Open Educational Resources in het Hoger Onderwijs
Op woensdag 7 maart sprak staatssecretaris Zijlstra bij de Open Education Week in Delft over Open Educational Resources. Met het oog op een livestream was de speech in het Engels: hieronder de Nederlandstalige versie.
• Het is mij een eer om u hier toe te mogen spreken bij de allereerste internationale Open Education Week. Deze bijeenkomst in Delft is van internationaal belang. Daarom wordt deze sessie live gestreamd, zodat geïnteresseerden uit alle landen mee kunnen kijken.
• Wereldwijd zien steeds meer mensen hoe groot de de potentie is van Open Educational Resources. We kunnen de ontwikkeling daarvan versnellen door ervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren, bijvoorbeeld tijdens zo’n bijeenkomst als hier in Delft.
• Open Educational Resources zijn bedoeld voor het gehele onderwijs, maar vandaag zitten we met name bij elkaar om te praten over de mogelijkheden voor het Hoger Onderwijs. Hier wordt de komende jaren een bovengemiddelde groei verwacht. De nieuwe lichtingen studenten komen uit de eerste generaties van ‘digital natives’. Opgegroeid en helemaal thuis in een gedigitaliseerde samenleving, altijd online en open voor de nieuwste technieken en netwerken. Een groep die nieuwe digitale mogelijkheden snel zal omarmen.
• Met een studentenpopulatie die het vanzelfsprekend vindt om technologische innovaties te gebruiken – sterker nog, die daarom vraagt – heb je een vruchtbare voedingsbodem om ze in te voeren. En dat moet ook wel, want publieke budgetten staan onder druk. Maar door te innoveren kunnen we méér doen voor minder geld. Juist in deze tijden van bezuinigingen hebben we innovaties nodig om goed onderwijs te blijven garanderen. Door samen verder te bouwen aan digitaal materiaal, ontstaat samenwerking en kennisuitwisseling, met hogere kwaliteit als resultaat.
• Open Educational Resources hebben een enorme potentie. Niet alleen voor de kwaliteit en diversiteit van leermateriaal, maar ook voor de toegankelijkheid en democratisering van onderwijs. Dat is met name van belang voor opkomende landen, die nog niet kunnen beschikken over voldoende leermiddelen. Techniek maakt het mogelijk om goed educatief materiaal breed te verspreiden, zodat goed onderwijs bereikbaar wordt voor iedereen. Neem bijvoorbeeld het inspirerende voorbeeld van Stanford, dat pas geleden 160.000 mensen uit de hele wereld op zich af zag komen voor online colleges over Artificial Intelligence.
• Open Educational Resources gaan overigens steeds verder dan de oervorm van een platte tekst op internet. Dankzij combinaties met andere technologische innovaties ontstaan verrijkte publicaties met interessante visualisaties, interactie, infographics, toetsen, feedback en links naar bronnen.
• Als gunstig neveneffect dwingen Open Educational Resources het reguliere onderwijssysteem tot nadenken. De digitale ontwikkelingen roepen hier de nodige vragen op. Bijvoorbeeld: ‘Wat is nu precies de onderwijsdienst die een instelling biedt? Heb je het dan over inhoud, lessen, begeleiding, examens, het leerproces? Hoe leren we en hoe geven we les? Wat is de rol van een docent?’ Interessante vragen die je eerst moet beantwoorden voordat je de kwaliteit van het onderwijs gericht kunt versterken.
• Dit kabinet onderstreept het belang van ICT en open leermiddelen voor de ontwikkeling van creativiteit en innovatief vermogen in het onderwijs. En als bepaalde randvoorwaarden niet vanzelf tot stand komen, dan willen we die graag een zetje geven. Er ligt een regierol bij de overheid om open digitaal leermateriaal breed toegankelijk te maken, nieuwe ontwikkelingen aan te jagen en het onderwijs te faciliteren. De Onderwijsraad heeft hier in 2008 al op gewezen.
• Maar het onderwijsveld moet het uiteindelijk zelf doen. De overheid gaat geen content ontwikkelen of voorschrijven welke inhoud nodig is, of hoe kwaliteit van het materiaal geborgd moet worden. Dat zijn taken van het onderwijs zelf. Daarom stimuleert OCW de verdere ontwikkeling van het Programma Wikiwijs, dat eind 2009 is gelanceerd om het aanbod, de diversiteit en het gebruik van Open Educational Resources te vergroten.
• Dit versterkt de keuzevrijheid en het eigenaarschap van docenten en instellingen op het gebied van leermateriaal, en het sluit aan bij de volgende doelstellingen:
o het creëren van een rijkere leeromgeving;
o het bieden van meer maatwerk en flexibiliteit;
o professionalisering en versterking van de positie van docenten;
o een leven lang leren.
• Wikiwijs geeft docenten in Nederland - van primair tot universitair onderwijs - de mogelijkheid om open digitaal leermateriaal te vinden, te maken en te delen op een centraal platform. Het biedt een netwerk, tips en informatie om zelf aan de slag te kunnen. Bijvoorbeeld met antwoorden op vragen over auteursrechten, lesontwerp of digitale didactiek. Wikiwijs verbetert de positie van de docent en ondersteunt zijn of haar professionalisering. En dat is goed voor de kwaliteit van het onderwijs!
• Met deze innovaties wordt Nederland wereldwijd als koploper gezien, en daar mogen we trots op zijn. De actieve ontwikkeling van Open Educational Resources binnen alle onderwijssectoren en onze nationale aanpak zijn ook echt uniek. De Technische Universiteit Delft en de Open Universiteit spelen daarbij een voortrekkersrol. Anka Mulder is als voorzitter van het internationale OpenCourseWare consortium een belangrijke aanjager. Fred Mulder is als Unesco-leerstoelhouder een baken van kennis en expertise. Daar komt dan nog de inzet van Surf bij, dat vorig jaar is gestart met het programma Open Educational Resources om dit thema uit te werken in het Nederlandse Hoger Onderwijs.
• Veel instellingen willen zelf aan de slag en zijn op zoek naar voorbeelden en informatie. Daar ben ik heel blij mee. Wikiwijs is nu ook beschikbaar voor Hoger Onderwijs, dus laten we dit platform samen verder gebruiken en doorontwikkelen. Hoe meer content en gebruikers, hoe succesvoller deze beweging zal zijn. Met elkaar kunnen we bouwen aan de kennis, expertise en voorbeelden die nodig zijn voor ‘mainstreaming Open Educational Resources’.
• Tot slot wil ik alle betrokkenen bedanken voor hun inspanningen om Open Educational Resources verder te brengen. Ik wens u een leerzame en inspirerende bijeenkomst en ik kijk reikhalzend uit naar de toekomst. Ik ben reuzebenieuwd naar de fantastische initiatieven die ontstaan; hier in Nederland en in de hele wereld.
Ik dank u wel.