66ste Havengildediner

Toespraak | 25-11-2011

Dames en heren,

De boegbeelden van de Gouden Eeuw zijn niet meer wat ze waren. Het voormalige Amsterdamse hoofdkwartier van de VOC aan de Oude Hoogstraat is een universiteitsgebouw geworden. Het West-Indisch Huis aan de Herenmarkt waar gedurende de Gouden Eeuw de WIC kantoor hield, kunt u afhuren voor feesten en partijen. Maar de haven van Amsterdam is gelukkig nog altijd de haven. Dat lijkt mij toch behoorlijk belangrijk.

Wat is de stad Amsterdam zonder zijn haven? En wat was Nederland in de Gouden Eeuw zonder de stad Amsterdam? De handelsdrift en nijverheid van de VOC en de WIC maakten onze voorouders onmetelijk rijk. Amsterdam is gebouwd op haring, kruidnagel, foelie, peper en nootmuskaat.
En Duits bier. De internationale handel bracht ons welvaart. Net als nu overigens.

De huidige handelsroutes zijn eeuwenoud.
Maar op water zie je geen geschiedenis. De historie van de zeeroutes wordt pas op land zichtbaar; in de havens en de steden.

In Amsterdam werd de bloeiperiode van de haven zichtbaar door de groei van de stad.
Om de toegenomen drukte aan te kunnen werd aan de Westelijke kant van Amsterdam de 'Nieuwe Waal' uitgegraven. Ook werden de  ‘Realen’, ‘Prinsen’ en ‘Bickers’ eilanden aangelegd.

Die ongekende bloeiperiode staat in schril contrast met wat we vandaag ervaren. Om met Dertje Meijer te spreken in het jaarverslag van de haven: “2010 was een pittig jaar.”

Desondanks lukte het de Amsterdamse havenregio met 4,5 procent te groeien.
Zeehavens Amsterdam stijgt naar de vierde positie op de ranglijst van Europese havens. Ondanks de tegenslag, stroopte u de mouwen op.

In datzelfde jaarverslag staat dat de regio steeds belangrijker wordt voor de Amsterdamse haven. U wilt meer en intensiever met de regio samenwerken.Terecht. Het profijt is immers wederzijds.

Vorig jaar vertelde ik u tijdens dit diner dat mijn beleid gericht is op het vergroten van het Nederlandse marktaandeel met meer dan 45 procent in de havenhandel van Noordwest Europa.
En dat we daarvoor al onze havens nodig hebben: van de Noordelijke zeehavens tot aan het Scheldebekken.
Het betekent dat we grootschalig investeren in de regio’s waar deze havens liggen.
Het betekent dat we de bereikbaarheid in Nederland op orde moeten krijgen en houden.

Net als u, stroopten wij de mouwen op.

In het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport, het MIRT, van 2012 zijn 202 projecten opgenomen die direct of indirect de bereikbaarheid in ons land zullen verbeteren. Een flink deel van het geld besteden we in het noordelijk deel van de Randstad. Uw regio.

En wat we voor ogen hebben is allerminst kinderachtig. Zo gaan de A1, 2, 6, 9 en de A10 flink op de schop: 63 nieuwe kilometers aan snelweg, 2 tunnels, 2 bruggen, een aquaduct, de wijziging van 5 knooppunten, de aanpassing of vernieuwing van 100 kunstwerken en het plaatsten van geluidsschermen zullen de bereikbaarheid en leefbaarheid van dit gebied op peil houden, zo niet sterk verbeteren.

4,4 miljard euro geven we tussen nu en 2020 uit aan de uitbreiding en verbetering van de infrastructuur tussen het knooppunt Badhoevedorp en Almere Buiten-Oost.
Dat is een derde van mijn totale jaarbudget.

Met de aanleg van de Tweede Coentunnel en Westrandweg zorgen we voor een ontsluiting van het Westelijk Havengebied van Amsterdam. Over twee jaar zijn de Tweede Coentunnel en Westrandweg klaar, dan wordt de bestaande Coentunnel gerenoveerd. In 2014 is het volledige tracé open voor het verkeer. De provincie Noord Holland en het Rijk werken ook aan een visie voor het Noordzeekanaalgebied.

Er gebeurt veel in de regio. En IJmuiden slaan we natuurlijk niet over. Zo investeren we 63 miljoen in een nieuwe lichterlocatie in de buitenhaven. Geen gering bedrag, zeker in vergelijking met andere projecten.

Uiteraard zijn we druk bezig met de zeesluis.

Het is een moeilijk proces waar we scope, tijd en geld in lijn moeten zien te krijgen met de gemaakte afspraken.
Daarbij rekening houdend met de uitkomsten van de MKBA en milieuruimte. Dit vergt nog de nodige aandacht, maar het beslismoment om door te kunnen gaan naar de volgende fase van de planstudie verwacht ik aan het begin van het nieuwe jaar.

De bouw van een grotere sluis zal de doorstroming verbeteren. Dat is zeker nodig.

Maar wat ik nu zo mooi vind, is dat u, net als ik, ziet dat het met bouwen alleen niet gaat lukken.We moeten onze infrastructuur beter benutten.

Dat kan door gebruik te maken van techniek of door bestaande trajecten met elkaar te verbinden. U zet beiden in. Zo biedt sinds dit najaar een radarsysteem langs het Noordzeekanaal actuele verkeersinformatie over de scheepvaart.

En is Haven Amsterdam sinds de zomer verbonden met de Betuweroute. Daarnaast werkt u samen met de gemeente Lelystad aan Flevokust. Een bedrijvenpark dat goed bereikbaar is via water, spoor en weg.

Haven Amsterdam blijft ambitieus. Ondanks de tegenslag van de afgelopen paar jaar. Er waait een gure wind, maar in de Amsterdamse haven blijven de mouwen opgestroopt. De haven wil blijven groeien.
Maar de mensen van Haven Amsterdam willen die groei niet ten koste laten gaan van water, bodem en lucht.

Het zijn geen loze woorden.
Ik noem drie bewijzen:
1. Dit jaar opende Greenmills in het havengebied; de grootste biodieselfabriek van de stad.
2. Ondanks al uw nijverheid, voldoet de haven aan de normen voor de luchtkwaliteit.
3. Sinds begin dit jaar beloont u schone schepen met kortingen op het havengeld.

Zoals  het in het jaarverslag van de haven staat: “Het wordt heel spannend. Maar ongeacht de uitkomst, gaan we voor verdere professionalisering, dienstverlening én regionalisering.” Met dergelijke ambitie blijft de Amsterdamse haven ook de komende eeuwen een wereldhaven.

Dank u wel.