Toespraak Beurstrommeldag
Toespraak van minister Maxime Verhagen (EL&I) tijdens het seminar over de staat van de economie op de jaarlijkse Beurstrommeldag van de NYSE EuroNext-beurs in Amsterdam, 26 oktober 2011.
- alleen gesproken woord geldt –
Dames en heren,
Ik heb zojuist met Feike Sijbesma van DSM de Amsterdamse beurs geopend. Samen hebben we op de gong geslagen. Vlak daarvoor sloegen de Amsterdamse kinderen op hun trommels. En hier op het Beursplein vragen mensen van de Occupy-beweging sinds een dag of tien aandacht voor de toekomst van onze samenleving. Ik heb begrip voor alle herrie en commotie. Ik kan me goed voorstellen dat mensen twijfelen of hun kinderen het beter zullen krijgen dan zij. Of dat ze zich machteloos voelen over de ingewikkelde schuldencrisis die toch direct hun spaargeld, hun pensioen en hun baan kan raken.
Tegelijkertijd lost alleen herrie maken onze problemen ook niet op. Laten we daarom leren van wat die trommelaar hier vier eeuwen geleden deed. Door het Amsterdams gemeentebestuur te waarschuwen, wist hij te voorkomen dat de beurs werd opgeblazen en redde hij de Gouden Eeuw. Uit zijn handelen kunnen we minstens vijf lessen trekken.
De eerste les is dat we op de juiste manier met onze verantwoordelijkheden moeten omgaan. Dat is de afgelopen tien jaar te weinig gebeurd. Zie de subprime-crisis van een paar jaar geleden. Zie de fraude met statistische gegevens van Griekenland. Zie banken en andere commerciële partijen die hoge bonussen uitkeerden aan hun bestuurders en ondertussen grote risico's namen waar de overheid, en dus de belastingbetaler, uiteindelijk de prijs voor betaalden. Dat kan dus écht niet.
In plaats daarvan moeten mensen, financiële instellingen, ondernemers, landen hun verantwoordelijkheid nemen. Verantwoordelijkheid voor zelfmatiging. Voor maatschappelijke verantwoord ondernemen. Voor zelfreflectie.
Laat ook de financiële sector een voorbeeld nemen aan de deze week overleden Morris Tabaksblat. Hij liet zien hoe je verantwoordelijkheid neemt voor het handelen van je bedrijf. En voor de mensen in je bedrijf. Als een goed huisvader. Die zet in zijn gezin ook niet de klok vooruit als het wintertijd wordt. Want dan weet niemand meer hoe laat het is. En dan ontspoort zijn gezin.
Binnen de Europese Unie en de Europese Monetaire Unie werkt het net zo. Als landen en financiële instellingen hun verantwoordelijkheid niet op de juiste manier dragen, ontspoort ons stelsel. En slecht economisch beleid in het ene Zuideuropese land zorgt niet alleen in dát land voor problemen, maar ook in de buurlanden. Onevenwichtigheden in het ene land hebben namelijk direct gevolgen voor andere landen binnen Europa en voor financiële systemen. En dus ook voor financiële instellingen als de uwe. En voor banken en pensioenfondsen.
En dit alles geldt ook andersom. Als u in uw financiële instelling niet op de juiste manier uw verantwoordelijkheid neemt, dan heeft dat gevolgen voor ons hele Europese stelsel. Want ook u maakt onderdeel uit van een systeem, van een Europese familie. Iedereen – zeker ook de financiële sector – móet dus op de juiste manier verantwoordelijkheid nemen. Dat is écht heel erg belangrijk.
Les 2 van de Amsterdamse beurstrommelaar: we moeten op de juiste manier met risico’s omgaan. Risico’s kun je maar gedeeltelijk in de hand houden met wet- en regelgeving. De financiële markten en landen binnen de EU zijn geen Bokito, die Blijdorpse gorilla die een aantal jaar geleden over een gracht sprong. Als dat zo was, kon je de gracht breder maken of er een hoog hek inzetten en het probleem was opgelost.
Maar landen en financiële instellingen kun je niet de baas met hekken en brede grachten. Die krijgen af en toe vleugels.
Die vleugels moeten ze goed gebruiken. Dus niet om de boel te bedonderen. Maar om de problemen voor te zijn die zich morgen of over 5 jaar aandienen. In een gezin leg je ook niet alles vast in honderd regels. Natuurlijk zijn er regels: je moet op tijd naar school en je moet met mes en vork eten. Maar regels zijn statisch. En er is ook nog zoiets als kunnen omgaan met onverwachte omstandigheden, met risico’s. Het gaat dus om het evenwicht. Een grote overheid die alles regelt, dat werkt niet. En alles overlaten aan de vrije markt, dat werkt ook niet. Regels stellen, ruimte geven en verantwoordelijkheid nemen. Dát werkt wel.
Les 3: net als die trommelaar moeten wij gevaar signaleren en het samen met anderen bestrijden. En we moeten alert zijn op kansen. Dat gebeurt op dit moment met man en macht in Brussel. Het kabinet zet daar alles op alles om de toekomst van Europa, de euro, onze welvaart, veilig te stellen.
Les 4: we moeten handelen. Doen, initiatief nemen, ondernemen. En handel drijven. Kennis, producten en diensten kopen en verkopen dus. In Nederland, in de EU en op nieuwe markten. Nederland - en deze regio bij uitstek - blinkt uit in beide betekenissen van handelen. En we werken samen aan een sterke economische en financiële infrastructuur om die talenten uit te buiten. U vanuit de Amsterdam Economic Board. En het kabinet met zijn nieuwe bedrijvenbeleid. Samen zorgen we ervoor dat ons land en deze regio aantrekkelijk blijven voor investeerders uit binnen- en buitenland. En als we kijken naar de aantrekkingskracht van Schiphol en de Zuidas, dan vind ik dat we best trots mogen zijn op wat we hebben bereikt.
Les 5: we moeten werken aan vertrouwen. Want het huidige gebrek aan vertrouwen - de kloof tussen financiële instellingen en hun klanten - is een belangrijke oorzaak de malaise van de financiële sector in de afgelopen jaren. We moeten de vertrouwenskloof dichten tussen markt en mensen. En tussen banken en consumenten. Financiële producten moeten transparant worden. Die ontwikkeling zal ik van harte steunen. Daarvoor moeten – ik zei het al - financiële instellingen hun verantwoordelijkheid nemen.
Dames en heren,
De internationale schuldencrisis heeft aangetoond hoe verweven de Europese economieën met elkaar zijn. Hoe belangrijk een robuuste financieel-economische infrastructuur is. Dat we daarom we allemaal onze verantwoordelijkheid moeten nemen. En dat we op regeringsniveau stevige afspraken moeten maken over gezonde begrotingen en gezonde economieën. Dáár zet dit kabinet op in. En ik reken op uw steun.
Ik noem u nog één keer de 5 lessen van de Amsterdamse beurstrommelaar:
1. Op de juiste manier met onze verantwoordelijkheden omgaan.
2. Op de juiste manier met risico’s omgaan.
3. Tijdig gevaar signaleren en samen met anderen bestrijden.
4. Handelen.
5. Werken aan vertrouwen.
Laten we die lessen volgen en samen werken aan een gezond financieel-economisch Nederland, in een gezond Europa.
Ik reken op u! Dank u wel.