Gezond ondernemersschap

Toespraak | 09-02-2012

Beste mensen,

De gezondheidszorg is uiterst succesvol. Ik ben daar bijzonder trots op!

Als je in de jaren 50 als man op leeftijd met een hartprobleem het ziekenhuis binnenkwam, dan kwam je er meestal niet meer uit. Mensen van 65 met versleten knieën en heupen, zaten toen letterlijk achter de geraniums. Aan kanker ging je bijna zeker dood.

Door al die mensen die hun levenswerk hebben gemaakt van het uitvinden en ontwikkelen van nieuwe behandelingen, nieuwe medicijnen en nieuwe technieken staan we er vandaag de dag heel anders voor!

In vergelijking met de jaren 70 is de kans dat je dood gaat aan een hartinfarct of een hersenbloeding gehalveerd. Dotteren, het plaatsen van stents, het aanleggen van bypasses heeft eraan bijgedragen dat onze levensverwachting met twee jaar is gestegen.

Mensen kunnen op hoge leeftijd nog nieuwe knieën of heupen krijgen, ook voor de tweede keer.

En 70 procent van de vrouwen met borstkanker overleeft dat.

Mensen die vroeger de helft van de maand niet konden werken, omdat ze met migraine op bed moesten liggen met de gordijnen dicht, kunnen gewoon aan het werk dankzij medicijnen.

We worden veel ouder dan wie dan ook had voorspeld en we worden ouder in behoorlijk goede gezondheid. Wel met chronische ziekten, implantaten en andere hulpstukken, maar daar redden we het best mee.

De pensioensgerechtigde leeftijd kan dus omhoog, en we kunnen allemaal langer doorwerken, dankzij onze fantastische gezondheidszorg.

Maar dat kost ook wat. 13,2 procent van wat we met z'n allen verdienen, gaat naar de gezondheidszorg, volgens het CPB.

De helft van de premie loopt via de loonstrookjes. Groeit de premie, dan groeien de loonlasten.

Dit is geen Nederlands probleem. Ik was eind januari in de Verenigde Staten. Daar betalen ze zo'n 16,7 procent aan zorg. Mij werd verteld dat er bedrijven failliet gaan aan de zorgkosten van hun personeel.

De Amerikaanse defensie zal binnen enkele jaren meer uitgeven aan zorg voor z’n manschappen dan dat zij betalen aan militair materieel.

In Duitsland is het percentage van het BBP dat aan zorg wordt besteed lager dan bij ons. Maar als je moeder daar naar een verpleeghuis moet, moet ze eerst haar eigen huis opeten en daarna betalen de kinderen mee.

Ook België kent een lager percentage. Heb je daar nieuwe heup nodig, dan kan dat een behoorlijke aanslag zijn op je portemonnee. De ziektekostenverzekering vergoedt vaak een bepaald percentage van de kosten van de zorg. De eigen bijdrage voor deze nieuwe heup varieert van 450 euro per jaar voor lagere inkomens tot 1800 euro voor modaal en hogere inkomens.

Nederland kent relatief weinig eigen betalingen en heeft dus hogere collectieve uitgaven.

Beste mensen,

We zijn welvarender, we kunnen meer, en we willen ook graag meer. De vraag is: hoe gaan we dat betalen?

We besteden nu op 13,2 procent van het bbp aan de zorg. Doen we niets dan betalen we in 2040 maar liefst 22 procent.

Het grootste deel daarvan betalen we met z’n allen.

Eigenlijk is het met de zorg net als met pensioenen:

jarenlang dacht iedereen dat het met die pensioenen wel goed zat. We hadden toch het beste systeem van de wereld. Dat hebben we nog steeds, maar in de Haagse beleidstorens wist men al langer dat er problemen waren. Toen die scherp aan het licht kwamen, werd de bevolking overvallen. De ontwikkelingen in de zorg zijn - bij ongewijzigd beleid - ook een serieus probleem.

Niet iets dat je kunt afdoen door te roepen: ‘Dan kopen we die JSF toch niet’. Aanschaf van de tweede JSF kost ons maximaal 90 miljoen. Dat is een halve dag zorg - eenmalig.

Als u de groei van de zorgkosten van de afgelopen 10 jaar doortrekt, wat moeten we dan bijvoorbeeld doen om alleen maar die extra kosten te dekken?

-Het hele onderwijs af te schaffen,

-geen AOW te betalen,

-niet meer aan Ontwikkelingssamenwerking te doen,

-defensie de deur uit te doen,

-politie en gevangenissen af te schaffen.

-de huurtoeslag niet meer te betalen,

-werklozen geen uitkering te geven,

-sociale werkplaatsen te sluiten en

-geen kinderbijslag uit te keren.

Daarmee halveren we dan meteen de hele Rijksbegroting.

Beste mensen, dit is de omvang van het probleem! Ik vind het mijn plicht om u deze wake up call te geven. Om eerlijk te zeggen hoe we er voor staan.

Er zijn geen simpele oplossingen. De zorg ligt ons allen na aan het hart. We hebben er veel aan te danken. En de uitdaging is nu: hoe houden we het draaiende, hoe houden we het solidair. Hoe zorgen we ervoor dat iemand met weinig inkomen en weinig geld, die de pech heeft een vreselijke, dure ziekte te krijgen, toch die state of the art-behandeling krijgt. Dat is toch waar we met z’n allen in een beschaafd land voor willen staan!

Vorig jaar heb ik mijn ambitie direct duidelijk gemaakt: ik wil meer zorg voor de premie die we betalen. Meer waar voor je geld. Als we mensen verplichten zich te verzekeren, moeten we alles halen uit elke euro die ze moeten betalen!

De zorg moet echt anders, veel slimmer georganiseerd worden: wat de patiënt zelf kan doen en regelen, moet hij ook doen en regelen. Met behulp van e-health en andere technologieën kan hij steeds meer zelf en steeds meer thuis.

De basiszorg, ook wel 1e lijn, zeg maar de huisartsen de apothekers en alle zorg waar je zo naar toe kunt in je wijk of buurt - moet veel meer voor z’n rekening nemen.

Vooral de zorg voor chronisch zieken moet uit de ziekenhuizen terug de wijk in. Dicht bij huis, veel persoonlijker en veel goedkoper. De basis medisch specialistische zorg kan prima door het streekziekenhuis worden verleend, en samen met de huisartsen in een netwerk worden geleverd.

Ziekenhuizen bieden nu allemaal ongeveer hetzelfde aan. Zonde!

Je kunt nooit overal goed in zijn. Zeker niet als er weinig patiënten zijn, of dure apparatuur nodig is. Dan is specialisatie veel beter. De arts krijgt meer routine door meer patiënten te behandelen. Het is beter en goedkoper en de apparatuur wordt veel beter gebruikt.

Dit is stap nummer één. Stap nummer twee, is dat het systeem ook echt moet gaan werken.

Verzekeraars moeten daar zorg inkopen waar die van goede kwaliteit en voor de scherpste prijs is. Zorg die zinnig en zuinig is.

Uit onderzoek blijkt hier een wereld te winnen. In Nederland opereert de ene arts een hernia veel eerder dan de richtlijnen voorschrijven, de ander schrijft dure geneesmiddelen voor waar goedkopere ook werkzaam zijn. In het ene gebied hebben kinderen veel vaker buisjes in hun oren of worden hun amandelen vaker geknipt dan elders in het land.

Dokters geven soms behandelingen waarvan ze weten dat het niet veel zal helpen, maar de familie staat erop. Het zijn geen incidenten. Ziekenhuizen moeten veel meer gefocussed zijn op het leveren van zinnige en zuinige zorg. Het kunnen aantrekken van geld van private investeerders zal er in ieder geval voor zorgen dat ziekenhuizen efficiënter en effectiever worden. Ik heb daar ook een wetsvoorstel voor ingediend in de Tweede Kamer.

Ook maatregelen die de verzekeraars veel scherper maken op hun zorginkoop en wat zij krijgen voor uw premiegeld zijn cruciaal. We hebben een grote beslissende stap genomen op 1 januari van dit jaar.

U kunt overigens ook enorm helpen! In uw eigen belang!

Ruim 60 procent van de verzekerden is verzekerd via een collectief contract. Bedrijven kunnen deze contracten voor hun werknemers afsluiten. En eisen stellen aan de zorg die wordt geleverd voor de, vaak lagere, premie. Doe dat actief!

Stel eisen aan kwaliteit, aan zinnige en zuinige zorg, vraag extra dienstverlening. Vraag extra’s in de aanvullende verzekering, als u denkt dat dat nodig is. Programma’s voor sport en bewegen op het werk voor uw werknemers bijvoorbeeld. Begeleiding bij afvallen of afkicken en andere preventieve zorg. Hebben uw werknemers veel nekklachten? Dan is een arrangement met een fysiotherapeut of een ergotherapeut misschien lucratief. Bekijk de kosten en baten nauwkeurig. Het loont echt om hier in te duiken en onder andere onze gastheer van vandaag flink het vuur aan de schenen te leggen.

Tot slot beste mensen,

we ontkomen er niet aan om ook te kijken naar wat z’n allen collectief kunnen betalen en wat mensen zelf kunnen bijdragen.

Het is een moeilijk vraagstuk, inhoudelijk: substitutie naar duurdere vormen van zorg die nog wel worden vergoed, is een bekend maar desastreus fenomeen. De bijl aan de wortel van onze solidariteit.

Maar ook politiek: we steggelen al jaren over de anticonceptiepil, het kunstgebit en de rollator in of uit het pakket. Keuzes hierin zijn onontkoombaar.

Dit kabinet schuift de problemen niet vooruit.

Ik heb nog een opgave liggen uit het regeerakkoord. Zoals u weet moet ik 1,3 miljard van het collectief naar de individuele portemonnee schuiven. Dat is niet omdat ik verder niks te doen heb. Dat is niet omdat het leuk is. Dat is niet omdat ik lid ben van dit kabinet. Dat is omdat het echt niet anders kan.

Laten we allemaal onze rol pakken: de dokter, het ziekenhuis, de verzekeraar. Ik als minister en u als kritische klant die kwaliteit wil, maar ook op de portemonnee past! Samen moeten we de zorg betaalbaar houden.