Persconferentie na ministerraad 4 november 2011

Mediatekst | 04-11-2011

INLEIDEND STATEMENT
RUTTE
Goedemiddag. Vorige week woensdag, of eigenlijk in de nacht van woensdag op donderdag zijn we in Brussel een pakket overeengekomen met maatregelen die nodig zijn om de eurozone te stabiliseren. Dat is een pakket wat gebaseerd is op vier cruciale peilers. Namelijk het versterken van het noodfonds, een nieuw steunpakket voor Griekenland om te zorgen dat de schulden van Griekenland verlaagd worden en tegelijkertijd Griekenland in staat is om de groei weer op gang te brengen. Ten derde strikte afspraken over toezicht en sancties en ten vierde een reeks afspraken om er voor te zorgen dat de banken in Europa weer zo sterk zijn dat ze ook door deze moeilijke fase kunnen heen varen. Dit is een belangrijk pakket, zeker ook voor Griekenland zelf, omdat met dit pakket Griekenland er zicht op heeft, zo goed mogelijk weer te komen tot een houdbare staatsschuld, maar er ook zicht op heeft om uiteindelijk weer tot groei te komen. Je zou kunnen zeggen dat Europa met dit pakket z'n verantwoordelijkheid heeft genomen en het is nu van groot belang dat ook Griekenland zijn verantwoordelijkheid neemt. Zij zijn nu aan zet. Ze zijn aan zet om ervoor te zorgen dat de voorwaarden van het pakket kunnen worden ingevuld, zonder vertraging en wij hebben gezegd dat is ook nodig voor de uitbetalingen van komende tranches in het bestaande steunpakket. Dus Nederland heeft gezegd, inmiddels met andere landen, dat de zesde tranche in het bestaande steunpakket niet kan worden uitgekeerd zolang er onduidelijkheid is over een eventueel referendum. Dat lijkt van de baan, dat zou een goede zaak zijn, maar wat ons betreft geen nieuwe tranche als dat referendum nog boven de markt zou hangen.

We hebben daarnaast gepleit voor een sterkere toezichtrol voor het IMF, daar hebben we vandaag in de ministerraad over gesproken. Het grote belang dat het IMF een zwaardere toezichtrol heeft in deze hele kwestie. Daar hebben we ook in de brief van 7 september over gesproken, de brief die gaat over het versterken van het toezicht in de EU op het naleven van het Stabiliteits- en Groeipact. En wij vinden, meer in algemene zin, dat het ontzettend belangrijk is dat landen volledig hun afspraken nakomen waar het gaat om dat Stabiliteits- en Groeipact, omdat ze anders landen die die afspraken wel nakomen in de problemen kunnen brengen.

Nou, het is goed dat blijkbaar, en we hopen dat dat vandaag definitief wordt, Griekenland afziet van dat referendum. Diplomatieke druk was ook wel behoorlijk. In Cannes hebben we dat heel zichtbaar gezien, Merkel en Sarkozy. Er is natuurlijk ook heel veel getelefoneerd de afgelopen dagen, ik heb zelf woensdag voor de top in Cannes ook gebeld met Papandreou en ook met Merkel en eerder met Van Rompuy, met Nick Clegg en met de Finse collega Katainen. Allemaal om ervoor te zorgen dat we zoveel mogelijk als Europese collega's ook woensdag de druk op de Grieken zouden opvoeren om tot verstandige besluiten te komen. Niettemin is het nog te vroeg om te juichen, we moeten nu afwachten hoe het gaat in het Griekse parlement vandaag, hoe het debat verloopt, of de politieke situatie daar weer stabiliseert. Ik ga ook niet speculeren op allerlei scenario's van wat er uit kan komen, dat moeten we nu verder afwachten. Wij volgen die ontwikkelingen op de voet. Het zelfde geldt overigens voor de ontwikkelingen in Italië, het is van groot belang dat Italië de afspraken nakomt die ze hebben gemaakt met de Europese collega's om daar de economie op orde te brengen. Er is nog geen financieel hulppakket voor Italië, maar niettemin is het van het grootste belang dat Italië de schulden verlaagt en de groei op gang brengt en daarvoor ook de noodzakelijke maatregelen neemt. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat de situatie deze week is ontstaan, wat dus onderstreept het enorme belang van een sterke brandgang. Een sterke brandgang in de EU tussen landen die een probleem hebben en landen die nog geen probleem hebben. En daarom is het juist ook zo belangrijk dat het Europese noodfonds wordt verscherpt, dat de banken op een niveau komen qua kapitalisatie dat ze door de storm kunnen varen, maar ook dat die strikte governance afspraken nu worden uitgewerkt. De Nederlandse regering zal zich ervoor inzetten om het pakket zo snel mogelijk uit te werken. Daar hebben we ook een Kamerdebat over gehad, er is goed naar de Kamer geluisterd. We zullen de inzichten nadrukkelijk betrekken bij de verdere uitwerking van de maatregelen, zodanig dat we ook aan het Nederlandse parlement zo snel mogelijk uitgewerkte voorstellen kunnen voorleggen.

VAN DER HEYDE
Nu is er op de G20 afgesproken dat Italië als het ware onder curatele, dat is een beetje een sterk woord, maar dan toch onder toezicht komt te staan van het IMF. Vindt u dat een goede zaak?

RUTTE
Ja, er zijn verschillende berichten over, we moeten even afwachten wat het definitief is. Maar het zou heel goed zijn dat Italië niet alleen zich committeert aan het programma, maar dat er ook strikt toezicht is op het naleven van zo'n programma.

VAN DER HEYDE
En hoe moet dat er dan uitzien? Moet elke maand het IMF gaan kijken, of?

RUTTE
Daar wil ik niet over speculeren, we hebben als Nederlandse regering gezegd, als een land geld krijgt van Europa of van het IMF dan moet er heel zwaar toezicht op zijn, kijk naar het toezicht wat nu is afgesproken voor Griekenland. Het nieuwe pakket van Griekenland krijgt heel zwaar toezicht. Wat ons betreft moet vergelijkbaar toezicht gaan gelden voor andere landen die geld krijgen in de toekomst van Europa of van het IMF. Italië krijgt geen geld op dit moment, dat neemt niet weg dat het van ongelooflijk groot belang is dat Italië zijn schulden verlaagt en z'n groei op gang bent en het dus zeer waardevol is dat er hoewel er nog geen geld van Europa naar Italië gaat of van het IMF dat niettemin Italië onder goede controle staat of men ook de afspraken nakomt.

VAN DER HEYDE
U verwacht eigenlijk wel dat dat ook gaat gebeuren?

RUTTE
Ik heb de berichten uit de krant gezien, ik ga daar niet over speculeren, maar als u mij vraagt: zou je het goed vinden dat Italië, dat er ook toezicht gehouden wordt op het naleven van wat Italië zich heeft voorgenomen is het antwoord ja.

VAN DER HEYDE
Vindt u het jammer dat Nederland er niet bij is op die G20-top?

RUTTE
Ja, ik vind heel veel dingen (onverstaanbaar, red.) jammer. Wij zijn er niet bij en wat vooral van belang is is dat we wel betrokken zijn bij de voorbereiding en ook een goede lobby hebben in de aanloop naar de top en ik moet zeggen wat ik tot nu toe uit de top in Cannes zie komen wijkt niet af van wat wij als inzet hadden gehad bij zo'n top.

VAN DER HEYDE
En hoe kijkt u nu naar Griekenland, want eerst wel een referendum, nou misschien weer niet. Wat is uw oordeel daarover?

RUTTE
Nou kijk, daar vind ik ook van alles van, maar het belangrijkste is nu dat Griekenland zich aan z'n afspraken houdt en ik hoop dus dat vandaag de politieke situatie zich daar op een of andere manier stabiliseert, hoe precies moeten de Grieken zelf bepalen, dat het referendum definitief van tafel is en dat Griekenland voortvarend aan de slag gaat met het uitvoeren van hun afspraken van vorige week woensdag.

VULLINGS
Heeft u nog vertrouwen in de Griekse politiek?

RUTTE
Over dat soort gedachtespinsels laat ik me nooit uit. Wat van belang is is dat Griekenland die dingen doet die noodzakelijk zijn om het vertrouwen van de markten te herstellen, het vertrouwen van collega's te winnen en er vooral voor te zorgen dat de afspraken van vorige week worden uitgevoerd. En die zijn ook zeer in het Griekse belang hè? Griekenland heeft zelf groot belang bij het uitvoeren van die afspraken.

VULLINGS
Maar u zei net zelf Griekenland moet z'n verantwoordelijkheid nemen, ze zijn aan zet. Heeft u er vertrouwen in dat daar ook verantwoordelijkheid genomen gaat worden?

RUTTE
Nogmaals, daar ga ik nooit op in. Ik kan alleen wel zeggen dat het voornemen van zo'n referendum in mijn ogen een bizar voornemen was. Dat ik heel blij zou zijn als dat vandaag definitief van tafel gaat. Zo'n referendum zou de zaak vertraagd hebben, zou grote onrust veroorzaakt hebben verder ook in de markten, zou wat ons betreft reden zijn, en ik begrijp ook van de meeste collega's, om niet over te gaan tot uitbetaling van de volgende tranche in het bestaande programma. Het zou in alle opzichten beter zijn als het referendum zo snel mogelijk van tafel was, definitief.

VULLINGS
Maar het is wel zo democratisch toch? Een referendum?

RUTTE
Het zou in dit geval het beste zijn als het zo snel mogelijk van tafel is.

VULLINGS
Waarom?

RUTTE
Om de reden die ik noem: een referendum betekent onzekerheid over wat de Griekse politiek gaat besluiten, dat brengt onrust in de markten, en het is nu in het belang van Griekenland zelf, maar ook van de andere 16 eurolanden, dat er zo snel mogelijk uitvoering wordt gegeven aan de afspraken van vorige week woensdag.

VRAAG
Even terugkomend op uw opmerking over Griekenland, het voortraject, de regeringsleiders hebben afgesproken om veel druk te zetten op Griekenland. Is dat in feite in het voortraject ook gebeurd met Italië, is er afgesproken om heel veel druk op Italië te zetten, om dat vrijwillige toezicht aan te gaan?

RUTTE
Dan moet ik even een misverstand wegnemen, ik heb zelf woensdag getelefoneerd met de mensen die ik noemde. Ik merkte daar grote mate van overeenstemming dat een Grieks referendum een slechte zaak zou zijn en ik heb dat ook in mijn gesprek aan Papandreou, die op dat moment op weg was naar het vliegveld naar Cannes, heb ik dat gezegd, dat het voor Nederland zou betekenen dat wij alles zullen doen om de volgende tranche te blokkeren in het bestaande programma. Ik ben blij met de uitkomst, so far. We moeten nu zien of het definitief leidt en tot het schrappen van het bizarre voornemen van zo'n referendum, plus zal leiden tot een politieke situatie in Griekenland, die in ieder geval er voor zorgt dat de afspraken van vorige week woensdag zonder vertraging kunnen worden uitgevoerd.

VRAAG
En Italië? (onverstaanbaar, red.) in het voortraject en is er druk uitgeoefend?

RUTTE
Nee, over Italië hebben wij vorige week gesproken in de top. Daar heeft Berlusconi maatregelen aangekondigd vorige week woensdag om de groei op gang te brengen en de schulden te verlagen. En wat er nu bij is gekomen, Italië is geen programmaland, ze krijgen geen geld van het Europese noodfonds, niet van het IMF. Niettemin lijkt er nu een situatie te ontstaan en die zou ik zeer toejuichen als dat bestendigt, waarin Italië toch hoewel geen geld krijgend, toch zich zou committeren aan extern toezicht.

VRAAG
Vindt u dat ze daar een beetje een duw in de rug nodig hebben van de G20 bijvoorbeeld?

RUTTE
Mijn indruk is dat de besluitvorming in de G20, maar daarvoor moeten we echt de definitieve berichten afwachten, de goede kant op gaan.

VRAAG
Waarom heeft de EU eigenlijk dan gekozen voor zo'n noodfonds als u het zo belangrijk vindt dat het IMF er bij zit? Want als landen dan onverhoopt in de problemen komen kunnen ze gewoon bij Washington aanbellen.

RUTTE
Wij hebben als Nederland ingezet op een combinatie van een Europees noodfonds en zware IMF betrokkenheid en ook bij het nieuwe Griekse programma, dat bestaat voor 100 miljard uit het oplossen van de directe financieringsbehoefte van Griekenland en 30 miljard credit enhancements om er voor te zorgen dat uiteindelijk de private sector instemt met 50 procent haircut op de private schulden. De eerste honderd miljard, daar staat ook in de conclusies van vorige week dat wij er vanuit gaan dat het IMF daar ook weer z'n normale bijdrage aan zal leveren, zoals het IMF ook in het bestaande programma van Griekenland een forse betrokkenheid heeft. Dus Nederland zet er altijd op in om te hebben een combinatie van Europees noodfonds en het IMF, zowel vanwege de financiële slagkracht van het IMF als omdat het IMF de laagste risico's op een cozy Europees onderonsje, waarbij je een beetje de regels afzwakt, voorkomt doordat het IMF een externe factor is en allesbehalve onderdeel wil zijn van een cozy onderonsje.

VRAAG
Die strenge discipline kunt u toch veel beter bereiken als er geen Europees noodfonds is, want dan moeten die mensen namelijk immers direct naar het IMF?

RUTTE
Er is voor gekozen om goede redenen om een combinatie te hebben, waarbij je het IMF hebt wat altijd bereid is om onder allerlei voorwaarden landen in de problemen te helpen, maar ook in dit specifieke geval van een crisis in het eurogebied, een schuldencrisis in het Zuid-Europese deel van het eurogebied is er voor gekozen om daar een combinatie te hebben waarbij via het noodfonds dit soort landen onder zeer strenge voorwaarden een beroep kunnen doen op dat collectief, maar wel in combinatie met het IMF.

VRAAG
(onverstaanbar, red.) U juicht het toe om hen onder extern toezicht te laten stellen. Waarom eigenlijk, waarom vindt u dat belangrijk voor Italië

RUTTE
Omdat helaas de les uit de afgelopen jaren euro is dat er twee dingen niet goed gaan. Ten eerste dat landen als het echt fout gaat, kijk naar 2003 Frankrijk en Duitsland de regels van het Stabiliteits- en Groeipact oprekken, dat is het eerste probleem en ten tweede dat landen met name in het zuidelijk deel van het eurogebied te weinig doen om het groeivermogen van de economie op gang te brengen en de publieke schulden te verlagen. Italië staat nu in een situatie met 120 % staatsschuld, 1900 miljard in het totaal, er is wel is gezegd too big to fill, nou, dan moeten we er dus alles aan doen, Italië op zichzelf heeft onderliggend een sterke economie, moet dit kunnen oplossen, een totaal andere situatie gelukkig dan Griekenland, maar dan moet het wel nu gebeuren en dan kunnen we dus niet hebben dat Berlusconi a. zegt en b. doet, dat gebeurde in augustus en toen kreeg hij druk van de ECB en heeft hij een brief gestuurd met allerlei voornemens, daar werd te veel later weer van teruggetrokken. Het moet nu echt zo zijn dat de regering in Italië, en dat is ook de druk die we daarom hebben uit proberen te oefenen vorige week woensdag in de top en dat staat ook in de conclusies, dat de regering niet alleen de maatregelen nu neemt, maar dat hij de maatregelen ook echt uitvoert, want anders…

VRAAG
U vertrouwt de regering in Italië eigenlijk gewoon niet?

RUTTE
Dat vind ik te zwaar, ik stel alleen vast dat het verleden, het verleden voorspelt ook iets voor de toekomst, dat het verleden te veel aanleiding geeft om behoefte te hebben aan extern toezicht.

VRAAG
Het referendum is van de baan, maar zou de situatie nou geholpen zijn bij nieuwe verkiezingen in Griekenland?

RUTTE
Ik ga verder niet speculeren, ik wil zeggen voor mij is nu heel belangrijk dat Griekenland na vandaag volledig uitvoering geeft aan het pakket van vorige week woensdag en hoe ze dat precies doen vind ik echt vers twee, dat moeten de Grieken zelf beslissen, maar een referendum was bizar, omdat dat minimaal zou leiden tot, het leek eerst drie maanden, nou, dat was dan gisteren teruggebracht tot een maand vertraging, maar nog steeds veel te veel vertraging en daarmee grote onrust op de markten. Dus Griekenland moet gewoon het pakket uitvoeren en ik verwacht dat er vandaag (onverstaanbaar, red.) daar roep ik ze van harte toe op, een uitkomst komt uit het Griekse politieke proces, waarmee het pakket van vorige week woensdag kan worden uitgevoerd.

VRAAG
En zouden verkiezingen dan niet net zo bizar zijn, want in Nederland duren verkiezingen alleen al drie maanden, met natuurlijk ook de benodigde discussies en debatten daarover, en de verdeeldheid die dat kan veroorzaken is dat dan niet net zo bizar als een referendum?

RUTTE
Dat zijn allemaal 'als dan' situaties, en ik wil niet speculeren, ik kan wel tien scenario's bedenken waar de Grieken vanmiddag op kunnen uitkomen en u heeft zoveel ervaring u kunt er nog twintig naastleggen. Het heeft geen zin om die allemaal langs te lopen en van een appreciatie te voorzien. Veel relevanter is te zeggen wat wil je nou dat de uitkomst van al die mogelijke scenario's is en dat moet zijn dat vanaf vanavond, morgenochtend de Grieken zeggen wij gaan dat pakket uitvoeren van vorige week.

VRAAG
Maar die appreciatie heeft u wel gegeven vooraf bij de vraag of er een referendum moet komen.

RUTTE
Omdat het een besluit was van de Griekse regering en ik dat een bizar besluit vond en er is nu geen nieuw besluit en we moeten afwachten waar de Grieken toe beslissen en ik zal dat toetsen aan maar een criterium, namelijk of de uitkomst van het politieke proces nu in Athene er toe leidt dat onmiddellijk en onverwijld en zonder vertraging de uitvoering van het pakket ter hand kan worden genomen.

VRAAG
Het is niet zo dat u of andere landen achter de schermen druk uitoefent op Griekenland om af te zien van nieuwe verkiezingen?

RUTTE
Wat er nu precies achter de schermen gebeurt, daar bericht ik altijd pas iets over als zo'n tussenstap weer is afgrond.

WESTER
Bent u het eens met het pleidooi van Merkel en Sarkozy, ik vertaal het even in eigen woorden, dat de Grieken zich moeten afvragen of ze überhaupt die euro willen houden en zo niet dat ze ook de EU zouden moeten verlaten.

RUTTE
Ik heb hen zo verstaan dat ze zeggen: Griekenland, vinden wij van belang dat die onderdeel blijven van de euro, van het eurogebied. Maar uiteindelijk is de stabiliteit van de euro ons nog meer waard. En ik sluit me daar zeer bij aan. Wij denken dat het van groot belang is dat we een wanordelijk faillissement van Griekenland voorkomen. In het belang van het hele eurogebied. In het belang van banen, pensioenen etc. hier in Nederland, Duitsland en Frankrijk. Maar uiteindelijk gedwongen voor de afweging, en dat dreigde deze week door het bizarre plan van het referendum, ben ik het met hen eens dat de euro belangrijker is dan Griekenland.

WESTER
En als zij zouden zeggen oké…

RUTTE
Dan het lidmaatschap van Griekenland van de euro.

WESTER
Van de euro, en als dat er niet meer is dan ook maar de EU uit.

RUTTE
Nou, daar speelt een ander technisch probleem en dat is dat wij voorstellen hebben gedaan in de brief van begin september dat een land in het uiterste geval gedwongen kan worden om de euro te verlaten. Op dit moment voorzien de verdragen daar niet in, is sinds het verdrag van Lissabon wel mogelijk dat een land de Unie verlaat en dan heb je dus een technisch probleem dat als Griekenland de euro zou willen verlaten, dat Griekenland meteen ook de Unie zou moeten verlaten. Dat is niet mijn doel, ook niet mijn vooropgezette plan, ik hoop van harte dat de uitkomst vanmiddag van het proces is dat Griekenland de afspraken van vorige week woensdag gaat uitvoeren.

VRAAG
Acht u het realistisch dat een land wat eenmaal de euro verlaat ooit weer terugkeert?

RUTTE
Ik ga daar niet over speculeren, want dan ben ik ondertussen al een stap verder dat het gebeurd zou zijn en nu is alles er op gericht dat Griekenland vanmiddag komt tot een weer stabiele politieke situatie die het mogelijk maakt om de afspraken, de verplichtingen die ze zijn aangegaan na te komen en de afspraken die Papandreou vorige week namens Griekenland heeft gemaakt met collega's uit te voeren.

VRAAG
Ik zie wat berichten vanuit Cannes dat er eigenlijk geen landen zijn die bereid zijn geld te stoppen in het Europese noodfonds.

RUTTE
Dat er geen of wel?

VRAAG
Geen. Dat lijkt me zorgwekkend of niet?

RUTTE
Nou, kijk we hebben bij de instrumenten die klaar staan om het Europese noodfonds extra slagkracht te geven hebben we voor twee instrumenten gekozen, dat is special purpose vehicle en dan moet je het geld hebben van landen bijvoorbeeld buiten de EU. Het tweede is dat het fonds een soort van eerste verlies positie neemt, dus dat private partijen die investeren in staatsleningen eerste risico's op die staatsleningen afgedekt zien worden via het Europese noodfonds. Via die scenario's is onze verwachting zal het fonds enorm… is een hefboom op het fonds waardoor het aan kracht wint. Dat moet nog helemaal worden uitgewerkt. Het is eigenlijk nog niet te zeggen of dat eerste scenario wel of niet werkt. Er lijkt inmiddels - als je de berichten in Cannes ziet en ook wat wij ervan horen en dat is ook een prima ontwikkeling - lijkt er een derde bij te zijn gekomen, namelijk dat het IMF een zwaardere positie krijgt. Of dat nu precies via het fonds gaat of niet, dat is allemaal nog techniek, dat moet nog worden uitgewerkt. Uiteindelijk is het doel dat het fonds de slagkracht heeft die nodig is om naar de markten te laten zien dat wij klaar staan om in te grijpen.

VRAAG
Hoe erg is het dat landen zeggen we vinden het wellicht een beetje een raar financieel product, hier gaan we geen geld in stoppen?

RUTTE
Het is echt nog te vroeg om nu al conclusies te trekken. De techniek van hoe zo'n [onverstaanbaar,red.] eruit ziet, moet nog helemaal worden uitgewerkt. De eerste reacties van de landen zijn wisselend, maar dat moet echt nog bekeken worden en inmiddels lijkt er een derde route open te gaan, namelijk de route via het IMF rechtstreeks of via het EFSF en daarmee wordt het aantal instrumenten alleen maar groter en is de kans dat de hefboom daarin tot stand komt ook groter geworden nu door de top in Cannes.

VRAAG
Er wordt nog gewerkt aan een prospectus begrijp ik?

RUTTE
Nee het is onderdeel van de uitwerking van de afspraken van vorige week woensdag wat ik ook in het Kamerdebat heb gezegd in reactie op de politieke partijen die zeiden van we hebben een heleboel vragen. Toen zei ik deels deel ik die vragen, daar hebben we ook opvattingen over en bijvoorbeeld aanstaande maandag en dinsdag hebben we de vergaderingen van de Europese ministers van Financiën om de volgende stappen te zetten om zo snel mogelijk die brandgang te bouwen.

VRAAG
Is er nog gesproken over wellicht andere taken in de missie Kunduz?

RUTTE
Ja, daar is vandaag over gesproken. De minister van Buitenlandse Zaken heeft ons daarover bijgesproken en er komt - hij is gemandateerd om dat verder af te ronden, daar vindt ook nog wat consultatie her en der over plaats - een brief daarover eind van de dag.

VRAAG
En gaat dat ook over politieagenten van buiten Kunduz in Kunduz trainen en om grenswachten en het middenkader?

RUTTE
Ik begrijp uw vragen, ik zag de speculatie in de media, maar ik wil echt even de minister van Buitenlandse Zaken de kans geven het mandaat dat hij heeft gekregen wat ook nog wat overleg vraagt met collega's om dat af te ronden en daar kan ik nu niet op vooruitlopen. Dus die brief komt en hij is begrijp ik beschikbaar het eind van de dag voor nadere persvragen.

VRAAG
U noemde zelf het woord mandaat als het Kunduz. Moet er een nieuwe artikel 100-brief komen?

RUTTE
Laat ik nu gewoon even verwijzen naar de brief. Over een paar uur weten we alles. Ik zou echt niet hem voor de voeten willen lopen, omdat hij op een paar onderdelen nog bezig is de laatste punten op de i te zetten en als ik daar nu al vermoedens over ga uitspreken, dan bemoeilijk ik zijn werk.

VRAAG
Is hij ook de laatste punten op de i aan het zetten met eventuele andere partijen die dat zouden willen steunen? Dan denk ik aan bijvoorbeeld GroenLinks.

RUTTE
U weet dat we een minderheidskabinet zijn en derhalve nooit mededelingen doen over gesprekken die plaatsvinden met andere partijen. Dat ze in algemene zin, ik zeg niet in dit geval, moeten plaatsvinden is zonneklaar om te komen tot een ordelijke parlementaire behandeling van allerlei kwesties.

VRAAG
Maar dat betekent toch dat er gewoon even gebeld moet worden met mevrouw Sap, de heer Pechtold en wellicht nog een ander om te kijken of er steun is?

RUTTE
Stelt u die vraag aan het eind van de dag nog even aan de heer Rosenthal als de brief af is.

VRAAG
De VVD-fractie zou het een goed idee vinden als mensen die naar het ziekenhuis moeten bijvoorbeeld, dat ze daar de rekening van krijgen. Niet om te betalen maar om te kunnen zien hoeveel behandelingen kosten en dat zou dan ertoe kunnen leiden dat mensen minder snel een behandeling ondergaan. Vindt u dat een goed middel om de zorgkosten te drukken denkt u?

RUTTE
In algemene zin is het kabinet zeer bezorgd over de oplopende zorgkosten, kijken wij ook met de minister van Volksgezondheid Edith Schippers naar methoden en middelen om ervoor te zorgen dat die oploopt .. en hij loopt op van 61 miljard naar 75 miljard, er komt bijna 15 miljard bij in deze kabinetsperiode… om dat af te remmen. Maar zij zal volgende week bij de begrotingsbehandeling nader ingaan op voorstellen uit de Tweede Kamer. Maar in algemene zin zijn we altijd op zoek naar goede plannen, maar ik ga niet reageren nu op individuele plannen van individuele partijen. Dat is echt volgende week bij de begroting.

VRAAG
Er was deze week een opmerkelijk moment in de Tweede Kamer met staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten. Ze snoerde een voorzitter van de vaste Kamercommissie de mond. Wat vindt u daarvan?

RUTTE
Ze heeft daarvan gezegd dat ze niet had moeten doen en dat is volgens prima dat ze dat gezegd heeft.

VRAAG
Maar ze heeft geen excuses aangeboden?

RUTTE
Ik heb begrepen dat er in ieder geval contact is geweest met de voorzitter van de vaste Kamercommissie, dat ze het goed hebben uitgesproken en zij heeft ook gezegd dat had ik niet moeten doen en daarmee is voor mij de kous af.

VRAAG
Maar alle kabinetsleden weten wel wat de gewoonten zijn in de Tweede Kamer?

RUTTE
Luister, in de hitte van het debat etcetera, er kan wel eens iets gebeuren en als dat iets is wat eigenlijk niet kan, dan moet je dat ook zeggen na afloop en dat heeft ze ook gedaan. Ik vind dat niet zo'n groot punt eerlijk gezegd, temeer omdat ze daarna gezegd heeft van ik had dat niet moeten doen.

VRAAG
Kabinet zou binnen een of twee weken met een standpunt komen met betrekking tot weigerambtenaren. Vandaag is er blijkbaar geen standpunt daarover ingenomen. Kunnen we dat volgende week verwachten?

RUTTE
We hebben daar wel een standpunt over ingenomen en de meest betrokken ministers zijn gemandateerd en de brief verwacht ik volgende week.

VRAAG
Is de censuur bij Buitenlandse Zaken u inmiddels bekend?

RUTTE
Daar heb ik me verder niet in verdiept. Stuur nog even de precieze vraag, dan zal ik die beantwoorden.