Persconferentie na ministerraad 25 november 2011

Mediatekst | 25-11-2011

INLEIDEND STATEMENT
RUTTE:
De situatie op de financiële markten blijft onverminderd zorgelijk. Elke dag komen er nieuwe cijfers die duidelijk maken dat de crisis in de eurozone voortduurt. De rentepercentages op de obligaties van steeds meer landen lopen op, aandelenbeurzen schrijven rode cijfers en de koers van de euro daalt. Het is dus nog steeds van het allergrootste belang om deze brand te blussen.

Allereerst door uitvoering te geven aan de afspraken van de Eurotop van 26 oktober. Maar ook door vol te blijven inzetten op bezuinigings- en hervormingsprogramma's in eurozonelanden met grote tekorten. Alle lidstaten moeten hun eigen huishoudboekje op orde krijgen. En wie dat niet doet, brengt anderen simpelweg in gevaar. Daarnaast is het zaak om de langere termijn ook goed in de gaten te houden. Ervoor te zorgen dat we in de toekomst dergelijke branden kunnen voorkomen.

De Europese Commissie heeft daarvoor deze week enkele voorstellen gepresenteerd. Veel van die voorstellen spreken ons aan. Die zijn ook in lijn met onze eigen ideeën die we begin september hebben gepresenteerd: verbetering van de governance, aanscherping van het toezicht, de instelling van een begrotingscommissaris met tanden en de mogelijkheid van sancties tegen landen die zich niet aan de afspraken houden. Al die zaken komen er goed in terug. Het zijn stuk voor stuk maatregelen die ertoe kunnen bijdragen dat financiële markten vertrouwen weer krijgen en houden in de euro. En ze zullen leiden tot rust en financiële stabiliteit. Dat is uiteindelijk ook simpelweg in ons Nederlands belang. Wat ons betreft mogen de voorstellen van de Commissie nog wel een stapje verder gaan. Daar zullen we ook op inzetten. Wij willen uiteindelijk ook afdwingbare sancties tegen landen die stelselmatig de regels aan hun laars lappen en de rekening neerleggen bij landen die hun zaken wel op orde hebben. Wij denken dat dit een betere oplossing is dan de introductie van eurobonds. Want daarmee, met die bonds, pak je uiteindelijk het echte probleem niet aan, namelijk oplopende rentes van zwakke landen en uiteindelijk is het van groot belang dat het gebrek aan begrotingsdiscipline in de kern wordt geadresseerd en dat doe je niet met die eurobonds. Of zoals de Vlamingen het zo mooi noemen: het mutualiseren van de schuld is hier niet de oplossing. Iedereen in de eurozone moet zich ervan bewust zijn dat we alles in het werk moeten stellen om deze crisis het hoofd te bieden. Daarom is het zaak uitvoering te geven aan de afspraken die zijn gemaakt.

Als Nederland werken we er hard aan om die boodschap bij iedereen 'tussen de oren' te krijgen. Er zijn veel hoogambtelijke contacten. Ook veel politieke contacten. Jan Kees de Jager is op dit moment op weg naar, of net aangekomen in Berlijn om te spreken met zijn Duitse en Finse collega. Ook in de aanloop naar de eurogroep van volgende week en de Ecofin van volgende week. Staatssecretaris Knapen is vandaag in gesprek aan met de Grieken. Ik heb zelf deze week gebeld met Van Rompuy en vanmorgen nog met Kaitainen. En ik zal maandag over een week, 5 december, een bezoek aan Italië brengen aan de nieuwe Italiaanse premier Monti. En ongetwijfeld zal dit onderwerp ook aan de orde komen bij het bezoek aan de Amerikaanse president Obama volgende week. Alles is erop gericht vanuit Nederland om ervoor te zorgen dat er besluiten worden genomen. Dat we ons kunnen verenigen op standpunten in Europa en dat we in staat zijn om antwoord te geven aan deze ernstige situatie.  

VAN DER WULP (NOS)
U schetst een zorgelijk patroon in Europa. Ondertussen hebben we in Nederland een gedoogcoalitie waarin CDA en VVD met vuur spelen. Is dat wel verantwoord?

RUTTE
U refereert hier aan een recensie van Wilders die iets zei over de discussie rond ontwikkelingssamenwerking. Dat zijn allemaal zaken die te maken hebben met het al of niet moeten voorzien in extra ombuigingen c.q. hervormingen. Als het zou zo zijn dat eventueel later zou blijken in december en begin volgend jaar uit de nieuwe cijfers van het CPB dat er extra zal moeten worden omgebogen en hervormd. Dat weten we nog niet. Zolang we dat niet weten, zijn al die inleidende gedachtespinsels waar je die bezuinigingen, als ze al nodig moeten zijn, zou moeten vinden. Ja dat mag. De coalitiefracties mogen dat doen, maar ik hou me daar verre van omdat ik me uiteindelijk wil baseren op de feiten en dan wil kijken of het nodig is.

VAN DER WULP
Ziet u het als een waarschuwing van Wilders?

RUTTE
Ik zie dit als dat ook Wilders nadenkt over stel nou dat. En dan legt hij neer wat hij denkt waar het geld gevonden zou moeten worden. Daar denken anderen weer anders over. En dat is nou het aardige van de samenwerking tussen politieke partijen dat je daar dan vervolgens uit moet zien te komen, als het al nodig zou zijn.

VAN DER WULP
Wat vindt u eigenlijk van zo'n commentaar van uw gedoogpartner? Inmiddels begint toch een beetje het beeld te plakken dat het een beetje elkaar vliegen afvangen is binnen de gedoogcoalitie.

RUTTE
Volgens mij is dat heel normaal. Als je kijkt naar vorige kabinetten, gewone meerderheidskabinetten…

VAN DER WULP
Dat viel uiteindelijk.

RUTTE
Gewoon een meerderheidskabinet? Lubbers-III bijvoorbeeld? Die moesten tussentijds een tussenbalans maken. Toen moesten ze ook 18 miljard gulden zien te vinden. Als je daar kijkt naar de inleidende beschietingen. Dat was nog wel even drie versnellingen hoger dan hier. Daar zijn ze ook uitgekomen en dat soort bedragen, ik weet helemaal niet of dat soort bedragen, hè, we moeten maar kijken of het allemaal uitkomt, of het überhaupt nodig is. Maar ik vind het gewoon bij de politieke realiteit horen dat als partijen denken ja, er is misschien iets nodig en we gaan alvast een piketpaaltje slaan, ja, ik lig daar niet wakker van.

VAN DER WULP
Zegt u meneer Knapen na dat Nederland niet verder gaat korten op ontwikkelingshulp?

RUTTE
Dat is het OS-beleid en dat staat ook in de afspraken die we gemaakt hebben natuurlijk bij de start van het kabinet, dat we de uitgaven terugbrengen naar 0.7.

VAN DER WULP
Wat u (onverstaanbaar, red) dat is een afspraak, dat is een afspraak die u eventueel kunt herzien of zegt u daar houden we ons aan want dat hebben we internationaal afgesproken?

RUTTE
Wij hebben afspraken gemaakt, over allerlei zaken en die afspraken staan en daar heeft ook de heer Knapen terecht aan gerefereerd.

BERGSMA (ANP)
Denkt u inderdaad dat de stabiliteit van de coalitie niet geraakt wordt door de peilingen bij het CDA? (slecht verstaanbaar, red)

RUTTE
Nee.

BERGSMA
Maar Blok zei net, dat heeft hij vanmiddag in de NRC gezegd, dat de problemen bij het CDA ook, de moeilijkheden bij het CDA ook een probleem zijn voor de VVD. Hoe verklaart u die…

RUTTE
Ik heb natuurlijk mijn verantwoordelijkheid voor het kabinet, ik merk dat in het kabinet de besluitvorming erg goed verloopt, dat we het snel eens worden, dat het ook lukt, hè, ook nu weer over de media, om toch uiteindelijk, ook als er even toch discussie is achter de schermen, om daar uiteindelijk weer in goede sfeer met elkaar uit te komen. Dat geeft vertrouwen, dus die peilingen raken niet aan het tempo en de kwaliteit van de besluitvorming. En ik denk dat Stef Blok, maar goed, ik interpreteer hè, dat hij erop wijst dat op zichzelf het natuurlijk altijd fijn is als alle deelnemers aan een politieke samenwerking ook electoraal daarin delen. En op dit moment in de peilingen zie je duidelijk scheefgroei. Ja, we zijn pas een jaar bezig en de verkiezingen zijn in 2015, dus dat moeten we nog maar even kijken of dat ook de uitkomst is van de verkiezingen.

BERGSMA
Maar vindt u net als hij, volgens hem, dat het een probleem is, hij maakt zich daar zorgen over?

RUTTE
Ja, maar luister eens. Stef Blok heeft een interview gegeven, hij is fractievoorzitter van de VVD en dat is zijn volste recht. Ik heb bij Een Vandaag iets gezegd, als voorman van het kabinet, over de kwaliteit van besluitvorming en of ik iets merk in het kabinet of dat dan die situatie met die peilingen iets zegt over de stabiliteit al of niet van het CDA en we hebben het over verschillende posities. Hij is fractievoorzitter, hij praat met de fractievoorzitters, ik ben de voorman van het kabinet, ik heb in de eerste plaats te maken met de besluitvorming in het kabinet. Maar ik wens het CDA natuurlijk alle goeds toe, want als je met zijn drieën samenwerkt, dan hoop je natuurlijk ook dat je alle drie daarvan profiteert. En op dit moment de peilingen, maakt het CDA een wat lastige fase door, maar, ja, ik wijs er ook op dat er in 2011 en in 2012 geen verkiezingen zijn, in 2013 zijn geen verkiezingen, pas in 2014 komen er verkiezingen voor de gemeenteraad en Europa, in 2015 voor Staten en daarna ook voor Tweede Kamer, dus het is allemaal nog zo ver weg, we zijn hard aan het werk.

BREEDVELD
Even een ander onderwerp, maar u gaat naar Obama. Is dat een eervolle uitnodiging?

RUTTE
Het is een gesprek zoals ik dat heb met collega's. Niet als staatshoofd want dat ben ik niet, maar wel als, hij is natuurlijk ook regeringsleider, zoals ik ook naar Sarkozy of Merkel ga.

BREEDVELD
Sarkozy en Merkel spreekt u regelmatig, ligt de ontmoeting met Obama ook in het verlengde van de gesprekken die u in Europa voert of het voortbestaan van de euro?

RUTTE
Oh dat zal ongetwijfeld aan de orde komen. Amerika is buitengewoon geïnteresseerd natuurlijk in de oplossing van het probleem omdat het ook hun economie raakt en omgekeerd zijn er ook nog wel wat onbalansen in de Amerikaanse economie en de Aziatische economieën die ook weer effect hebben op de situatie in Europa, dus ik neem mij in ieder geval zelf voor om daar zeker over te praten en ik heb ook de indruk dat de president mij daarover wil spreken.

BREEDVELD
En wat is uw primaire doel bij deze ontmoeting?

RUTTE
Mijn primaire doel is om in de eerste plaats de uitstekende trans-Atlantische verhoudingen te benadrukken. Ik ben zelf een echte trans-atlanticus. Ik geloof natuurlijk in de Europese samenwerking vanuit een groot belang, gemeenschappelijk en ook vanuit de economie. Maar ik geloof ook heel sterk in de band met Amerika. Uiteindelijk zijn we door hen bevrijd. En die band is daarna heel sterk gebleven. Ze zijn leidend ook in de NAVO. Dus ik zie er zeer naar uit. En inhoudelijk zullen we praten over inderdaad de problemen in de eurozone, maar ongetwijfeld ook over andere kwesties. Mogelijk het Midden-Oosten, heel waarschijnlijk ook over de NAVO-top volgend jaar in Chicago. De relatie tussen de NAVO en Rusland. Al die zaken zullen aan de orde komen.

BREEDVELD
Maar hoopt u daar nog afspraken mee te maken met Obama en waarschijnlijk ook dat hij iets van u wil, bijvoorbeeld deelname in NAVO-missies, dat soort dingen. Kunt u tot afspraken komen? Wat voor dingen gaat u daar…?

RUTTE
Kijk dit is een gesprek tussen de president en mijzelf waarbij we natuurlijk praten over een breed aantal onderwerpen. Het is er niet in voorzien nu dat er daar daarna allerlei contracten worden getekend of verdragen. Dat is ook niet nodig want omdat we op al deze onderwerpen goed samenwerken. Als het gaat bijvoorbeeld om de NAVO werken we heel goed samen. We werken heel goed samen in Afghanistan. We werken ook heel goed samen op het punt van de MOVP, waar Nederland natuurlijk ook zijn eigen niche heeft, het brokeren tussen de verschillende partijen aldaar. Dus dat zijn allemaal zaken waar we het over zullen hebben, maar het is niet bedoeld nu om daarna ook met vlaggen erachter grote handtekeningen te gaan zetten. Daar is dit bezoek niet op gericht.

WILLEMS (FD)
Gaat u tijdens uw bezoek aan Obama ook nog pleiten voor erkenning van het Internationaal Strafhof door de VS, zoals Pechtold graag wil?

RUTTE
Ja, het punt is dat ik daar niet zozeer voor in het Witte Huis moet zijn, maar, de heer Pechtold, eerder in het congres. Op zich Clinton heeft een en ander voorzien van zijn handtekening. Probleem is dat er in het Congres lijkt het dat daar geen steun voor is. Dus ik denk dat dat meer iets is om te bespreken in de grote koepel en dan ligt het meer op het vlak van de parlementariërs dan in de kleine koepel, het Witte Huis.

WILLEMS
Heeft u geen enkel concreet doel voor ogen? In het verleden leverde zoiets nog wel eens een internationale post of een stoel bij de G20 aan tafel.

RUTTE
Nee, die gesprekken vinden doorgaans plaats om ervoor te zorgen, los van de contacten die er tussentijds zijn, ook soms telefonisch, dat je eens wat even met wat meer rust en tijd kunt stilstaan bij de grote thema's. Ik heb er drie genoemd: NAVO, euro, MOVP. Dat zijn natuurlijk drie grote onderwerpen waar we veel met elkaar te maken hebben, waar we ook over zullen spreken. Kijk natuurlijk heb ik daar mijn punten en zaken waarvan ik ook Amerika wil overtuigen, maar dat hou ik dan graag voor dat gesprek. Maar als u vraagt van gaat dat na afloop leiden tot het tekenen van verdragen. Nee, want al die verdragen zijn er in principe al.

HOEDEMAN (Volkskrant)
Wat denkt u dat de perceptie van Obama is van Nederland en de buitenlandse politiekparagraaf van het regeerakkoord?

RUTTE
Onze buitenlandse politiekparagraaf van het regeerakkoord is zeer trans-Atlantisch, met uiteraard ook een open oog voor het belang van Europese samenwerking. De Nederlandse buitenlandse politiek is engagerend. We zijn betrokken in alle grote kwesties die op dit moment spelen waar Nederland bij betrokken is. Uiteraard in de eurozone, in Europa van de 27. MOVP. Kwestie-Iran. De grote kwesties in Noord-Afrika, de Arabische wereld. Waar het gaat om het democratiseringsproces, onze betrokkenheid daarbij. Dat is traditioneel eigenlijk sinds Luns dat Nederland natuurlijk niet achter de dijk blijft liggen, maar de wereldzeeën opvaart en zich graag bemoeit met al dit soort vraagstukken omdat we dat vanuit mensenrechten, het Nederlandse belang, op gebied van economische samenwerking van groot belang vinden om daarbij betrokken te zijn.

VAN SOEST (AD)
U heeft een tijd geleden Wellink een groot man genoemd, een belangrijk monetair autoriteit in Europa. Nu zegt hijzelf dat u en De Jager een bankrun hebben veroorzaakt in Griekenland door te suggereren dat de Grieken er wel uitgezet kunnen worden. En verder wijt hij ook de crisis aan mismanagement. Voelt u zich aangesproken?

RUTTE
Nee ik voel mij niet aangesproken, maar het is natuurlijk prima dat deze man met inderdaad uitstekende credentials en inderdaad een groot monetair econoom dat hij zijn bijdrage aan het debat levert. Dat betekent nog niet dat je het altijd eens bent. Ik vind het van heel groot belang dat je uiteindelijk in de verdragen regelt dat een land dat zich niet aan de afspraken houdt ook de ultieme sanctie kan krijgen, namelijk uit de eurozone gezet worden. Dat is nooit ons voorstel voor Griekenland geweest, want Griekenland zit in een hele andere fase. Wij hebben die verdragswijziging nog niet. Griekenland staat acuut nu in brand end ie brand moet geblust worden en op dit moment kan je geen landen uit de eurozone zetten. Dus dat heeft nooit iets met Griekenland te maken gehad. Dus dat ten aanzien van Griekenland. En verder is het zo dat in Europa Nederland, ja we zijn zeer zeer in alle hoofdsteden op dit moment betrokken in het debat met onze heel concrete voorstellen om er ook voor te zorgen dat bijvoorbeeld die, je ziet op dit moment dat het toch wat moeizaam loopt, ook tussen Frankrijk en Duitsland, om het eens te worden over een aanpak. Dan is het dus van groot belang dat een land als Nederland, het grootste van de kleinere landen, triple A-land, een goede relatie met zowel Berlijn, Parijs, maar ook met Londen, buiten de 17, dat wij daar onze rol spelen. En dat doen we zeer intensief kan ik wel zeggen. Van uur tot uur. En ook vandaag weer De Jager in Berlijn.

WILLEMS
Merkel heeft gezegd dat er een fiscale unie moet komen. Kunt u uitleggen wat dat inhoudt en of u er ook voor bent?

RUTTE
Ze heeft een perspectief geschetst en het woord fiscal betekent iets anders in het Engels dan fiscaal in het Nederlands, dus ze bedoelt niet een belastingunie, maar dat je uiteindelijk allemaal zaken die betrekking hebben op begrotingsdiscipline vergaand samenwerkt. Dat zijn ook onze voorstellen van begin september omdat ook te doen. Of dat helemaal 100% synchroon loopt, kan ik niet inschatten, want ik heb ook kennisgenomen van de persconferentie gisteren, in grote lijnen zijn we het vaak wel met Duitsland eens, maar niet altijd op alle details. Nederland is een groot voorstander van dat landen die zich niet aan de afspraken houden, en ik weet dat dat ook voor de Duitse positie geldt, dat die hard kunnen worden aangepakt en dat er ook sancties kunnen worden opgelegd. Heel specifiek ten aanzien van de Duitse voorstellen: onze begrenzing zit er altijd in dat wij landen die zich niet aan de afspraak houden kunnen aanspreken. Waar we geen behoefte aan hebben, is landen aan te spreken die zich wel aan de afspraken houden. Dat kost maar tijd en leidt tot onnodige soevereiniteitsoverdrachten. Maar het aanspreken van de landen die zich niet aan de afspraken houden, met bijvoorbeeld 3% tekort en 60% maximale staatsschuld, ja dat is ontzettend belangrijk. En wat ik ook krachtig vond dat ze zelf ook gisteren verwees naar wat eerder is gebeurd, in 2003, toen Frankrijk en Duitsland zelf die regels verbroken hebben. Toen hebben ze zelf het slechte voorbeeld gegeven. Toen zat Merkel er niet, ik kan het haar niet aanrekenen, maar het is natuurlijk van het grootste belang dat landen als Frankrijk en Duitsland de hoogste standaarden hanteren van het naleven van de afspraken.

WILLEMS
….heeft gezegd dat zo'n fiscale unie ook betekent dat er een politiek bouwsel komt waardoor er ook bijvoorbeeld harmonisatie ontstaat in het arbeidsrecht, belastingstelsel, pensioenleeftijd.

RUTTE
Ja, dat zijn onderdelen van haar perspectief op langere termijn waar ik minder enthousiast van wordt. Dat is bekend. Ik weet dat ze daar ook al over praat. Daar is Nederland niet zo'n voorstander van. Wij zijn groot voorstander van het regelen op Europees niveau van die zaken die van belang zijn om een gemeenschappelijke munt een onderbouwing te geven, een basis te geven. Dus harde afspraken op het terrein van het naleven van de begrotingsdiscipline. Bijvoorbeeld Frankrijk en Duitsland zetten heel stevig in op een gemeenschappelijke basis van de vennootschapsbelasting. Nou daar wordt Nederland niet vreselijk enthousiast van zoals bekend. Ze zetten stevig in op een financial transaction tax. Daar heb ik, ook in de concessie naar de PvdA, van gezegd: we waren alleen van mening dat het wereldwijd moest worden ingevoerd, wij willen nu dat in ieder geval niet tegenhouden in Europa, maar wel onderzoeken wat de gevolgen voor Nederland zijn. Daar zijn zorgen over. Wat zijn de gevolgen voor de pensioenfondsen en anderszins. Dat wordt nu onderzocht en dan ga ik daarna een gesprek met de Kamer over aan. Duitsland vindt dat die moet worden ingevoerd, dus er zijn terreinen, zoals ik die hier net noem, waarbij we het niet met elkaar eens zijn. Maar de grote kwestie die op dit moment speelt, geen eurobonds, geen monetaire financiering, landen moeten zich aan de afspraken houden, strikte discipline, daar trekken wij heel nauw samen op, ook met de Finnen.

WILLEMS
Is het toch niet slecht voor Europa dat u over dit soort dingen ook heel verschillend denkt?

RUTTE
Nee maar dat is helemaal niet erg. Het is ook echt een lange termijnperspectief wat Merkel geeft en wat ik op dat punt niet met haar deel, maar dat is al jaren, sinds ik deze baan heb en daarvoor ook mijn voorganger Balkenende. Dat de Duitsers op een aantal van die fiscale kwesties, echt fiscaal in de Nederlandse zin dus, belastingen, dat zij er anders over denken dan wij. Maar fiscal in de zin van strikte begrotingsdiscipline, en dat is nu natuurlijk aan de orde, in combinatie met vuurkracht in een pot geld die nodig is om te laten zien aan de markten: wij laten die landen niet omvallen, mits ze zich aan de afspraken houden. Dat zijn de twee ankers. Harde afspraken, afdwingbaar en voldoende natuurkracht in zo'n fonds, daar zitten we geheel op één lijn.

BLOEMENDAAL (GPD)
Bent u het ook met Duitsland eens over het tempo waarin alles gaat? Merkel is van de kleine stapjes. Cameron wil juist dat de EU grote stappen zet. Waar staat u?

RUTTE
Je moet eerst beginnen met welke liniaal ze allebei gebruiken. En dan blijken dadelijk de stappen nog hetzelfde te zijn. Dat zegt allemaal niet zoveel die grote of kleine stappen. We moeten gewoon ervoor zorgen, en daar werken we dus hard aan nu, dat we de acute problemen die er zijn, dat we die het hoofd bieden. En er is nu een acuut probleem nu rond de schuldencrisis in een deel van Europa en dat leidt de laatste weken tot een verdere verslechtering. Het uiteenlopen van spreads in rentestanden et cetera wat slecht is voor economieën. En daar moeten we het hoofd aan bieden. En je ziet nu dat het lastig is in Europa om het eens te worden, vandaar dat Nederland nu toch een tand er extra heeft bijgezet de laatste dagen. Telefonisch, ambtelijk en nu ook in concrete bezoeken van De Jager, mijzelf en Knapen om te proberen de komende één, twee weken te zien of het mogelijk is om veel meer op één lijn te komen.

BLOEMENDAAL
Vindt u het snel genoeg gaan?

RUTTE
Wat ik zou willen, is dat het we natuurlijk nu al met elkaar eens waren over de uitstekende Nederlandse voorstellen en dat is nog niet zo dat die Nederlandse voorstellen nog niet worden gesteund, maar je ziet nog wel verschillen tussen Frankrijk en Duitsland. Kijk ook naar de top van gisteren. Ik zou willen dat dat sneller gaat en dat kan ik wel gaan zitten wensen, maar daar ben ik niet zo van. Ik ben meer van de afdeling van dan ga ik er ook op uit met voorstellen komen die bruggen kunnen slaan tussen de posities bijvoorbeeld van Frankrijk en Duitsland. Daar wordt nu hard aan gewerkt.

BERGSMA (ANP)
Frankrijk en Duitsland zijn het erg oneens over eventuele grotere rol ECB, het opkopen van extra staatsleningen van zwakke landen of juist niet, per se niet wat Duitsland wil. Naar welke partij neigt u eigenlijk het meest?

RUTTE
Ik neig toch naar het Nederlandse standpunt en dat is dat de ECB onafhankelijk is. Dat is één. En twee, in algemene zin dat Nederland geen liefhebber is van monetaire financiering. En drie, dat we ervoor moeten zorgen dat we onze eigen boontjes doppen. En dat kan via het IMF zijn, waar we lid van zijn met z'n allen, dat kan zijn via zijn Europese construct. De Jager heeft er gisteren ook met de Kamer over gedebatteerd. Maar het monetair financieren, dan zeg ik even niets over de rol van de ECB, maar gewoon monetair financieren en eurobonds, waarbij je dus de renteverschillen weghaalt en daarmee de druk ook weghaalt op landen om te hervormen, daar voel ik niet zoveel voor.

MEIJER (Volkskrant)
Hoe staat het met de reactie van het kabinet op het integriteitonderzoek Curaçao?

RUTTE
Die reactie komt. Vandaag daar een besluit over genomen. En Piet Hein Donner bevalt de komende dagen van een brief waarin dat besluit zal worden vervat.

MEIJER
Kunt u er al iets over zeggen?

RUTTE
Nee.

MEIJER
Maar u bent daar wel uit?

RUTTE
Ja. Zeker.

WESTER (RTL)
Wanneer kunnen we de benoeming van de vicepresident van de RvS verwachten?

RUTTE
Die verwacht ik in december.

WESTER
Maar alles is toch bekend nu? De namen, de kandidaten zijn bekend. Waar is het wachten nog op?

RUTTE
Ik vind het mooi dat u het allemaal al weet, dan zal ik vanavond gaan kijken om half acht…

WESTER
De kandidaten zijn bekend, u kunt nu toch gewoon een keuze maken?

RUTTE
Er is een ordelijk proces onder leiding van Ivo Opstelten. En dat moet de komende weken leiden tot besluitvorming.

WESTER
Maar dat duurt dus nog even?

RUTTE
Ja ik verwacht in de loop van december die beslissing. Voor de Kerst.

VISCHJAGER
Er is een journaliste en die heet Anna Politkovskaya. Ik heb tegen haar gezegd: je moet niet naar Rusland gaan, want je bent een Tsjetsjeense en je hebt een boek geschreven over Poetin, je wordt vermoord. Ze belde vlak voordat ze vermoord werd op en ze is vermoord. Ik heb hier een boek en dat gaat over u. Misschien kent u dat? Mark Rutte is lesbisch.

RUTTE
Nee.

VISCHJAGER
Nee dat kent u niet? Zal ik het u geven?

RUTTE
Nou, als u er op staat.