Uitreiking Gonsalvesprijs
Toespraak van minister Opstelten bij de uitreiking van de Mr. Gonsalvesprijs, de Nationale innovatieprijs voor de rechtshandhaving op 19 december 2011 in Den Haag.
Dames en heren,
Vandaag is een heuglijke dag voor de rechtshandhaving. Zojuist hebben we opnieuw een veelbelovend, vernieuwend initiatief op het terrein van de rechtshandhaving bekroond met deze mooie, prestigieuze prijs, de Mr. Gonsalvesprijs.
Hoewel de prijs al sinds 2005 bestaat, is dit toch pas de vierde keer dat hij wordt uitgereikt. Om nooit helemaal opgehelderde redenen gebeurt dat namelijk alleen in de oneven jaren. Die tweejaarlijkse uitreiking geeft de prijs wél extra cachet: het is én blijft een bijzondere gebeurtenis. Daarmee sluit de prijs goed aan bij de bijzondere persoon naar wie hij is vernoemd, oud-procureur-generaal mr. Rolph Gonsalves. Een betrokken crimefighter, iemand die altijd open stond voor een oorspronkelijke, gedurfde aanpak van de criminaliteit - in het bijzonder de zware, georganiseerde criminaliteit – en die daar ook succes mee had.
Het is dan ook niet voor niets dat de Gonsalvesprijs dit jaar speciaal in het teken staat van de aanpak van de georganiseerde criminaliteit. Ook op dat terrein vinden de laatste jaren veel nieuwe, veelbelovende initiatieven plaats. Dat juich ik ten zeerste toe. U weet dat dit kabinet een stevig offensief heeft ingezet tegen de zware, georganiseerde criminaliteit. Om de sluipende bedreiging van de integriteit van het financieel-economische stelsel tegen te gaan en de mogelijke ondermijning van het functioneren van de rechtsstaat. Vooral mensenhandel, de productie, im- én export van drugs, het witwassen van crimineel geld, zware milieucriminaliteit, cybercrime en kinderporno hebben we bij dit offensief goed in het vizier. Ik wil dat we in 2015 twee keer zoveel criminele organisaties aanpakken als aan het begin van deze kabinetsperiode. Slimme, innoverende initiatieven kunnen we daarbij goed gebruiken.
Emergo, winnaar van de Gonsalvesprijs 2011, is zo’n slim, innoverend initiatief. Het laat duidelijk zien dat we de zware georganiseerde criminaliteit effectief kunnen aanpakken, als de overheid echt als een eenheid opereert!
Een geïntegreerde aanpak dus, waarbij alle betrokken partners nauw met elkaar samenwerken en onderling relevante, waardevolle informatie uitwisselen. Bij Emergo heb ik het dan niet alleen over de politie, het Openbaar Ministerie, de gemeente Amsterdam en de deelgemeente Amsterdam-Centrum, maar ook over de Nationale Recherche, de Belastingdienst, FIOD en de departementen van Veiligheid & Justitie, BZK en Financiën.
Partners afkomstig uit verschillende disciplines. Partners die weliswaar al langer met elkaar samenwerkten, maar doorgaans toch meer op ad hoc basis en lang niet zo structureel, nauw en intensief als nu in Emergo.
Aan die nieuwe aanpak moesten de partners uiteraard wennen. Zeker waar het ging om informatie-uitwisseling was er aanvankelijk nog de nodige koudwatervrees. Maar uiteindelijk zijn alle deelnemende partners aan Emergo er in geslaagd om over hun eigen schaduw heen te stappen. En met klinkend resultaat! U hebt scherp aan de wind gezeild en bewust de grenzen van wet- en regelgeving opgezocht. En wat bleek: wat de uitwisseling van informatie betreft kan en mag véél meer dan professionals in de opsporing in eerste instantie vaak denken. Dat is een enorm belangrijke constatering voor de praktijk! Een die we moeten delen en continu onder de aandacht moeten brengen van de partners.
Alle partners binnen Emergo hebben hun kaarten open op tafel gelegd en zoveel mogelijk informatie, uit verschillende hoeken, aangeleverd voor het doorlichten van straten, personen of branches. Op basis van die informatie zijn vervolgens gerichte handhavings- en opsporingsacties opgezet, om zo deze kennis verder te kunnen aanvullen en verrijken. Die werkwijze blijkt zeer effectief: door zo nauw en gericht samen te werken, kunnen we ontzettend veel te weten komen over criminele organisaties. Dan blijkt een zaak waarover politie en justitie – op basis van alleen hun eigen informatie – oordeelden dat die “te mager” was om er concreet mee aan de slag te gaan, plotseling zodanig verrijkt dat er wél voldoende aanknopingspunten zijn om door te pakken!
En niet alleen via een “klassiek” strafrechtelijk onderzoek naar het primaire delict, maar ook voor alternatieve vormen van ingrijpen:
- zo kan op basis van deze informatie bijvoorbeeld ook de Belastingdienst aan de slag, om de verdachte, of zijn onderneming, een forse naheffing op te leggen.
- voor de gemeente kan de informatie reden zijn om het BIBOB-instrument in te zetten. Bijvoorbeeld om een vergunning te weigeren of in te trekken, als de aanvrager een stroman van een crimineel blijkt te zijn. De gemeente kan bijvoorbeeld ook illegale bouwwerken slopen en WOZ-waarden aanpassen.
- Ook de Arbeidsinspectie kan in actie komen, op basis van deze info. Bijvoorbeeld om illegaal te werk gestelden aan te pakken.
Uiteraard zal klassiek, gedegen strafrechtelijk onderzoek altijd noodzakelijk blijven. Oók dat is gebeurd in het kader van Emergo: er is een zestal grote, strafrechtelijke onderzoeken gestart, onder meer naar witwassen, drugshandel en mensenhandel. Maar de méérwaarde van deze brede, geïntegreerde aanpak is toch dat ze daarnaast ook tal van andere mogelijkheden biedt om forse klappen uit te delen aan een criminele organisatie!
U begrijpt, dit alles spreekt mij enorm aan. Zoals ik al zei: een krachtige aanpak van de georganiseerde criminaliteit is immers een van de topprioriteiten van dit kabinet. Bij dat offensief tegen die zware, georganiseerde criminaliteit zie ik voor deze brede, geïntegreerde aanpak een belangrijke rol. Emergo toont immers aan dat deze relatief nieuwe aanpak echt werkt! Het project is dan ook de terechte winnaar van de Mr. Gonsalvesprijs.
Burgemeester Van der Laan heeft de strijd tegen de georganiseerde criminaliteit wel eens vergeleken met een kat- en muissspel. Heb je er als kat eentje te pakken, dan duikt elders wel weer een ander muisje op. Het mooie van de geïntegreerde aanpak van Emergo vind ik dat deze de kat niet alleen prima in staat stelt om muizen te vangen. Maar tegelijkertijd ook om de gaatjes en kieren in de plint te dichten waaruit telkens nieuwe muizen opduiken.
Daarom wil ik dat we deze succesvolle aanpak nu breder gaan toepassen. Overal in het land moeten we geïntegreerd gaan werken! De bestaande infrastructuur van de Regionale Informatie- en Expertise Centra is daarvoor uitermate geschikt. Het feit dat Emergo nu winnaar is van deze prestigieuze prijs, zal daarbij zeker helpen: het project wordt nu immers gezien als een inspirerend en navolgenswaardig voorbeeld van een succesvolle, krachtige aanpak van de georganiseerde misdaad!
En hoewel de prijs zojuist is uitgereikt aan de heren Asscher en Lacet, wil ik hier nog even benadrukken dat zij de prijs in ontvangst hebben genomen namens alle bij Emergo betrokken organisaties. Ik zou zeggen: nogmaals van harte gefeliciteerd! Geniet van alle aandacht en de vele complimenten – en blijf daarnaast vooral doen waar u erg goed in bent: het slim en langs meerdere wegen tegengaan van deze zware en ondermijnende vormen van criminaliteit!