Nou dat hebben we uitonderhandeld en bereikt dat je tweederde van de polder… Dat is deal, ook met de Vlamingen erover gesproken en de Kamer zegt er in meerderheid nee tegen. Maar er is ook geen meerderheid die zegt hij moet helemaal onder water. Dat zou 1 op 1 vorige afspraken uitvoeren zijn. Daar is ook geen meerderheid voor. Dan ligt het voor de hand dat je besluiten naar het volgende kabinet doorschuift.

VISCHJAGER
Kan u nog naar Griekenland op vakantie?

RUTTE
Ik ga het niet doen, maar ik zou het wel kunnen.